Ντόσσο Ντόσσι

Ντόσσο Ντόσσι
ΓέννησηΔεκαετία του 1480 (περίπου)
Μιράντολα
ΘάνατοςΑύγουστος 1542[1]
Φερράρα
Ιδιότηταζωγράφος[2][3]
ΑδέλφιαBattista Dossi[4]
ΚίνημαΙταλική Αναγέννηση και School of Ferrara
Είδος τέχνηςέργο ιστορικής θεματολογίας και τοπιογραφία
Καλλιτεχνικά ρεύματαΙταλική Αναγέννηση και School of Ferrara
Σημαντικά έργαJupiter, Mercury and Virtue, An Allegory of Fortune και Allegory of Music
Χορηγός/οίΑλφόνσος Α΄ των Έστε
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ντόσσο Ντόσσι (ιταλικά: Dosso Dossi, περ. 1489[5] ενώ άλλη πηγή αναφέρει ως έτος γέννησης το 1486[6] – 1542, πραγματικό όνομα: Τζοβάννι ντι Νικκολό ντε Λουτέρι [Giovanni di Niccolò de Luteri][7]) ήταν Ιταλός ζωγράφος της περιόδου της Αναγέννησης, ο οποίος κατατάσσεται στη λεγόμενη «Σχολή της Φερράρα»[8]. Ζωγράφιζε με ύφος επηρεασμένο κυρίως από τη Βενετική ζωγραφική, ιδιαίτερα από τους Τζορτζόνε και Τιτσιάνο.[9] Είναι γνωστός για το αλληγορικό και αινιγματικό, πολλές φορές, ύφος του.[7]

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ντόσσι γεννήθηκε στο Σαν Τζοβάννι ντελ Ντόσσο, στην περιοχή της Μάντοβα.[6] Σε άλλες πηγές αναφέρεται ως τόπος γέννησής του το Τραμούσκιο, Μιράντολα (Tramuschio, Mirandola).[7][10] Ο πατέρας του, ο οποίος καταγόταν από το Τρέντο[6], εργαζόταν ως διαχειριστής γαιών και ταμίας στην οικογένεια των Δουκών Έστε (Este) της Φερράρα, οι οποίοι αργότερα θα γίνονταν οι πάτρονες του γιού του.[7] Το προσωνύμιο "Ντόσσι" τού δόθηκε από την περιοχή που οι Έστε διέθεταν κτήμα, κοντά στον τόπο γέννησής του.[10]

Τα παιδικά χρόνια και η εκπαίδευσή του δεν καταγράφονται με επιμέλεια από τον πατέρα του. Πιθανόν, όπως αναγράφει ο Τζόρτζο Βαζάρι εκπαιδεύτηκε από τον ζωγράφο της Φερράρα Λορέντσο Κόστα (Lorenzo Costa)[7], ο οποίος έγινε ζωγράφος της Αυλής το 1506/7, διαδεχόμενος τον Αντρέα Μαντένια.[6] Είναι επίσης πιθανόν να εκπαιδεύτηκε στη Μάντοβα, όπου είναι γνωστό ότι βρισκόταν το 1512.[10] Άλλες πηγές αναφέρουν ότι, σύμφωνα με πρόσφατα ανακαλυφθείσες αρχειακές πηγές, ο Ντόσσι εγκαταστάθηκε στη Φερράρα το καλοκαίρι του 1512 και σίγουρα πριν τον Ιούλιο του 1513, καθώς τα αρχειακά ευρήματα αναφέρουν ότι ο Ντόσσι και ο ελάχιστα μεγαλύτερός του επίσης από τη Φερράρα, ο Γκαροφάλο (Μπενβενούτο Τίζι) έλαβαν τις αρχικές αμοιβές για τη δημιουργία ενός πολυπτύχου για την Αγία Τράπεζα του ναού του Αγίου Ανδρέα της Φερράρα, το οποίο είχε παραγγείλει o δουκικός σύμβουλος Αντόνιο Κοστάμπιλι. Επιπλέον πληρωμές καταγράφονται τον Νοέμβριο και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι το έργο ολοκληρώθηκε το 1514.[6] Η συμβολή του Ντόσσο στο πολύπτυχο αυτό, μολονότι είναι ξεκάθαρα βενετικής τεχνοτροπίας, μαρτυρά ότι ο καλλιτέχνης είχε γνώση των έργων του Ραφαήλ, γεγονός που υπαγορεύει ότι ο Ντόσσι είχε πραγματοποιήσει επίσκεψη στη Ρώμη, πιθανότατα όταν ο Δούκας Αλφόνσο πραγματοποίησε περιοδεία στην περιοχή, προκειμένου να παρευρεθεί στη στέψη του Πάπα Λέοντος Ι' τον Μάρτιο του 1513.[6] Προσωπική επικοινωνία Ντόσσι και Ραφαήλ σίγουρα υπήρχε, όπως μαρτυρεί επίστολή του Ραφαήλ, ενώ το 1520 ο αδελφός του Ντόσσο, Μπαττίστα, αναγράφεται ως εργαζόμενος στο εργαστήριο του Ραφαήλ.[6]

Ήδη από το 1514 ο Ντόσσι τίθεται στην υπηρεσία των Δουκών της Φερράρα, αρχικά του Αλφόνσο ντ' Έστε (1476 – 1534) και στη συνέχεια του γιού του, Έρκολε ΙΙ ντ' Έστε (1508 – 1559),[7] όπου έγινε ο βασικός ζωγράφος της Αυλής. Συνεργαζόταν συχνά με τον αδελφό του, επίσης ζωγράφο Μπαττίστα Ντόσσι, ο οποίος είχε εκπαιδευτεί, όπως προαναφέρθηκε, στο εργαστήριο του Ραφαήλ. Ζωγράφισε πολλά θέματα από τη μυθολογία και αλληγορίες με ονειρική ατμόσφαιρα και συχνά με ηθελημένες χρωματικές δυσαρμονίες. Στα πορτρέτα του υιοθετεί μάλλον ασυνήθεις στάσεις ή εκφράσεις, κάτι που δεν συνάδει με την απεικόνιση πορτρέτων σε Αυλή.[9] Είναι γνωστό ότι συνεργάστηκε, επίσης, με τον Γκαροφάλοστο πολύπτυχο Κοστάμπιλι (δείτε πιο πάνω). Μαθητής του υπήρξε ο Τζοβάνι Φραντσέσκο Ζούρκι (Giovanni Francesco Surchi) (προσωνύμιο ιλ Ντιελάι).

Ο Ντόσσι είναι λιγότερο γνωστός για τον νατουραλισμό του και την προσεκτική του σχεδίαση, αλλά πολύ περισσότερο γνωστός για τις κρυπτικές αλληγορίες που εισήγαγε σε μυθολογικά θέματα, αγαπημένα στην ανθρωπιστική Αυλή των Δουκών της Φερράρα. Ο Ντόσσι υιοθέτησε εκκεντρικές παραμορφώσεις και αλλοιώσεις στις αναλογίες, κάνοντας τις μορφές του να μοιάζουν καρικατούρες ή ακόμη και πρωτόγονες. Ο ιστορικός τέχνης Σίντνεϊ Τζ. Φρίντμπεργκ (Sydney J. Freedberg) θεωρεί αυτό το χαρακτηριστικό ως την έκφραση της Αναγεννησιακής αισθητικής της sprezzatura, δηλ, της "προμελετημένης αμέλειας" ή "καλλιτεχνικής αμέλειας"[7]. Ο Ντόσσι είναι επίσης γνωστός για τις μη τυπικές επιλογές φωτεινών αποχρώσεων για τους μικρών διαστάσεων πίνακές του. Μερικά έργα του, όπως Η Εκδίωξη έχουν αποχρώσεις που δημιουργούν την εντύπωση του "τρεμοσβήματος", όπως συμβαίνει σε ορισμένα έργα του Κορρέτζο. Τα περισσότερα έργα του έχουν χριστιανική ή αρχαιοελληνική θεματολογία και για τη δημιουργία τους ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε ελαιοχρώματα.

Η εικόνα Ο Αινείας στα Ηλύσια Πεδία αποτελούσε τμήμα της "αλαβάστρινης αίθουσας" του Αλφόνσο Α' του κάστρου των Έστε, η οποία ήταν διακοσμημένη με εικόνες από τα "Bacchanalia" (τελετές ανάλογες με τα Διονύσια της αρχαίας Ελλάδας) και ερωτικές σκηνές, όπως Το πανηγύρι των θεών του Τζοβάννι Μπελλίνι και τη Λατρεία της Αφροδίτης του Τιτσιάνο. Οι απεικονίσεις στις ζωφόρους βασίζονται στην Αινειάδα, η σκηνή που απεικόνισε ο Ντόσσο αναφέρεται στο Βιβλίο 6, στίχ. 635 - 709, ενώ ο Αινείας οδηγείται πάνω στη γέφυρα προς τα Ηλύσια Πεδία (υπενθυμίζεται ότι αυτά αποτελούσαν τμήμα του Άδη) από την Κυμαία Σίβυλλα. Ο Ορφέας με τη λύρα του πλανάται αέρινα στο δάσος, ενώ στο υπόβαθρο εμφανίζονται τα φαντάσματα των αλόγων των νεκρών πολεμιστών.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Ανακτήθηκε στις 17  Αυγούστου 2017.
  2. ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 15  Νοεμβρίου 2017. 500114963. Ανακτήθηκε στις 14  Μαΐου 2019.
  3. ↑ The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/58868. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  4. ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 19  Μαρτίου 2021. 500114963. Ανακτήθηκε στις 21  Μαΐου 2021.
  5. ↑ Σε ορισμένες πηγές αναγράφεται ως έτος γεννήσεως το 1490, όπως στο History of painters Αρχειοθετήθηκε 2019-10-23 στο Wayback Machine.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Metropolitan Museum of New York Publications, σελ. 3 κ. ε.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Virtual Uffizzi
  8. ↑ National Gallery of Art, London, UK
  9. ↑ 9,0 9,1 Hartt, 617
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Encyclopedia Brittanica

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]