Μιχάι Τσίκζεντμιχαϊ

Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|24|11|2024}}
Μιχάι Τσίκζεντμιχαϊ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Mihaly Csikszentmihalyi (Αγγλικά)
Προφορά
Γέννηση29  Σεπτεμβρίου 1934[1][2]
Ριέκα[3]
Θάνατος20  Οκτωβρίου 2021[4]
Claremont[5]
Χώρα πολιτογράφησηςΟυγγαρία
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΟυγγρικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[6][7][8]
Ουγγρικά[7][8]
Ιταλικά
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Σικάγου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταψυχολόγος
διδάσκων πανεπιστημίου
ψυχίατρος
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο του Σικάγου
Claremont Graduate University
Οικογένεια
ΤέκναChristopher Csíkszentmihályi
Mark Csikszentmihalyi
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσειςβραβείο Σεσενί (2011)
James McKeen Cattell Fellow Award (2013)[9]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Μιχάι Τσίκζεντμιχαϊ (29 Σεπτεμβρίου 1934 - 20 Οκτωβρίου 2021) είναι καθηγητής ψυχολογίας στις ΗΠΑ, πρώην πρόεδρος του Τμήματος Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου και εισηγητής της θεωρίας της «Ροής».

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τσίκζεντμιχαϊ γεννήθηκε 29 Σεπτεμβρίου 1934 (1934-09-29) (90 ετών), στο Φιούμε, της Ιταλίας (στη σημερινή Ριέκα της Κροατίας) από γονείς Ούγγρους. Μεγαλώνοντας έμαθε Ουγγρικά, Ιταλικά και Γερμανικά. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου πέρασε μεγάλο διάστημα σε ιταλικό στρατόπεδο αιχμαλώτων. Κατά την παραμονή του στο στρατόπεδο, ανακάλυψε το σκάκι και διαπίστωσε ότι ήταν ένας εξαιρετικός τρόπος για να αποσπάει την προσοχή του από αυτά που συνέβαιναν γύρω του, κάτι που πιστεύει ότι τον βοήθησε πολύ να ξεπεράσει τις δυσκολίες της φυλακής. Σε ηλικία 16 ετών, το 1950, ταξίδεψε στην Ελβετία όπου είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει μια διάλεξη του Καρλ Γιουνγκ. Όπως λέει ο ίδιος: «Σαν παιδί συνειδητοποίησα πόσοι λίγοι από τους ενήλικους που ήξερα μπόρεσαν να αντέξουν τις τραγωδίες του πολέμου, πόσοι λίγοι από αυτούς μπόρεσαν να ξαναχτίσουν μια φυσιολογική, γεμάτη, και ευτυχισμένη ζωή όταν η εργασία τους, το σπίτι τους, η ασφάλειά τους καταστράφηκαν από τον πόλεμο. Έτσι, ενδιαφέρθηκα να κατανοήσω τι συνεισφέρει σε μία ζωή που έχει αξία και σημασία. Και προσπάθησα, ως παιδί, ως έφηβος, να διαβάσω φιλοσοφία και να ασχοληθώ με την τέχνη και τη θρησκεία και με πολλά άλλα μονοπάτια που έβλεπα ως πιθανές απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση. Και τελικά κατέληξα να ασχοληθώ με την ψυχολογία από τύχη. Παραβρέθηκα σε μια διάλεξη του Καρλ Γιουνγκ με θέμα τους ιπτάμενους δίσκους. Αντί να μιλήσει για μικρά πράσινα ανθρωπάκια, μίλησε για το ότι ο ψυχισμός των Ευρωπαίων είχε τραυματιστεί από τον πόλεμο και πως τώρα πρόβαλαν ιπτάμενους δίσκους στον ουρανό»(«Ροή, το μυστικό της Ευτυχίας»).

Το 1956 μετανάστευσε στις ΗΠΑ με σκοπό να σπουδάσει Ψυχολογία. Το 1960 αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο και το 1965 πήρε το διδακτορικό. Από το 1969 μέχρι το 2000 δίδασκε Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο του Σικάγο και από το 2004 διδάσκει Ψυχολογία και Μάνατζμεντ στο πανεπιστήμιο Claremont Graduate της Καλιφόρνια, με έμφαση στην αισιοδοξία, τα κίνητρα και την ευθύνη και διευθύνει το Κέντρο Ερευνών για την Ποιότητα της Ζωής (The Quality of Life Research Center) στη Καλιφόρνια.

«Τα τελευταία είκοσι χρόνια ερευνά θέματα τα οποία σχετίζονται με τη “Ροή”, με χρηματοδότες την Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας αλλά και ποικίλες άλλες ιδιωτικές επιχορηγήσεις, με κυριότερη αυτή του Ιδρύματος Spencer. Το ενδιαφέρον για το έργο του, πέρα από τους ακαδημαϊκούς κύκλους, είναι τεράστιο. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες, όπως Psychology Today, New York Times, Washington Post, Chicago Tribune, Omni, Newsweek, κ.ά. Έχει επίσης γράψει τo Beyond Boredom and Anxiety και υπήρξε συμπράττων συγγραφέας στα The Creative Vision, The Meaning of Things και Being Adolescent. Είναι μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Εκπαίδευσης (National Academy of Education) και της Εθνικής Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών Ελεύθερου Χρόνου (National Academy of Leisure Sciences) (και της Ακαδημίας Επιστημών της Ουγγαρίας).

Υπήρξε διοικητικό μέλος στο Ίδρυμα Fulbright και σήμερα συμμετέχει σε αρκετές επιτροπές, συμπεριλαμβανομένου του Τμήματος Συμβούλων της Encyclopaedia Britannica. Έχει εμφανιστεί σε πολλές εκπομπές ξένων τηλεοπτικών δικτύων, όπως το BBC και η RAI, και συμμετείχε σε αρκετούς ωριαίους κύκλους προγραμμάτων του “Nova”» (Εκδόσεις Καστανιώτη).

Ροή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τσίκζεντμιχαϊ έγινε ευρύτατα γνωστός από τη θεωρία του για τη Ροή που παρουσίασε στο βιβλίο του: «Flow: The Psychology of Optimal Experience» («Ροή: Η Ψυχολογία της Βέλτιστης Εμπειρίας»[νεκρός σύνδεσμος]). Σύμφωνα με τον Τσίκζεντμιχαϊ οι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι όταν βρίσκονται στην κατάσταση της ροής, ένα είδος εσωτερικής έμπνευσης που προκαλεί έντονη συγκέντρωση-εστίαση σε κάποια ασχολία. Ο ίδιος περιγράφει τη ροή ως «την πλήρη συμμετοχή σε μια δραστηριότητα. Το εγώ απουσιάζει. Ο χρόνος ρέει αρμονικά. Κάθε δράση, κίνηση, σκέψη αναδύεται με αρμονική συνέχεια από την προηγούμενη, σαν ένα μουσικό κομμάτι τζαζ. Συμμετέχει ολόκληρη η ύπαρξη και αξιοποιούνται στο έπακρο όλες οι ικανότητες». Έχει γράψει πολλά βιβλία και άρθρα σχετικά με την έρευνα που διενεργεί σχετικά με τη χαρά και την ικανοποίηση, την πληρότητα.

Αφηγείται ο Τσίκζεντμιχαϊ:

Για να ξεκινήσω την έρευνα για τη Ροή, περίπου πριν από 40 χρόνια, άρχισα να μελετάω δημιουργικούς ανθρώπους, στην αρχή καλλιτέχνες και επιστήμονες και ούτω καθεξής, επιδιώκοντας να κατανοήσω τι τους έκανε να νιώθουν ότι η ζωή τους αποκτούσε αξία με το να ασχολούνται με πράγματα για τα οποία πολλοί από αυτούς δεν περίμεναν ούτε δόξα ούτε χρήματα, αλλά που έδινε νόημα και αξία στη ζωή τους. Ένας από τους κορυφαίους Αμερικάνους συνθέτες, τη δεκαετία του '70 μου έδωσε συνέντευξη περίπου 40 σελίδων. Αλλά το παρακάτω μικρό απόσπασμα αποτελεί μια καλή ανακεφαλαίωση στο τι είπε στη συνέντευξη. Περιγράφει πως νιώθει όταν η σύνθεση πάει καλά.

«Κι εσύ βλέπεις τον εαυτό σου να βυθίζεται σε μια εκστατική κατάσταση, σε σημείο που νιώθεις ότι σχεδόν δεν υπάρχεις. Το χέρι μοιάζει να μην ακολουθεί το σώμα και δεν έχω σχέση με τα όσα συμβαίνουν. Απλώς κάθομαι εκεί, παρατηρητής, σε μια κατάσταση δέους και θαυμασμού. Κι έτσι, απλά, όλα ξεχειλίζουν από μόνα τους»

Και το περιγράφει ως μια κατάσταση έκστασης. Έκσταση στα αρχαία Ελληνικά σήμαινε απλά το να στέκεσαι δίπλα σε κάτι, στο περιθώριο του. Και μετά ουσιαστικά έγινε αναλογία για μια διαννοητική κατάσταση όπου νιώθεις ότι αυτό που κάνεις δεν είναι μέρος της καθημερινής σου ρουτίνας. Έτσι έκσταση ουσιαστικά σημαίνει να περνάς σε μια άλλη πραγματικότητα. Λέει λοιπόν στη συνέντευξή του ότι είναι σαν να εισέρχεσαι σε μια διαφορετική πραγματικότητα. Λέει επίσης ότι η εμπειρία είναι τόσο έντονη που αισθάνεται λες και δεν υπάρχει. Και αυτό ακούγεται ως μια ρομαντική υπερβολή. Αλλά, στην πραγματικότητα, το νευρικό μας σύστημα αδυνατεί να επεξεργαστεί περισσότερα από 110 bit πληροφορίας ανά δευτερόλεπτο. Προκειμένου ακούγοντάς με να καταλάβετε τι λέω, χρειάζεται να επεξεργαστείτε περίπου 60 bit ανά δευτερόλεπτο. Για αυτό δεν μπορείτε να ακούσετε πάνω από δυο ανθρώπους. Δεν μπορείτε να κατανοήσετε όταν περισσότεροι από δύο άνθρωποι σας απευθύνονται.

Όταν έχετε πραγματικά απορροφηθεί σε αυτήν την ευχάριστη διαδικασία του να δημιουργήσετε κάτι καινούριο, όπως αυτός ο άνδρας, δεν του περισσεύει αρκετή συγκέντρωση για να παρατηρήσει πώς νιώθει το σώμα του ή να σκεφτεί τα προβλήματα στο σπίτι του. Δεν μπορεί να νιώσει ότι είναι πεινασμένος ή κουρασμένος. Το σώμα του εξαφανίζεται, η ταυτότητά του εξαφανίζεται από τη συνείδησή του, γιατί δεν διαθέτει αρκετή προσοχή, όπως όλοι μας, για να κάνει καλά κάτι που απαιτεί αρκετή συγκέντρωση. Και την ίδια στιγμή να αντιλαμβάνεται την ύπαρξή του. Έτσι η ύπαρξη προσωρινά έχει μπει στην άκρη. Ισχυρίζεται μάλιστα ότι το χέρι του φαίνεται σαν να κινείται από μόνο του.

Αυτή η αυτόματη, αυθόρμητη διαδικασία που περιγράφει μπορεί να συμβεί μόνο σε κάποιο άτομο που είναι πολύ καλά εξασκημένο και έχει αναπτύξει τεχνική. Και έχει καταλήξει κοινός τόπος στη μελέτη της δημιουργικότητας ότι δεν μπορείς να δημιουργήσεις τίποτα χωρίς, το λιγότερο, 10 χρόνια εμβάθυνσης στην τεχνική γνώση ενός συγκεκριμένου τομέα. Είτε είναι μαθηματικά είτε μουσική, απαιτείται τόσος καιρός για να μπορείς να ξεκινήσεις να αλλάζεις κάτι με τέτοιο τρόπο που να το βελτιώνεις από ότι ήταν πριν. Όταν αυτό συμβαίνει αναφέρει ότι η μουσική απλά ρέει προς τα έξω. Και με βάση όλες αυτές τις συνεντεύξεις, αυτή είναι μια συνέντευξη που έκανα πριν από 30 χρόνια, και ήταν πολλοί εκείνοι που το περιέγραψαν ως μια πηγαία ροή ώστε να ονομάσω αυτό τον τύπο εμπειρίας, "εμπειρία ροής". Και αυτό συμβαίνει σε διαφορετικούς χώρους. Μπορείτε να βρεθείτε σε κατάσταση ροής, και θα είναι όταν η πρόκληση είναι υψηλότερη από το μέσο όρο και οι ικανότητες είναι επίσης πάνω από το μέσο όρο. Και μπορεί να κάνετε πράγματα με διαφορετικό τρόπο από άλλους, αλλά για όλους που βρίσκονται στο κανάλι ροής, θα είναι όταν κάνετε αυτό που πραγματικά σε αρέσει να κάνετε, να παίζετε πιάνο, πιθανώς, να είστε με τον καλύτερό σας φίλο, ίσως δουλεύοντας, εάν η δουλειά είναι αυτό που σας παρέχει την κατάσταση ροής. Δυστυχώς, η εμπειρία πολλών ανθρώπων βρίσκεται στην απάθεια. Σε αυτήν την εμπειρία συνεισφέρει περισσότερο το να παρακολουθείς τηλεόραση και αμέσως μετά το να κάθεσαι στην τουαλέτα. Και, αν και μερικές φορές παρακολουθώντας τηλεόραση, περίπου το 7 - 8% του χρόνου είναι σε κατάσταση ροής, αλλά αυτό είναι όταν επιλέγεις το πρόγραμμα που πραγματικά θέλεις να παρακολουθήσεις και λαμβάνεις ανατροφοδότηση από αυτό. (Από ομιλία του Τσίκζεντμιχαϊ στο TED το 2004 με τίτλο: «Ροή, το μυστικό της Ευτυχίας»).

Εργογραφία στα Αγγλικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Csikszentmihalyi, Mihaly (1975). Beyond Boredom and Anxiety: Experiencing Flow in Work and Play, San Francisco: Jossey-Bass.
  • Csikszentmihalyi, Mihaly (1978) Intrinsic Rewards and Emergent Motivation in The Hidden Costs of Reward : New Perspectives on the Psychology of Human Motivation eds Lepper, Mark R;Greene, David, Erlbaum: Hillsdale: NY 205-216
  • Csikszentmihalyi, Mihaly and Csikszentmihalyi, Isabella Selega, eds. (1988). Optimal Experience: Psychological studies of flow in consciousness, Cambridge: Cambridge University Press.
  • Csikszentmihalyi, Mihaly (1990). Flow: The Psychology of Optimal Experience. New York: Harper and Row.

Το βιβλίο αυτό έχει μεταφραστεί στα Ελληνικά:Ροή: η ψυχολογία της Ευτυχίας

  • Csikszentmihalyi, Mihaly (1994). The Evolving Self, New York: Harper Perennial.
  • Csikszentmihalyi, Mihaly (1996). Creativity : Flow and the Psychology of Discovery and Invention. New York: Harper Perennial.
  • Csikszentmihalyi, Mihaly (1998). Finding Flow: The Psychology of Engagement With Everyday Life. Basic Books.
  • Gardner, Howard, Csikszentmihalyi, Mihaly, and Damon, William (2002). Good Work: When Excellence and Ethics Meet. New York, Basic Books.
  • Gardner, Howard, Csikszentmihalyi, Mihaly, and Damon, William (2002). Good Business: Leadership, Flow, and the Making of Meaning. Basic Books.

(αγγλική Βικιπαίδεια)

Εργογραφία στα Ελληνικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα ελληνικά έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη το βιβλίο του: Csikszentmihalyi, Mihaly (1990). Flow: The Psychology of Optimal Experience. New York: Harper and Row:

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. csikszentmihalyi-mihaly.
  2. ↑ 2,0 2,1 (Γαλλικά) Babelio. 10037.
  3. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 13  Δεκεμβρίου 2014.
  4. ↑ «Meghalt Csíkszentmihályi Mihály». (Ουγγρικά)
  5. ↑ Clay Risen: «Mihaly Csikszentmihalyi, the Father of 'Flow,' Dies at 87». (Αγγλικά) The New York Times. The New York Times Company, A. G. Sulzberger. Μανχάταν. 27  Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 27  Οκτωβρίου 2021.
  6. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 123497315. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  7. ↑ 7,0 7,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn20000810134. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  8. ↑ 8,0 8,1 CONOR.SI. 21453667.
  9. ↑ www.psychologicalscience.org/members/awards-and-honors/cattell-award/past-award-winners.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]