Ξενομεταμόσχευση (αγγλ. xenotransplantation)[1][2], ή ετερόλογη μεταμόσχευση, είναι η μεταμόσχευση ζωντανών κυττάρων, ιστών ή οργάνων από ένα είδος σε άλλο.[3] Τέτοια κύτταρα, ιστοί ή όργανα ονομάζονται ξενομοσχεύματα.
Η ξενομεταμόσχευση αντιπαραβάλλεται με την αλλομεταμόσχευση (από άλλο άτομο του ίδιου είδους), τη συγγενή μεταμόσχευση ή την ισομεταμόσχευση (μοσχεύματα που μεταμοσχεύονται μεταξύ δύο γενετικά πανομοιότυπων ατόμων του ίδιου είδους) και την αυτομεταμόσχευση (από ένα μέρος του σώματος σε άλλο στο ίδιο άτομο).
Η ξενομεταμόσχευση ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων σε ανοσοκατεσταλμένα ποντίκια είναι μια ερευνητική τεχνική που χρησιμοποιείται συχνά στην προκλινική ογκολογική έρευνα.[4]
Η ανθρώπινη ξενομεταμόσχευση προσφέρει μια πιθανή θεραπεία για την ανεπάρκεια οργάνων τελικού σταδίου, ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας σε μέρη του βιομηχανοποιημένου κόσμου. Εγείρει ωστόσο πολλά νέα ιατρικά, νομικά και ηθικά ζητήματα.[5] Μια συνεχιζόμενη ανησυχία είναι ότι πολλά ζώα, όπως λ.χ. οι χοίροι, έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής από τους ανθρώπους, πράγμα που σημαίνει ότι οι ιστοί τους γερνούν με ταχύτερο ρυθμό. Η μετάδοση της νόσου (ξενοζωονόωση) και η μόνιμη αλλαγή του γενετικού κώδικα των ζώων αποτελούν επίσης αιτίες ανησυχίας. Παρόμοια με τις αντιρρήσεις για τις δοκιμές σε ζώα, οι ακτιβιστές για τα δικαιώματα των ζώων έχουν επίσης αντιταχθεί στην ξενομεταμόσχευση για ηθικούς λόγους.[6] Δημοσιεύονται μερικές προσωρινά επιτυχείς περιπτώσεις ξενομοσχεύσεων.[7]
Είναι σύνηθες για τους ασθενείς και τους γιατρούς να χρησιμοποιούν τον όρο "αλλομόσχευμα" με ανακρίβεια για να αναφέρονται είτε σε αλλομόσχευμα (άνθρωπος σε άνθρωπο) είτε σε ξενομόσχευμα (ζώο σε άνθρωπο), αλλά είναι χρήσιμο επιστημονικά (για όσους αναζητούν ή διαβάζουν την επιστημονική βιβλιογραφία) για να διατηρηθεί η ακριβέστερη διάκριση στη χρήση.
Οι πρώτες σοβαρές προσπάθειες ξενομεταμόσχευσης (τότε ονομαζόταν ετερομεταμόσχευση) εμφανίστηκαν στην επιστημονική βιβλιογραφία το 1905, όταν φέτες νεφρού κουνελιού μεταμοσχεύθηκαν σε ένα παιδί με χρόνια νεφρική νόσο.[8] Στις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, δημοσιεύθηκαν αρκετές μεταγενέστερες προσπάθειες για τη χρήση οργάνων από αρνιά, χοίρους και πρωτεύοντα θηλαστικά.[8]
Τον Ιανουάριο 2022, ο Ντέιβιντ Μπένετ στις ΗΠΑ έγινε ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο, στον οποίο έγινε ξενομεταμόσχευση καρδιάς, από γενετικά τροποποιημένο χοίρο. Η κατάσταση του ασθενούς εξελίχθηκε ομαλά, μετά επτάωρη επέμβαση που πραγματοποιήθηκε στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ στη Βαλτιμόρη.[9]