Μυθιστορία του ρόδου
 Ο χορός στο θεό της αγάπης, όπως παρουσιάζεται σε εικονογραφημένο χειρόγραφο του έργου περ. 1430 | |
| Συγγραφέας | Guillaume de Lorris Jean de Meun |
|---|---|
| Τίτλος | Le Roman de la Rose |
| Γλώσσα | Παλαιά Γαλλικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 13ος αιώνας |
| Πολιτιστικό κίνημα | Αυλική λογοτεχνία |
| Μορφή | ποίημα |
| Τόπος | κήπος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Η Μυθιστορία του Ρόδου (παλαιά γαλλικά: Le Roman de la Rose) είναι μεσαιωνικό γαλλικό αφηγηματικό ποίημα με τη μορφή αλληγορικού ονείρου. Γράφτηκε σε δύο περιόδους: ο Γκιγιώμ ντε Λορρίς έγραψε το πρώτο μέρος (1230-1235) και αργότερα το έργο συνεχίστηκε και συμπληρώθηκε από τον Ζαν ντε Μεν (1275 - 1280). Ήταν ένα από τα πιο δημοφιλή γαλλικά ποιήματα του Ώριμου Μεσαίωνα, έργο-σταθμός της γαλλικής λογοτεχνίας του Μεσαίωνα.[1]
Παρουσίαση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το έργο αποτελείται από 21.780 οκτασύλλαβους στίχους, στο πρώτο μέρος αντιστοιχούν 4.058 στίχοι και στο δεύτερο 17.722. Είναι γραμμένο στα παλαιά γαλλικά. Η γλώσσα είναι ευκατανόητη, υπάρχουν μόνο ορισμένες ορθογραφικές συμβάσεις του 13ου αιώνα και λίγα χαρακτηριστικά διαλέκτου. Είναι μια γλώσσα ραφιναρισμένη στο πρώτο μέρος, που έγραψε ο Γκιγιώμ ντε Λορρίς, και πιο πικάντικη στο δεύτερο μέρος του Ζαν ντε Μεν. Τονίζεται η ψυχολογική αξία του πρώτου μέρους και η πνευματική και εγκυκλοπαιδική αξία του δεύτερου.
Το πρώτο μέρος διηγείται μια ερωτική πολιορκία, ενώ το δεύτερο, που είναι πολύ διαφορετικό, παρουσιάζει μια φιλοσοφική συζήτηση για τον έρωτα, καθώς και παρεκβάσεις για διάφορα θέματα, σχολιάζοντας καυστικά πολλά από τα κακώς κείμενα της εποχής και παρωδώντας συχνά τις ιδέες και τα συναισθήματα που εκφράζονται από τον Γκιγιώμ ντε Λορρίς.[2]
Η Μυθιστορία του Ρόδου του Γκιγιώμ ντε Λορρίς
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το έργο του Γκιγιώμ ντε Λορρίς διηγείται μια δύσκολη ερωτική πολιορκία. Πρωταγωνιστής είναι ο Εραστής και πρωταγωνίστρια το Ρόδο, που συμβολίζει την αγαπημένη του. Σκηνικό της δράσης είναι ένας κήπος, που αναπαριστά την αυλική κοινωνία. Οι χαρακτήρες είναι αλληγορικοί και εκπροσωπούνται κυρίως από αφηρημένες ιδέες και ηθικές ή συναισθηματικές καταστάσεις, όπως η Συκοφαντία, ο Φθόνος, ο Φόβος, η Ντροπή ή η πληγωμένη Υπερηφάνεια. Υπάρχουν επίσης και πρόσωπα όπως ο Φίλος, η Γριά ή η Ωραία Υποδοχή. Όλο το ποίημα διαδραματίζεται μέσα σε ένα όνειρο και περιέχει πολλά σύμβολα. Στο έργο είναι ευδιάκριτες οι κλασικές επιδράσεις κυρίως από την Ερωτική Τέχνη (Ars Amatoria) του Οβιδίου.
Η Μυθιστορία του Ρόδου του Ζαν ντε Μεν
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το έργο του Ζαν ντε Μεν παρουσιάζεται σαν μια ευχάριστη και διδακτική συνομιλία, φιλοσοφικού χαρακτήρα με διάφορους συνομιλητές.[3]
Αναπτύσσει το χαρακτήρα της Γριάς, συνοδού της Ωραίας Υποδοχής, που εδώ γίνεται μία τρομερή δεσμοφύλακας. Αυτές οι γυναίκες, οι συνοδοί, ειδικά επιφορτισμένες από τον ζηλιάρη σύζυγο να παρακολουθούν τη γυναίκα του, την ακολουθούσαν παντού και έδιναν λογαριασμό για όλα στον αφέντη που τις πλήρωνε για αυτό αλλά ήταν πάντα έτοιμες να υπηρετήσουν αυτόν που πλήρωνε περισσότερα, έτσι συχνά έπαιζαν διπλό ρόλο. Η Γριά διηγείται με κυνισμό πώς μια γυναίκα πρέπει πάντα να αποσπά όσα περισσότερα μπορεί από τους διαδοχικούς αγαπημένους και τους εραστές της — αυτό που έκανε πάντα η ίδια — και διαφορετική συμπεριφορά είναι τρέλα και οδηγεί τη γυναίκα στην ανέχεια μόλις περάσει η ομορφιά της νεότητας. Με αυτό το μάθημα κυνισμού και τις πινελιές του μισογυνισμού, όλα τα ιδανικά του αυλικού έρωτα και του σεβασμού για τη γυναίκα που είχαν επικρατήσει στις αριστοκρατικές αυλές, καταρρέουν[4]. Μία από τις πιο προσφιλείς ιδέες του Ζαν ντε Μεν, είναι ότι η αληθινή αγάπη πρέπει να είναι ανιδιοτελής, και να γεννιέται από καθαρή καρδιά.
Αυτό το δεύτερο μέρος φιλοσοφεί πάνω στον έρωτα. Αναφέρεται επίσης στα κατοικίδια ζώα, που ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε ποτέ να υποδουλώσει αν είχαν τη νόηση. Στο κόλπο της φύσης, η οποία, καθώς η επιθυμία των ανθρώπων ήταν ανεπαρκής για να εξασφαλίσει μόνη της την αναπαραγωγή του είδους, πρόσθεσε στην πράξη του έρωτα ένα μικρό δέλεαρ ευχαρίστησης για να τους παρακινήσει λίγο. Στους άρχοντες που δεν πρέπει να υπερηφανεύονται για τους προγόνους τους όταν δεν έχουν οι ίδιοι τα προτερήματα αυτών. Αναφέρει ότι η αληθινή ευγένεια είναι η βούληση και η λογική που ο Θεός έχει δώσει στους ανθρώπους[4]
Η συνέχεια του έργου είναι κυρίως μια σάτιρα και ασκεί καυστική κριτική στα μοναστικά τάγματα, στους ιεροκήρυκες και τα επαιτικά τάγματα, και ιδιαίτερα στους θρήσκους υποκριτές, που «το μόνο θρησκευτικό πάνω τους είναι τα ρούχα», στην αγαμία των χειροτονημένων κληρικών (καινοτομία του συμβουλίου του Τορίνο και του συμβουλίου του Τολέδο το 400-401), στους αριστοκράτες, στην Αγία Έδρα, στις υπερβολικές αξιώσεις του βασιλιά, αλλά κυρίως στις γυναίκες. Ενώ ο Γκιγιώμ ντε Λορρίς είχε εκθέσει τους νόμους του εξιδανικευμένου έρωτα, ο Ζαν ντε Μεν πρόσθεσε μια «τέχνη του έρωτα» με τις παγίδες και τους τρόπους που χρησιμοποιούν οι γυναίκες για να ξεγελάσουν τους άνδρες, σύμφωνα με το πνεύμα της σάτιρας και του σκεπτικισμού των έμμετρων σατιρικών μυθιστοριών (fabliaux).[5]
Ασκεί κριτική ακόμη και στο θεσμό του γάμου. Έτσι, βρίσκουμε τη σύγκριση του γάμου με ένα δίχτυ, στο οποίο τα ψάρια προσπαθούν να μπουν, ενώ εκείνα που είναι μέσα θα προτιμούσαν να βγουν.
Μεταφράσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ένα μέρος του έργου μεταφράστηκε στα μεσαιωνικά αγγλικά ως Τhe Romaunt of the Rose από τον Τζέφρυ Τσώσερ και άσκησε σημαντική επιρροή στη μεσαιωνική αγγλική λογοτεχνία.
Ο Ζαν Μολινέ (1435 - 1507), μεγάλος ποιητής και ιστοριογράφος αρκετών πριγκίπων του οίκου της Βουργουνδίας, έκανε μια παραλλαγή σε πεζό κατά το έτος 1500 : Η Μυθιστορία του Ρόδου αναμορφωμένη και διασκευασμένη σε πεζό.
Αποδοχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Μυθιστορία του Ρόδου είχε άμεση και μακρότατη επιτυχία. Ήταν ό,τι θα αποκαλούσαμε σήμερα — τηρουμένων των αναλογιών —ένα μπεστ σέλλερ. Μια απόδειξη της πλατιάς απήχησής του είναι η ύπαρξη πολλών χειρογράφων. Έχουν βρεθεί, περίπου εκατό αντίτυπα στη Γαλλία, και περίπου τριακόσια άλλα είναι γνωστά[6]. Για να εκτιμήσουμε την πραγματική αξία αυτού του αριθμού, πρέπει να θυμόμαστε ότι η τυπογραφία εφευρέθηκε γύρω στο 1450. Όλα τα αντίτυπα είναι εικονογραφημένα χειρόγραφα σε περγαμηνή, υπομονετικά καλλιγραφημένα γράμμα-γράμμα και στολισμένα με μινιατούρες.
Ο Άλμπερτ Πάικ (1809-1891) κάνει μια εσωτερική ανάγνωση της Μυθιστορία του Ρόδου, συνδέοντας το έργο με τον συμβολισμό της αποκρυφιστικής ανάγνωσης του έργου Άσμα Ασμάτων, και θεωρεί το Ρόδο ως ένα ζωντανό σύμβολο της τελειότητας: η κατάκτηση του Ρόδου είναι η εικόνα της μύησης, το Ρόδο είναι ένα σημάδι της εκπλήρωσης του σπουδαίου έργου των εσωτερικών κανονισμών όπως στους Ροδόσταυρους και στους Μασόνους[7]. Σύμφωνα με τον ίδιο:
Η Μυθιστορία του Ρόδου είναι η εποποιία της παλιάς Γαλλίας. Πρόκειται για ένα βαθυστόχαστο βιβλίο κάτω από το ανάλαφρο ύφος του, μια κλασσική αποκάλυψη όπως αυτή του Απουλήιου σχετικά με τα μυστήρια του Αποκρυφισμού. Το Ρόδο του Νικολά Φλαμέλ, αυτό του Ζαν ντε Μεν και αυτό του Δάντη άνθισαν πάνω στον ίδιο μίσχο[8].
Η «διαμάχη της Μυθιστορίας του Ρόδου»
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παρά τη μεγάλη επιτυχία του, το ποίημα δεν είχε την καθολική επιδοκιμασία. Το δεύτερο μέρος του αποτέλεσε το αντικείμενο μιας διάσημης διαμάχης στο εγγράμματο περιβάλλον του Παρισιού στα πρώτα χρόνια του 15ου αιώνα (κατά τη βασιλεία του Καρόλου ΣΤ΄), κυρίως η στάση του Ζαν ντε Μεν απέναντι στις γυναίκες. Η ποιήτρια Κριστίν ντε Πιζάν το 1399 το κατηγόρησε για την αντι-ιπποτική του στάση απέναντι στις γυναίκες και το 1405 έλαβε μέρος στη «διαμάχη» με Το βιβλίο της πόλης των κυριών, και άλλοι επικριτές του το χαρακτήριζαν «άσχημο και ανήθικο βιβλίο» [9]. Κατηγορήθηκε για χυδαίο λεξιλόγιο, προσβολές προς τη συζυγική κατάσταση, κίνητρο για χαλάρωση των ηθών και σάτιρα κατά των γυναικών. Στη διαμάχη που ξέσπασε μεταξύ Ροδόφιλων και Ροδόφοβων, η ηθική του έργου συζητήθηκε έντονα για περισσότερο από ένα αιώνα.[10]
Σημειώσεις και παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «britannica.com/topic/Roman-de-la-rose».
- ↑ . «roseandchess.lib.uchicago.edu/rose».
- ↑ . «loc.gov/item/Roman de la Rose».
- ↑ 4,0 4,1 André Lanly, Notice de présentation au Roman de la Rose, tome II, Paris, Librairie Honoré Champion, 1973, σ.
- ↑ . «poetryintranslation.com/PITBR/French/LeRomanDeLaRose».
- ↑ Le best-seller du Moyen Âge Αρχειοθετήθηκε 2011-03-22 στο Wayback Machine., Le Soir, 14.
- ↑ «« Moral and Dogma, ch. XXX » sur Sacred Texts». 821–823.
- ↑ Πρότυπο:Citation étrangère
- ↑ Jean Gerson (1402). Vision.
- ↑ . «europeana.eu/en/blog/the-romance-of-the-rose-a-medieval-guide-to-love».