Μετρό Θεσσαλονίκης

Μετρό Θεσσαλονίκης
Πληροφορίες
ΙδιοκτησίαΕλληνικό Μετρό Α.Ε.[1]
ΠεριοχήΠολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης
ΕίδοςΜετρό
Γραμμές1
Σταθμοί13
Καθημερινή εξυπηρέτηση270.000
Ετήσια εξυπηρέτηση116,8 εκατομμύρια (αναμενόμενη)
Ιστότοποςthessmetro.gr/
Λειτουργία
Έναρξη λειτουργίας30 Νοεμβρίου 2024
ΔιαχειριστήςThessaloniki Metro Automatic (THEMA)
Διάρκεια ταξιδιού17 λεπτά
Τύπος οχημάτωνHitachi Rail Italy Driverless Metro[2]
Μήκος συρμών51 μέτρα[3]
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Μήκος συστήματος14,38 χιλιόμετρα
Μήκος γραμμής9,6 χλμ.
Εύρος γραμμής1.435 χιλιοστά (κανονικό εύρος)[3]
Ηλεκτροκίνηση750 V DC (τρίτη ράγα)
Μέση ταχύτητα30 χλμ./ώρα
Μέγιστη ταχύτητα80 χλμ./ώρα[3]
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Το Μετρό Θεσσαλονίκης είναι ένα υπόγειο αστικό σύστημα μεταφοράς σταθερής τροχιάς στη Θεσσαλονίκη. Είναι το πρώτο αυτόνομο (χωρίς οδηγό) σύστημα μετρό στην Ελλάδα. Η κατασκευή του ξεκίνησε στα τέλη του 2006, ενώ η Γραμμή 1 που ξεκινά από τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό έως τη Ν.Ελβετία παραδόθηκε προς χρήση στις 30 Νοεμβρίου 2024.[4]

Μέσα στο 2013 ξεκίνησε η κατασκευή του κλάδου επέκτασης προς την Καλαμαριά, η οποία αναμένεται να λειτουργήσει στα τέλη του 2025.[5]

Το έργο παρουσίασε πολυετείς καθυστερήσεις, λόγω διακοπής των εργασιών κατά περιόδους λόγω της οικονομικής κρίσης της χώρας τη δεκαετία του 2010, λόγω κατάρρευσης και χρεοκοπίας δύο διαδοχικών εταιρειών κατασκευής του έργου, της πανδημίας COVID-19, αλλά και λόγω των διαρκών αλλαγών στο σχεδιασμό του έργου εξαιτίας εκτεταμένων αρχαιολογικών ανασκαφών στο υπέδαφος, καθώς και συνεπακόλουθων μακροχρόνιων διαδοχικών προσφυγών στη δικαιοσύνη λόγω των αρχαιοτήτων. Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά τη διάρκεια της κατασκευής έως και τα εγκαίνια, ανακαλύφθηκαν πάνω από 300.000 αρχαιολογικά ευρήματα.[6]

Ιστορικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προγενέστερες μελέτες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χάρτης της Θεσσαλονίκης του 1917, του αρχιτέκτονα Thomas Mawson. Μια γραμμή Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου φαίνεται ξεκάθαρα, η οποία κινείται στην ίδια διαδρομή με τη σύγχρονη γραμμή του Μετρό.

Οι πρώτες προτάσεις για ένα υπόγειο σύστημα σιδηροδρόμων για την Θεσσαλονίκη, έγιναν από τον Τομ Μόουσον το 1918,[7] και τον Ερνέστ Εμπράρ,[8] κατά τη διάρκεια του επανασχεδιασμού της πόλης μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917, για να είναι εφικτή η εύκολη πρόσβαση από το κέντρο της πόλης (Βαρδάρι) προς τα τότε περίχωρα (Λεωφόρος των Εξοχών και Ντεπώ). Το 1968 προτάθηκε δακτυλιοειδής γραμμή μετρό από τον Τριανταφυλλίδη, με την εξής πορεία: Εκβολές Αξιού - Χαλάστρα - Άγιος Αθανάσιος - Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός Θεσσαλονίκης - Καλαμαριά - Αεροδρόμιο Μακεδονία - Μεγάλο Έμβολο - Εκβολές Αξιού (μέσω υποθαλάσσιας σήραγγας).[7][9] Το 1973, επίσης, ο ΟΑΣΘ πρότεινε την ανάπτυξη δικτύου υπογείου σιδηρόδρομου.[10]

Η πρώτη πρωτοβουλία για την κατασκευή του μετρό Θεσσαλονίκης ανήκει στον Κωνσταντίνο Πυλαρινό, που ως νομάρχης είχε καταφέρει να περιληφθεί στον προϋπολογισμό του 1976 κωδικός που ανέφερε: Μετρό Θεσσαλονίκης.[7][11] Το 1978 πρότεινε να περιληφθεί στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης.[12]

Ο συγκοινωνιολόγος Βασίλειος Προφυλλίδης πρότεινε, σε άρθρο του, δύο γραμμές ελαφρού μετρό. Η πρώτη πρότεινε να ξεκινάει από το συγκρότημα ΕΚΟ ως την 25ης Μαρτίου επί της οδού Νέα Εγνατία και από εκεί δύο διακλαδώσεις προς Νέα Ελβετία και προς την οδό Δελφών, και η δεύτερη και αυτή στον άξονα ΕΚΟ-ΔΕΘ και από εκεί μέσω Αγγελάκη ως Γεωργίου Παπανδρέου, με δύο διακλαδώσεις προς Βυζάντιο και προς Καλαμαριά αντίστοιχα.[13]

Κατασκευές του 1988-89

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Διάγραμμα πορείας της μελέτης Προφυλλίδη.[14][15]

Η πρώτη απόπειρα κατασκευής μετρό στη Θεσσαλονίκη ξεκίνησε την τριετία 1986-1989, επί δημαρχίας Σωτήρη Κούβελα. Το σχέδιο προέβλεπε το μετρό κάτω από το οδόστρωμα της οδού Εγνατία, αρχικά στο τμήμα μεταξύ της οδού Καυταντζόγλου και της Πλατείας Δημοκρατίας, με προοπτική ολοκλήρωσης του έργου το 1995. Μετά από σχετικές επιστημονικές μελέτες μιας ομάδας ειδικών που συγκάλεσε ο ίδιος, στις αρχές Οκτωβρίου του 1988 το πρώτο τμήμα της κατασκευής, μήκους 650 μέτρων, ξεκίνησε στο τμήμα μεταξύ Πλατείας Συντριβανίου και της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων. Έτσι, η κυκλοφορία στην οδό Εγνατία περιορίστηκε σε δυο λωρίδες ανά κατεύθυνση, ενώ ξηλώθηκε η νησίδα στο συγκεκριμένο τμήμα.[16]

Η κατασκευή προχώρησε με αργούς ρυθμούς για 1 χρόνο, λόγω της δυσκολίας χρηματοδότησής της, ενώ λίγο πριν παραιτηθεί από Δήμαρχος, ο Σωτήρης Κούβελας όρισε ως φορέα χρηματοδότησης τη νεοϊδρυθείσα Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης, TV 100, η οποία ωστόσο δεν κατάφερε να διαθέσει πόρους για το έργο,[17] και το έργο τελικώς σταμάτησε οριστικά, λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος και, κατά συνέπεια, χρηματοδότησης από την κεντρική κυβέρνηση της Ελλάδας. Τελικώς, η ημιτελής αυτή κατασκευή, που ονομάστηκε από τους Θεσσαλονικείς και ιδίως από τους επικριτές «τρύπα του Κούβελα»,[17] κρίθηκε άσκοπη από τον νέο σχεδιασμό του μετρό, ενώ ο ίδιος ο τότε φορέας υλοποίησης του έργου, ο Δήμος Θεσσαλονίκης, χαρακτηρίζει τη συγκεκριμένη περίοδο απλώς «σχεδιασμό του μετρό». Παράλληλα, λόγω της ύπαρξης της σήραγγας αυξήθηκε η στάθμη των υδάτων στα θεμέλια της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στα οποία εντοπίστηκε σκουριά. Από τότε λειτουργούν καθημερινά αντλίες που απομακρύνουν τα νερά.

Μελέτες και προτάσεις από το 1992

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τούνελ με κυκλική διατομή, σιδηροδρομικές ράγες στο κάτω μέρος και σωλήνες στις πλάγιες επιφάνειες.
Τούνελ του Μετρό Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια κατασκευής του.

Το έργο ξεκίνησε να δημοπρατείται εκ νέου το 1992, με τη μέθοδο συγχρηματοδότησης με σύμβαση παραχώρησης. Η εμπειρία που αποκτήθηκε από την κατασκευή των γραμμών 2 και 3 του Μετρό της Αθήνας, έδειξε ότι θα ήταν ασύμφορο να ολοκληρωθούν οι προπαρασκευαστικές εργασίες που πραγματοποίησε η πόλη λίγα χρόνια νωρίτερα και αποφασίστηκε η κατασκευή μιας εξ ολοκλήρου νέας γραμμής.

Η επιλογή των δύο προσωρινών αναδόχων έγινε το 1994.[18] Το 1996 οι συνομιλίες με τον αρχικό μειοδότη, την κοινοπραξία «Μακεδονικό Μετρό» διακόπηκαν, όμως αυτή έκανε προσφυγές, οι οποίες καθυστέρησαν την κατακύρωση του έργου. Τελικά το 1998 υπογράφτηκε σύμβαση με την κοινοπραξία «Θεσσαλονίκη Μετρό».[19] Όμως μέχρι το 2002 η κοινοπραξία δεν κατάφερε να εξασφαλίσει τους απαραίτητους πόρους, καθώς η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) αρνιόταν για σχεδόν 1 δεκαετία κάθε συγχρηματοδότηση στο έργο αυτό, καθώς το θεωρούσε τότε τεχνικά ανέφικτο, λόγω του τεράστιου αρχαιολογικού έργου που θα χρειαζόταν να γίνει.[εκκρεμεί παραπομπή]

Το 2002 πέραν της βασικής γραμμής Νέου Σιδηροδρομικού Σταθμού - Νέα Ελβετία, προβλέπονταν και επεκτάσεις από τον Ν.Σ. Σταθμό μέχρι την Περιφερειακή, μέσω της οδού Μοναστηρίου και από το Λιμάνι μέχρι την Περιφερειακή μέσω της οδού Λαγκαδά. Τον Σεπτέμβριο του 2003 αποφασίστηκε να κατασκευαστεί ως δημόσιο έργο, με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία τελικώς δέχτηκε τότε να το συγχρηματοδοτήσει.[εκκρεμεί παραπομπή]

Δημοπράτηση, κατασκευή και εγκαίνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρχαιολογικές ανασκαφές στο εργοτάξιο του σταθμού Αγία Σοφία (Σεπτ. 2018).

Ο προκαταρκτικός σχεδιασμός ξεκίνησε το 2003 και οι διαγωνισμοί προκηρύχθηκαν έως τον Αύγουστο του 2005. Η δημοπράτηση,[20] με φορέα κατασκευής την Αττικό Μετρό (σήμερα Ελληνικό Μετρό), για την κατασκευή της βασική γραμμής του μετρό, μήκους 9,6 χλμ. με 13 σταθμούς και αμαξοστάσιο στην Πυλαία, έγινε το 2006 με οριστικό ανάδοχο την κοινοπραξία ΑΕΓΕΚ IMPREGILO-ANSALDO T.S.F.-SELI-ANSALDOBREDA και προϋπολογισμό €1,052 δισ. Η υπογραφή της σύμβασης έγινε στις 7 Απριλίου 2006. Μετά την πτώχευση της παραπάνω εταιρείας το 2017, το έργο αποπεράτωσης ανέλαβε η εταιρεία ΑΚΤΩΡ.[21]

Οι εργασίες κατασκευής ξεκίνησαν στα τέλη Ιουνίου του 2006, με την τοποθέτηση του εργοταξίου στο Σιδηροδρομικό Σταθμό της Θεσσαλονίκης. Η περίοδος κατασκευής υπολογιζόταν αρχικά στα 6,5 χρόνια, με ολοκλήρωση του έργου τον Οκτώβριο του 2012, συμβολική ημερομηνία που θα συνέπιπτε με τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης. Ωστόσο, η ημερομηνία παράδοσης της βασικής γραμμής μετατέθηκε αρκετές φορές, από τον Οκτώβριο του 2012: Σεπτέμβριος 2019, Απρίλιος 2023,[22] Δεκέμβριος 2023. Τελικά, τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 30 Νοεμβρίου 2024.[4]

Η επέκταση της βασικής γραμμής από το σταθμό 25ης Μαρτίου προς την Καλαμαριά δημοπρατήθηκε το 2012,[23] ενώ η υπογραφή της σύμβασης με τον ανάδοχο μειοδότη κατασκευαστική εταιρεία ΑΚΤΩΡ, έγινε στις 26 Ιουνίου 2013.[24][25]

Γραμμές και σταθμοί

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
π • σ • ε

Μετρό Θεσσαλονίκης

Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός
Δημοκρατίας
Βενιζέλου
Αγία Σοφία
Σιντριβάνι
Πανεπιστήμιο
Παπάφη
Ευκλείδης
Φλέμινγκ
Ανάληψη
25ης Μαρτίου
Νομαρχία 2025
Βούλγαρη
Καλαμαριά 2025
Νέα Ελβετία
Αρετσού 2025
Νέα Κρήνη 2025
Μίκρα 2025
Κύριο λήμμα: Κατάλογος σταθμών Μετρό Θεσσαλονίκης

Γραμμή Εγκαίνια Τελευταία επέκταση Σταθμοί Μήκος Διαδρομή
Γραμμή 1 2024 2024 13 9,6 χλμ. Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός ↔ Νέα Ελβετία

Το Αμαξοστάσιο της Πυλαίας είναι αμαξοστάσιο ταχείας διέλευσης που εξυπηρετεί το Μετρό. Έχει έκταση 90 στρέμματα και τέθηκε σε λειτουργία το 2023,[26] στο πλαίσιο προετοιμασίας για δοκιμές πριν από την επίσημη έναρξη της πρώτης φάσης του μετρό. Στον χώρο λειτουργεί χώρος στάθμευσης 315 οχημάτων και 100 δικύκλων, αλλά και πρότυπος βρεφονηπιακός σταθμός.[27]

Ανάπτυξη του δικτύου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έργα υπό κατασκευή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Επέκταση Καλαμαριάς: Η επέκταση Καλαμαριάς είναι υπό κατασκευή τμήμα του δικτύου Μετρό της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για διακλάδωση της Γραμμής 1 από τον σταθμό 25ης Μαρτίου και περιλαμβάνει πέντε σταθμούς με τερματικό σταθμό στη Μίκρα. Αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία στα τέλη Νοεμβρίου του 2025.[28]

Μελλοντικές επεκτάσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με την Μελέτη Ανάπτυξης Μετρό Θεσσαλονίκης (ΜΑMΘ) 2024, μέσω της οποίας ορίζεται ο σχεδιασμός των επόμενων επεκτάσεων του Μετρό, ως το 2040 αναμένονται οι παρακάτω επεκτάσεις.[29][30]

  • Επέκταση προς Σταυρούπολη/Νοσοκομεία: Η βόρεια επέκταση θα ξεκινά από τη διακλάδωση της υπάρχουσας σήραγγας μετά τον σταθμό Δημοκρατίας και κινείται προς τη Σταυρούπολη, την Ευκαρπία και τα νοσοκομεία της πόλης. Θα περιλαμβάνει έξι σταθμούς.[31][32]
  • Επέκταση προς Αεροδρόμιο/Κέντρο Καινοτομίας και Τεχνολογίας: Η επέκταση αυτή θα αποτελεί συνέχεια του κλάδου προς Καλαμαριά, από τον σταθμό Μίκρα προς το Αεροδρόμιο «Μακεδονία» και το Κέντρο Καινοτομίας και Τεχνολογίας, με έξι σταθμούς. Επίσης, προβλέπεται μελλοντικά και μια επέκταση μέχρι τη Θέρμη.[33]
  • Νέα Γραμμή 2: Πρόκειται για μια νέα γραμμή, η οποία θα ξεκινά από τον Άνω Εύοσμο και θα τερματίζει στην Αγία Κυριακή. Θα εξυπηρετεί τα δυτικά και βορειοανατολικά προάστια της Θεσσαλονίκης με δεκατέσσερις σταθμούς. Προβλέπεται επίσης, η κατασκευή κλάδου από τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό προς Κορδελιό, με επιπλέον τρεις σταθμούς.[33]

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εσωτερικό συρμού του Μετρό Θεσσαλονίκης.

Το δίκτυο του μετρό Θεσσαλονίκης είναι παρόμοιο με το Μετρό της Κοπεγχάγης και τη γραμμή Ντόκλαντς του μετρό του Λονδίνου. Αποτελείται από δύο ανεξάρτητες σήραγγες μονής τροχιάς και διαθέτει σταθμούς με κεντρική αποβάθρα και συστήματα αυτόματων θυρών στις αποβάθρες.

Hitachi Rail Italy Driverless Metro στην Κοπεγχάγη, εν ώρα υπηρεσίας.

Τροχαίο υλικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Μετρό Θεσσαλονίκης διαθέτει 18 αυτόματες αυτοκινητάμαξες τεσσάρων βαγονιών, μήκους 51 μέτρων, χωρίς οδηγό, τύπου Hitachi Rail Italy Driverless Metro[34] που τροφοδοτούνται από επίγεια γραμμή με συνεχή τάση 750V. Ο κάθε συρμός περιλαμβάνει 76 θέσεις καθήμενων ενώ η συνολική χωρητικότητά του ανέρχεται -κατά προσέγγιση- στους 450 επιβάτες. Ακόμη, οι συρμοί διαθέτουν δύο θύρες ανά βαγόνι (δύο δεξιά και δύο αριστερά) ενώ είναι εξοπλισμένοι και με σύστημα κλιματισμού.[35]

Τον Φεβρουάριο του 2023, υπεγράφη σύμβαση μεταξύ Ελληνικό Μετρό και Hitachi για την αγορά 15 επιπλέον συρμών ώστε να εξυπηρετηθεί επαρκώς η επέκταση της Καλαμαριάς. Οι συρμοί αναμένεται να παραδοθούν από την κατασκευαστική τους εταιρία το φθινόπωρο του 2025, ούτως ώστε να τεθούν άμεσα σε λειτουργία καλύπτοντας τη νέα γραμμή, η οποία τον Νοέμβριο του ιδίου έτους πρόκειται να παραδοθεί στο επιβατικό κοινό.[36]

Κανονισμοί

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κάπνισμα και η κατανάλωση φαγητού ή ποτού δεν επιτρέπονται σε κανένα σημείο του δικτύου. Δεν επιτρέπεται η πώληση ή διανομή αγαθών ή υπηρεσιών. Δεν επιτρέπεται η επαιτεία ή η παρενόχληση του επιβατικού κοινού. Η ερασιτεχνική φωτογράφιση επιτρέπεται. Η μεταφορά κατοικίδιων ζώων επιτρέπεται μόνο μέσα σε ειδικά κλουβιά (εκτός των σκύλων οδηγών τυφλών).


Σύστημα κομίστρου [37]
Βασικό Μειωμένο
70λ 0,60€ 0,30€
Ημερήσιο 2,50€ n/a
Μηνιαίο 16€ 8€
Τριμηνιαίο 45€ 22,50€
Εξαμηνιαίο 85€ 42,50€
10+1 5,80€ 2,90€

Ασφάλεια και ατυχήματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Θανατηφόρο εργατικό ατύχημα σημειώθηκε στο εργοτάξιο του σταθμού Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός στις 5 Φεβρουαρίου 2009, όταν τεχνίτης οικοδόμος που ανήκε σε εργοληπτική εταιρεία της κοινοπραξίας κατασκευής, έχασε τη ζωή του λόγω της μη τήρησης των οδηγιών του κατασκευαστή κατά την διαδικασία αποσυναρμολόγησης ενός μηχανήματος.[38] Προβληματισμό προκάλεσε η διακοπή των εργασιών στις 13 Μαρτίου 2012, έπειτα από την ενημέρωση που είχε η επιβλέπουσα εταιρεία Αττικό Μετρό και η Επιθεώρηση Εργασίας, πως εντοπίστηκε υδράργυρος στο εργοτάξιο του σταθμού Βενιζέλου, στη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Εγνατίας, κατά τη φάση της αρχαιολογικής έρευνας. Συνολικά 220 αρχαιολόγοι και τεχνίτες που εργάζονταν επί μεγάλο χρονικό διάστημα στο εργοτάξιο, υποβλήθηκαν σε αιματολογικές εξετάσεις.[39] Η απορρύπανση του σταθμού διήρκεσε τεσσεράμισι μήνες και ολοκληρώθηκε στις αρχές του Ιουλίου του ιδίου χρόνου.[40]

Εικόνες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός
    Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός
  • Σταθμός Ευκλείδη
    Σταθμός Ευκλείδη
  • Σταθμός 25ης Μαρτίου
    Σταθμός 25ης Μαρτίου
  • Σταθμός Παπάφη (εσωτερικό)
    Σταθμός Παπάφη (εσωτερικό)
  • Σταθμός Παπάφη (εξωτερικό)
    Σταθμός Παπάφη (εξωτερικό)
  • Σταθμός Νομαρχία
    Σταθμός Νομαρχία
  • Σταθμός Ανάληψη
    Σταθμός Ανάληψη

Χάρτες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Κλείδωσε η διαχείριση του Μετρό Θεσσαλονίκης στο σχήμα ATM-EGIS». www.ypodomes.gr. 8 Ιουλίου 2023. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2024. 
  2. ↑ «Driverless Trains» (στα Αγγλικά). Hitachi Rail. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2024. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Salonicco (στα Αγγλικά). Hitachi Rail Italy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2018. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Κουσιοπούλου, Εύα (30 Νοεμβρίου 2024). «Στις ράγες το Μετρό της Θεσσαλονίκης». ertnews.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2024. 
  5. ↑ Καραγιάννης, Νίκος (4 Οκτωβρίου 2023). «Τέλος του 2024 η λειτουργία του Μετρό Θεσσαλονίκης». Ypodomes.com. 
  6. ↑ «Greece's second largest city gets new metro - and it took 38 years to build». Euronews. 30 Νοεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2024. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Νανιόπουλος, Αριστοτέλης· Ναλµπάντης, Δημήτριος. «Συστήµατα σταθερής τροχιάς στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Ιστορική αναδροµή (1889-1968) Αριστοτέλης Νανιόπουλος, Ναλµπάντης ∆ηµήτριος Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Ελλάδα» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 15 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2016. 
  8. ↑ Γερολύμπου, Αλεξάνδρα, Η Ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης Μετά την Πυρκαγιά του 1917, Β Έκδοση, University Studio Press, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1995.
  9. ↑ O Tαχυδρόμος Αθήναι 2 Αυγούστου 1968
  10. ↑ Μακεδονική Ζωή. 1973. 
  11. ↑ Αποστολάκης, Σάκης (3 Μαΐου 2007). «Ελλάδα». E Online. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαΐου 2007. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2016. CS1 maint: Unfit url (link)
  12. ↑ Mακεδονία 18/5/1978, Σελίδα: 7
  13. ↑ περιοδικό Σιδηροτροχιά έκτακτο τεύχος Οκτωβρίου 1987, σελ. 17.
  14. ↑ Β. Προφυλλίδης, Χάραξη Μετρό Θεσσαλονίκης, Τεύχος Ι Μέρος ΙΙ Προμελέτης Μετρό Θεσσαλονίκης Δήμος Θεσσαλονίκης, 1990.
  15. ↑ Μεθοδολογία Κατασκευής Μετρό Θεσσαλονίκης, (Γ. Πενέλης, Β. Προφυλλίδης), Τεύχος ΙΙΙ Προμελέτης Μετρό Θεσσαλονίκης (Μέρος ΙΙ) Δήμος Θεσσαλονίκης, 1990.
  16. ↑ Τζήμου, Κύα· Τούλας, Γιώργος (18 Δεκεμβρίου 2014). «Μετρό Θεσσαλονίκης: 1976-2024: Το απίστευτο οδοιπορικό». parallaxi. 
  17. ↑ 17,0 17,1 Χεκίμογλου, Αχιλλέας (5 Σεπτεμβρίου 2010). «Μετρό Θεσσαλονίκης Εκατό χρόνια εξαγγελίες». ΤΟ ΒΗΜΑ. 
  18. ↑ «Σύγκρουση στο Μετρό». Το Βήμα. 4 Οκτωβρίου 1998. 
  19. ↑ Καλαϊτζογλου, Αθηνά (27 Νοεμβρίου 2002). «Κορυφώνονται οι αντιδράσεις για την καθυστέρηση κατασκευής του μετρό Θεσσαλονίκης». Η Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2016. 
  20. ↑ «AttikoMetro». www.ametro.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2016. 
  21. ↑ Καραγιάννης, Νίκος (8 Δεκεμβρίου 2017). «Στην ΑΚΤΩΡ πέρασε επίσημα το έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης». Ypodomes.com. Ανακτήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 2024. 
  22. ↑ Κοκκαλιάρη, Κατερίνα (10 Σεπτεμβρίου 2019). «Καραμανλής: Αρχές του 2023 θα είναι έτοιμο το μετρό Θεσσαλονίκης». www.euro2day.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Σεπτεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2019. 
  23. ↑ «Θεσσαλονίκη:Το μετρό πάει και... Καλαμαριά». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2011. CS1 maint: Unfit url (link)
  24. ↑ «Το Μετρό της Θεσσαλονίκης δεν είναι έτοιμο, επεκτείνεται όμως στην Καλαμαριά!». iefimerida.gr. 28 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2024. 
  25. ↑ «Μετρό Θεσσαλονίκης: Υπεγράφη η σύμβαση για την επέκταση προς Καλαμαριά». naftemporiki.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2016. 
  26. ↑ «Thessaloniki metro to be ready by 2023 - Greek City Times». 24 Οκτωβρίου 2019. 
  27. ↑ https://www.typosthes.gr/thessaloniki/368509_metro-thessalonikis-amaxostasio-pylaias-kai-oi-13-stathmoi-apo-psila-video. Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2025.  Missing or empty |title= (βοήθεια)
  28. ↑ Καραγιάννης, Νίκος (3 Δεκεμβρίου 2024). «Μετρό Θεσσαλονίκης: παίρνει σειρά η επέκταση προς Καλαμαριά». Ypodomes.com. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2024. 
  29. ↑ Βατάλη, Ευτυχία. «Μετρό και από την Τσιμισκή – Οι νέοι σταθμοί που θα γίνουν μελλοντικά (ΧΑΡΤΕΣ)». The Opinion. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαΐου 2024. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2024. 
  30. ↑ «Μελλοντικές Επεκτάσεις». Thessmetro. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2024. 
  31. ↑ «Παρουσιάστηκε ο σχεδιασμός για τις επεκτάσεις του Μετρό Θεσσαλονίκης ως το 2040». Athens Transport. 20 Μαΐου 2024. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2024. 
  32. ↑ «Μετρό Θεσσαλονίκης: 2 νέες γραμμές στα σχέδια έως το 2040». Ypodomes.com. 20 Μαΐου 2024. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2024. 
  33. ↑ 33,0 33,1 Καραγιάννης, Νίκος (21 Μαΐου 2024). «Μετρό Θεσσαλονίκης: οι νέες επεκτάσεις και γραμμές έως το 2040». Ypodomes.com. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2024. 
  34. ↑ «Hitachi Rail» (PDF). www.ansaldobreda.it. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2016. 
  35. ↑ «Driverless Trains | Autonomous Trains | Hitachi Rail». www.hitachirail.com. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2024. 
  36. ↑ Καραγιάννης, Νίκος (28 Φεβρουαρίου 2023). «Μετρό Θεσσαλονίκης: Υπεγράφη η σύμβαση προμήθειας για 15 επιπλέον συρμούς από ΑΚΤΩΡ-HITACHI». Ypodomes.com. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2024. 
  37. ↑ «Tickets». www.thessmetro.gr. Thessaloniki Metro. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Δεκεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2024. 
  38. ↑ «Θεσσαλονίκη: Το 2009 ο πρώτος νεκρός από δυστύχημα στο Μετρό (ΦΩΤΟ)». Typosthes.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2024. 
  39. ↑ Βασίλης Ιγνατιάδης, «Τους έβαζαν να μαζεύουν τον τοξικό υδράργυρο με τα χέρια» Αρχειοθετήθηκε 2012-03-18 στο Wayback Machine., Εφημερίδα Έθνος, 20/03/2012
  40. ↑ "«Μετρό Θεσσαλονίκης: Ξεμπλόκαρε ο σταθμός της Βενιζέλου». Αρχειοθετήθηκε 2013-05-21 στο Wayback Machine., Εφηm Αγγελιοφόρος, (Ηλ. έκδ.) (6 Ιουλίου 2012).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Thessaloniki Metro στο Wikimedia Commons