Μπουρέκι

Μπουρέκι

Προέλευση
Περιοχή	Μέση Ανατολή, Βαλκάνια, Ιράν, Βόρεια Αφρική
Πληροφορίες
Είδος	Πίτα
Κύρια συστατικά	Φύλλο, τυρί, λαχανικά ή κρεατικά
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το μπουρέκι (Τουρκικά: börek [bøˈɾekʲ]) είναι κατηγορία αρτοσκευασμάτων που φτιάχνονται με λεπτό φύλλο ζύμης που ονομάζεται φύλλο μαγειρικής.^[1] Συναντάται στη βαλκανική, λεβαντίνικη και μεσογειακή κουζίνα και σε άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης και δυτικής Ασίας. Τα μπουρέκια ψήνονται ως ατομικές μερίδες ή ως πίτα που ψήνεται σε μεγάλο ταψί και μετά κόβεται σε μικρότερα κομμάτια-μερίδες. Συνήθως πασπαλίζονται με σουσάμι.^[2] Το μπουρεκάκι είναι μπουρέκι σε μέγεθος μινιατούρας. Στην κατηγορία μπουρέκια περιλαμβάνονται τα μπουρεκάκια και κάθε αρτοσκεύασμα με φύλλο μαγειρικής.

Προέλευση και Ονομασία

Η προγενέστερη χρονολόγηση αφορά την εποχή της Κλασικής αρχαιότητας στην ανατολική Μεσόγειο.^[3][4][5] Κατάγεται από το προϋπάρχον Βυζαντινό πιάτο «εν τυρίτας πλακούντας», το οποίο είναι εξέλιξη του πλακούντα, ένα πιάτο της αρχαίας ρωμαϊκής κουζίνας με ψημένο φύλλο ζύμης και τυρί.^[3][4][5] Ο Κάτων ο Πρεσβύτερος συμπεριέλαβε τη συνταγή για πλακούντα στο βιβλίο του De Agri Cultura (Περί Γεωργίας) το 160π.Χ. ^[6]

«Παρασκευάστε τον πλακούντα όπως περιγράφεται: τοποθετήστε μία στρώση από τρακτό (λάγανο) σε όλη την επιφάνεια της ζύμης βάσης. Σε γουδί αναμίξατε τυρί και μέλι και σκεπάστε με αυτό τον τρακτό. Τοποθετήστε άλλη μία στρώση από τρακτό και επαναλάβετε τη διαδικασία έως ότου έχει χρησιμοποιηθεί όλο το μείγμα τυρί και μέλι. Ολοκληρώστε με μία στρώση από τρακτό... Βάλτε τον πλακούντα στο φούρνο και σκεπάστε με προθερμασμένο καπάκι.»
Κάτων ο Πρεσβύτερος από De Agri Cultura (160π.Χ.)

Άλλες πηγές τοποθετούν την προέλευση μεταγενέστερα, κατά την περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ήταν δημοφιλές συστατικό της Οθωμανικής κουζίνας.^[7][8] Ίσως πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά και αρχαία συστατικά της, που αναπτύχθηκε από τους Τούρκους της κεντρικής Ασίας προτού μεταναστεύσουν δυτικά προς τη Μικρά Ασία στα τέλη του μεσαίωνα.^[7][8]

Η ονομασία μπουρέκι στην τούρκικη γλώσσα αναφέρεται σε οποιοδήποτε φαγητό περιλαμβάνει φύλλο μαγειρικής. Προτάθηκε ότι η λέξη προέρχεται από την τούρκικη ρίζα μπουρ- που σημαίνει «ελίσσομαι».^[9][10] Εν παρόδω, προτάθηκε εναλλακτικά ότι η λέξη μπουρέκι είναι παράγωγη της ρώσικης πιρογκ (pirog) και της υποκοριστικής της πιροσκί (pirozhki) που σημαίνει «πιτούλα». Ίσως προέρχεται από τη γερμανική μπροτ (brot) που σημαίνει ψωμί.

Μπουρέκια από όλον τον κόσμο

Τα μπουρέκια είναι δημοφιλή σε πολλές κουζίνες παγκοσμίως, στη βαλκανική, λεβαντίνικη και μεσογειακή κουζίνα και σε άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης και δυτικής Ασίας.

Ελληνικά μπουρέκια

Υπάρχει πληθώρα συνταγών για μπουρέκια, πανταχού παρόντα στα αρτοποιεία και καταστήματα πώλησης τροφίμων στην Ελλάδα είναι οι τυρόπιτες, οι σπανακόπιτες, οι μπουγάτσες.

Ονομασία	Εικόνα	Περιγραφή
Τυρόπιτα		Παρασκευάζεται με φύλλο μαγειρικής, ζύμη κουρού ή σφολιάτα. Η γέμιση περιλαμβάνει φέτα (τυρί), κασέρι, ή συνδυασμό τυριών. Σερβίρεται σε ατομικές μερίδες, σε μικρές μπουκίτσες που λέγονται τυροπιτάκια ή σε τετράγωνα κομμάτια από χωριάτικη τυρόπιτα ταψιού.[11][12][13]
Σπανακόπιτα		Παρασκευάζεται με φύλλο μαγειρικής ή ζύμης και η γέμιση περιλαμβάνει σπανάκι, φέτα (τυρί) φρέσκα κρεμμυδάκια και άλλα αρωματικά βότανα. Η νηστίσιμη εκδοχή δεν περιέχει τυρί.[14][15][16] [17] [18]
Γαλακτομπούρεκο		Η ονομασία σημαίνει μπουρέκι με γάλα. Είναι παραδοσιακό γλυκό ταψιού, παρασκευάζεται με φύλλο μαγειρικής και η γέμιση είναι κρέμα (πουτίγκα σιμιγδάλι) με άρωμα λεμόνι ή βανίλια. Το σιρόπι επικάλυψης παρασκευάζεται από ζάχαρη και νερό.[19][20]
Μπουγάτσα		Παρασκευάζεται με φύλλο μαγειρικής και η γέμιση είναι συνήθως κρέμα κάσταρντ ή πουτίγκα σιμιγδάλι. Μερικές φορές η κρέμα αντικαθίσταται με τυρί ή κιμά. [21][22]

Επίσης:

• Ζαμπονοτυρόπιτα^[23]: είναι πίτα με γέμιση τυρί και ζαμπόν.^[24][25][26]
• Λουκανικόπιτα^[27]: είναι πίτα με γέμιση λουκάνικο.^[28]
• Μανιταρόπιτα^[29]: είναι πίτα με γέμιση μανιτάρια.^[30]
• Ταχινόπιτα: είναι πίτα με γέμιση ταχίνι.^[31]
• Χαλβαδόπιτα: είναι πίτα με γέμιση χαλβά.^[32]
• Πίτα κηπουρού (λαχανικών): είναι πίτα με πολλά διαφορετικά είδη λαχανικών όπως μελιτζάνα, καρότο, κολοκυθάκι και πιπεριά.^[33]
• Κολοκυθόπιτα: είναι πίτα με κίτρινη κολοκύθα.^[34]
• Χανιώτικο μπουρέκι: είναι μπουρέκι με γέμιση πατάτες και κολοκυθάκια και μυζήθρα.^[35][36]
• Μπουρεκάκια με μήλα και χαλβά^[37]: Τραγανό φύλλο που κλείνει μέσα του μήλα, καρύδια και χαλβά.

Κυπριακά μπουρέκια

• Ζαμπούσσιες^[38]: Είναι μπουρέκια της παραδοσιακής κυπριακής κουζίνας που ανάλογα με την εποχή έχουν γέμιση από παπαρούνες (πετεινούς), μάραθο ή κίτρινη κολοκύθα.
• Μανιταρόπιττες^[39]: Μικρές τηγανητές πίτες, παρόμοιες με μπουρέκια. Η συνταγή προέρχεται από τα Λεύκαρα της ορεινής επαρχίας Λάρνακας, όπου και φτιάχνεται με μανιτάρια της αναθρήκας.
• Μπουρέκια με άγριο σπανάκι και άλλα χόρτα^[40]: Για την παρασκευή της νηστίσιμης και θρεπτικής γέμισης των πουρεκιών, τα άγρια χόρτα αναμειγνύονται με πλιγούρι, φιδέ και κρεμμύδι.
• Πουρέκια με κρέμα^[41]: Η απλή γλυκιά κρέμα από γάλα που δίνει στα πουρέκια ανάλαφρη γεύση και άρωμα βανίλιας παρασκευάζεται με γάλα, ζάχαρη, κορν φλάουερ και βανίλια.
• Μπουρέκια με μανιτάρια^[42]: Προσφέρονταν ως γλυκό σε γιορτές, όπως γάμους και βαφτίσια. Η συνταγή προέρχεται από το Λιθροδόντα της επαρχίας Λευκωσίας.
• Πουρέκια με στρουθούθκια^[43]: Είναι μπουρέκια με με άγρια χόρτα (σιληνή). Στρουθκιά ή στρουθούθκια ή τσακρίθκια ονομάζουν στην Κύπρο το φυτό σιληνή (Silene voulgaris).
• Πουρέκια με την αναρή^[44]: Μπουρέκια γεμισμένα με μυζήθρα (αναρή), κανέλα, τη ζάχαρη και ροδόσταγμα. Παλαιότερα τα έφτιαχναν κατά τις περιόδους των Χριστουγέννων, των Απόκρεων (Σήκωσες) και του Πάσχα.
• Πουρέκια με χαλλούμι (χελλίμπουρεϊ) στη σάτζιη^[45]: Μπουρέκια με γέμιση από χαλούμι, που ψήνονται σε παραδοσιακό σκεύος, τη σάτζιη. Μπορεί να περιέχουν χαλούμι, αναρή, κιμά, χόρτα, μανιτάρια, κολοκύθι ή πλιγούρι.
• Πουρέκια με χαλλούμι τηγανητά^[46]. Με την ίδια ζύμη και με ανάλογο τρόπο γίνονται τα πουρέκια με κιμά, με αναρή, με ρύζι μαζί με μάραθο ή άλλα χόρτα.

Τούρκικα μπουρέκια

Ονομασία	Εικόνα	Περιγραφή
Σου μπουρέκι (Su böreği)		Σημαίνει μπουρέκι νερό και είναι ο συνηθέστερος τύπος. Τα φύλλα της ζύμης ψήνονται για λίγο σε μεγάλα ταψιά, μετά απλώνεται ένα μείγμα από Φέτα (τυρί) και μαϊντανό (ή σε άλλες συνταγές κιμάς, κρεμμύδια, τοματοπολτός) και λάδι μεταξύ των στρωμάτων. Το παρασκεύασμα αλείφεται με βούτυρο και αφήνεται να ψηθεί στο φούρνο.[7]
Μπουρέκι σιγαρέτο (Sigara böreği) ή μπουρέκι καλέμι (kalem böreği)		Είναι μικρά, κυλινδρικά μπουρέκια γεμισμένα με φέτα (τυρί), πατάτα, μαϊντανό και μερικές φορές κιμά ή λουκάνικο. Δημοφιλέστατα γεμίσματα είναι και πολλά λαχανικά, βότανα και μυρωδικά, όπως σπανάκι, τσουκνίδα, πράσο και κολοκύθι.[47]
Μπουρέκι πακάνγκα (Paçanga böreği)		Είναι μεζές της σεφαρδίτικης κουζίνας και σπεσιαλιτέ της Ιστανμπούλ. Η γέμιση περιλαμβάνει παστουρμά ή κασέρι και ψιλοκομμένες πράσινες πιπεριές τηγανισμένα σε ελαιόλαδο.
Μπουρέκι κολ (Kol böreği)		Αρχικά σχηματίζεται ένας μακρύς κύλινδρος που μετά μορφοποιείται σε στριφτό σπιράλ, η συνήθης γέμιση είναι κιμάς, φέτα (τυρί), σπανάκι ή πατάτα και το παρασκεύασμα ψήνεται σε χαμηλή θερμοκρασία.[48][49]
Μπουρέκι γκουλ (Gül böreği)		Σημαίνει μπουρέκι τριαντάφυλλο. Άλλη ονομασία είναι μπουρέκια γιουβαρλάκια (Yuvarlak böreği) που σημαίνει μικρά στριφτάκια. Η γέμισή τους είναι πικάντικη.
Τσεμπουρέκι (Chebureki)		Είναι μπουρέκι σε σχήμα ημικύκλιο, γεμισμένο με ωμό κιμά και τηγανισμένο σε λάδι. Προτιμάται από τους Τάταρους των περιοχών Εσκισεχίρ, Γόρδιον και Ικόνιο.[50][51][52][52][53][54][55][56]
Μπουρέκι Λαζ (Laz böreği)		Είναι σπεσιαλιτέ της Ριζούντας. Είναι γλύκισμα με γέμιση μουχαλέμπι (πουτίγκα γάλατος) ή κρέμα κάσταρντ (από γάλα, αυγά και ζάχαρη) και σερβίρεται πασπαλισμένο με ζάχαρη άχνη. Μοιάζει με τη μπουγάτσα.

Στους κατάλογους φαγητών, η ονομασία μπουρέκι πρέπει να συνοδεύεται από περιγραφή του σχήματος και των συστατικών, και τον τρόπο και τόπο παρασκευής.

Αλβανικό μπουρέκι ή λακρόρ

Τριγωνικό μπουρέκι στην Αλβανία

Στην Αλβανία ονομάζεται μπουρέκι ή λακρόρ, στο Κόσοβο και άλλες περιοχές ονομάζεται «πίτα». Συνήθη γεμίσματα είναι:

• τυρί (κυρίως gjizë, αλμυρό τυρόπηγμα)
• μείγμα κιμά και κρεμμύδια (στιφάδο) που ονομάζεται μέσνικ από τη σερβική λέξη μέσο που σημαίνει κρέας.
• σπανάκι και αβγά
• μείγμα γάλα και αβγά με προψημένα φύλλα ζύμης.
• τομάτα και κρεμμύδια
• πιπέρια και φασόλια
• πατάτα ή γλυκιά κίτρινη κολοκύθα
• τσουκνίδα, κ.α.

Τα λακρόρ συνήθως έχουν γέμιση πρασινάδες, λακέρ είναι η αλβανική λέξη για το λάχανο και εδώ περιγράφει μία μεγάλη ομάδα λαχανικών με πράσινα φύλλα όπως το λάπαθο, πικραλίδα, άγριο μαρούλι, κ.α.

Τα μπουρέκια συνήθως φτιάχνονται με αρκετά στρώματα φύλλου που απλώνονται με το χέρι. Τα μπουρέκια που διατίθενται ως φαγητό στο χέρι από πλανόδιους που ονομάζονται μπουρέκτορες είναι συνήθως μικρές τριγωνικές ατομικές μερίδες. Σερβίρεται ζεστό ή κρύο.

Ανατολικά αραβικά μπουρέκια

To αραβικό μπουρέκι συνήθως έχει γέμιση κιμά ή ψιλοκομμένο αρνάκι ή μοσχάρι, ή συνδυασμό των δύο. Το κρέας νοστιμίζεται με βότανα και καρυκεύματα όπως ο κουρκουμάς, φρέσκος μαϊντανός και μοσχοκάρυδο, και συμπυκνωμένος χυμός από ρόδι, με αποτέλεσμα ένα μοναδικό γλυκό και πικάντικο μείγμα. Στο κρέας προστίθενται συνήθως και τσιγαρισμένα ή καραμελωμένα κρεμμύδια, ή ένα κλασικό αραβικό μείγμα από τηγανητά αμύγδαλα και σουλτανίνες ή σταφίδες. Σε μερικές συνταγές αντί για το κρεατικό ή σε συνδυασμό με αυτό χρησιμοποιούνται παραδοσιακά αραβικά τυριά, όπως το τζίμπιν μπαλάντι (jibin baladi) και το τζίμπιν άραμπ (jibin arab). Το όλο μείγμα τυλίγεται σε ένα φύλλο ζύμης και τηγανίζεται έως ότου τραγανίσει. Τα περισσότερα μπουρέκια φτιάχνονται με φύλλο μαγειρικής, εναλλακτικά στην παραδοσιακή κουζίνα πολλοί μάγειροι παρασκευάζουν και προτιμούν χειροποίητη ζύμη.

Τα αραβικά μπουρέκια συνοδεύουν άλλα πιάτα όπως το κιμπέχ, συνδυάζονται ωραία με τζατζίκι (σάλτσα με γιαούρτι, αγγούρι και σκόρδο) και αποτελούν εξαιρετικούς μεζέδες.

Αρμένικα μπουρέκια

Το αρμένικο μπουρέκι (բորեկ) παρασκευάζεται ως φύλλο μαγειρικής ή ζύμης, διπλωμένο σε τριγωνικό σχήμα και γεμισμένο με τυρί, σπανάκι ή βόειο κιμά. Δημοφιλέστατη γέμιση είναι ένας συνδυασμός με φέτα (τυρί), σπανάκι, τυρί κότατζ και μία δόση από αλκοολούχο ποτό με γλυκάνισο όπως το ρακί.

Βιβλιογραφία

1. «μπουρέκι - Βικιλεξικό». el.wiktionary.org. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2018. 
2. Oxford Companion to Food, s.v.
3. Davidson, Alan (30 Νοεμβρίου 1983). «Food in Motion: The Migration of Foodstuffs and Cookery Techniques : Proceedings : Oxford Symposium 1983». Oxford Symposium – μέσω Google Books. 
4. Patrick Faas (2003). Around the Roman Table: Food and Feasting in Ancient Rome. Chicago: University of Chicago Press. p. 184.
5. Speros Vryonis The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor, 1971, p. 482
6. Cato the Elder. «De Agricultura». 
7. Algar, Ayla Esen (1985). The Complete Book of Turkish Cooking. ISBN 0-7103-0334-3 
8. Perry, Charles. "The Taste for Layered Bread among the Nomadic Turks and the Central Asian Origins of Baklava", in A Taste of Thyme: Culinary Cultures of the Middle East (ed. Sami Zubaida, Richard Tapper), 1994, (ISBN 1-86064-603-4).
9. Tietze, Türkisches etymologisches Wörterbuch, Band I, Ankara/Wien
10. Ahmet Toprak. «Articles on Turkish language». late 1980s. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2015. 
11. «Tyropita (Cheese puffs)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2018. 
12. Σταμούλου, Ιωάννα. «Εύκολη τυρόπιτα». Olivemagazine.gr. https://www.olivemagazine.gr/recipe/εύκολη-τυρόπιτα/. 
13. Ψυχούλη, Ελένη. Olivemagazine.gr (Olivemagazine.gr). https://www.olivemagazine.gr/recipe/τυρόπιτα-στο-τηγάνι. 
14. «Σπανακόπιτα με φέτα». www.sidagi.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015. 
15. Ηλίας Μαμαλάκης. «Σπανακόπιτα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015. 
16. «Σπανακόπιτα με φύλλο κρούστας». www.chefoulis.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015. 
17. «Σπανακόπιτα με χειροποίητο φύλλο-Η τριλογία ενός φαγητού». mikrikouzina.blogspot.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015. 
18. «Στριφτή σπανακόπιτα στο τηγάνι». www.4menu.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2017. 
19. «Galaktoboureko». Allrecipes.com. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2017. 
20. «Galaktoboureko». Food.com. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2017. 
21. Παρλιάρος, Στέλιος (9/3/2018). «Μπουγάτσα με κρέμα». www.kathimerini.gr (γαστρονόμος - Η καθημερινή). http://www.kathimerini.gr/952257/article/gastronomos/syntages/mpoygatsa-me-krema. 
22. Melissa σιμιγδάλι. «Σερραϊκή μπουγάτσα». www.gastronomos.gr (O γαστρονόμος). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-06-17. https://web.archive.org/web/20180617164842/http://www.gastronomos.gr/gr/melissa-%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%B9%CE%B3%CE%B4%CE%AC%CE%BB%CE%B9/%CF%83%CE%B5%CF%81%CF%81%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AE-%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%AC%CF%84%CF%83%CE%B1. Ανακτήθηκε στις 2018-07-18. 
23. «ζαμπονοτυρόπιτα - Βικιλεξικό». el.wiktionary.org. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2018. 
24. «Βικιλεξικό». el.wiktionary.org. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2018. 
25. «Ζαμπονοτυρόπιτα με χειροποίητο φύλλο - Συνταγές Μαγειρικής - Chefoulis». Chefoulis. 2015-04-23. https://www.chefoulis.gr/%CE%B6%CE%B1%CE%BC%CF%80%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CF%84%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1. Ανακτήθηκε στις 2018-07-20. 
26. «Ζαμπονοτυρόπιτα κόλαση | Συνταγή | Argiro.gr - Argiro Barbarigou». Argiro.gr. https://www.argiro.gr/recipe/zamponoturopita-kolasi/. Ανακτήθηκε στις 2018-07-20. 
27. «λουκανικόπιτα - Βικιλεξικό». el.wiktionary.org. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2018. 
28. «Λουκανικόπιτα». Άκης Πετρετζίκης. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2018. 
29. «μανιταρόπιτα - Βικιλεξικό». el.wiktionary.org. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2018. 
30. «Μανιταρόπιτα». Άκης Πετρετζίκης. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2018. 
31. «Ταχινόπιτα». xrysessyntages.com. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2018. 
32. Tsoulis, Giorgos. «Χαλβαδόπιτα». https://www.giorgostsoulis.com/glika/item/430-xalvadopita. Ανακτήθηκε στις 2018-07-20. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
33. «Πίτα Κηπουρού (Λαχανικών)». www.kitchenstori.es. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2018. 
34. «Κολοκυθόπιτα με κίτρινη κολοκύθα - www.olivemagazine.gr» (στα αγγλικά). www.olivemagazine.gr. https://www.olivemagazine.gr/recipe/%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%BA%CF%85%CE%B8%CF%8C%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1-%CE%BC%CE%B5-%CE%BA%CE%AF%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B7-%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%BA%CF%8D%CE%B8. Ανακτήθηκε στις 2018-07-20. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
35. «Χανιώτικο μπουρέκι | Συνταγή | Argiro.gr - Argiro Barbarigou». Argiro.gr. https://www.argiro.gr/recipe/xaniotiko-mpoureki/. Ανακτήθηκε στις 2018-07-20. 
36. «Χανιώτικο Μπουρέκι». Άκης Πετρετζίκης. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2018. 
37. «Μπουρεκάκια με μήλα και χαλβά - www.olivemagazine.gr» (στα αγγλικά). www.olivemagazine.gr. https://www.olivemagazine.gr/recipe/%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B5%CE%BA%CE%AC%CE%BA%CE%B9%CE%B1-%CE%BC%CE%B5-%CE%BC%CE%AE%CE%BB%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9. Ανακτήθηκε στις 2018-07-23. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
38. portal.default.author. «Cyprus Food Virtual Museum - Ζαμπούσσιες». foodmuseum.cs.ucy.ac.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018. 
39. portal.default.author. «Cyprus Food Virtual Museum - Μανιταρόπιττες». foodmuseum.cs.ucy.ac.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018. 
40. portal.default.author. «Cyprus Food Virtual Museum - Πουρέκια με αρκοσπάναχα και άλλα χόρτα». foodmuseum.cs.ucy.ac.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018. 
41. portal.default.author. «Cyprus Food Virtual Museum - Πουρέκια με κρέμα». foodmuseum.cs.ucy.ac.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018. 
42. portal.default.author. «Cyprus Food Virtual Museum - Πουρέκια με μανιτάρια». foodmuseum.cs.ucy.ac.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018. 
43. portal.default.author. «Cyprus Food Virtual Museum - Πουρέκια με στρουθούθκια». foodmuseum.cs.ucy.ac.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018. 
44. portal.default.author. «Cyprus Food Virtual Museum - Πουρέκια με την αναρή». foodmuseum.cs.ucy.ac.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018. 
45. portal.default.author. «Cyprus Food Virtual Museum - Πουρέκια με χαλλούμι (χελλίμπουρεϊ) στη σάτζιη». foodmuseum.cs.ucy.ac.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018. 
46. portal.default.author. «Cyprus Food Virtual Museum - Πουρέκια με χαλλούμι τηγανητά». foodmuseum.cs.ucy.ac.cy. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018. 
47. «İsmi artık 'kalem' böreği» (στα Turkish). Sabah. September 17, 2011. http://www.sabah.com.tr/Yasam/2011/09/17/ismi-artik-kalem-boregi. 
48. Dani Valent· Jim Masters· Perihan Masters (2000). Turkey. Lonely Planet. σελίδες 83–. ISBN 978-1-86450-027-1. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2013. 
49. MobileReference (1 Ιανουαρίου 2007). Travel Istanbul, Turkey: Illustrated City Guide, Phrasebook, and Maps. MobileReference. σελίδες 3633–. ISBN 978-1-60501-181-3. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2013. 
50. Bylinka, E.A.L. (2011). Home Cooking from Russia: A Collection of Traditional, Yet Contemporary Recipes. AuthorHouse. σελ. 12. ISBN 978-1-4670-4136-2. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2016. 
51. «Slavic Fest in Ventura Park draws big crowd». East PDX News. 5 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2016. 
52. Kraig, B.· Sen, C.T. (2013). Street Food Around the World: An Encyclopedia of Food and Culture. ABC-CLIO. σελ. 369. ISBN 978-1-59884-955-4. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2016. 
53. Encyclopedia of Contemporary Russian Culture. Taylor & Francis. 2013. σελ. 100. ISBN 978-1-136-78785-0. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2016. 
54. Sarlık, Mehmet (2000). 5. Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu bildirileri. Afyon Belediyesi. ISBN 978-975-93567-0-5. 
55. Sarar, İsmail Ali (1995). Eskişehir: edebiyatı, tarihi, kültürü, folkloru üzerine bildiriler. Çınar Yayıncılık. 
56. Kraig, Bruce· Sen, Colleen Taylor (9 Σεπτεμβρίου 2013). Street Food Around the World: An Encyclopedia of Food and Culture. ABC-CLIO. ISBN 978-1-59884-955-4.