Οι Ελέφαντες Θυμούνται

Οι Ελέφαντες Θυμούνται
ΣυγγραφέαςΆγκαθα Κρίστι
ΜεταφραστήςΆννα Παπαδημητρίου
ΤίτλοςElephants can Remember
ΓλώσσαΑγγλικά
Ημερομηνία δημοσίευσης1972
ΜορφήΑστυνομικό
Μυστήριο
Σειράcanon of Hercule Poirot
ΧαρακτήρεςΗρακλής Πουαρό
LC ClassOL472877W
LΤ ID15518
Πρώτη έκδοσηCollins Crime Club
ΠροηγούμενοΝέμεσις
ΕπόμενοΗ Πύλη του Πεπρωμένου
δεδομένα (π • σ • ε )

Οι Ελέφαντες Θυμούνται (αγγλικά: Elephants Can Remember‎‎) είναι αστυνομικό μυθιστόρημα γραμμένο από την Άγκαθα Κρίστι. Πρωτοεκδόθηκε το 1972[1].

Πρωταγωνιστεί ο Βέλγος ντετέκτιβ της, Ηρακλής Πουαρό, και η συνεργάτιδά του Αριάδνη Όλιβερ. Αυτό είναι το τελευταίο βιβλίο που εμφανίζονται και οι δύο, αλλά εκδοτικά ο Πουαρό επανεμφανίστηκε στην Αυλαία, που είχε γραφτεί τη δεκαετία του 1940, αλλά εκδόθηκε τελευταίο. Το βιβλίο έχει να κάνει με θέματα μνήμης.

Πλοκή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε μια συγκέντρωση με θέμα τα βιβλία, η κυρία Μπάρτον-Κοξ, της οποίας ο γιος είναι αρραβωνιασμένος με τη Σήλια Ρέιβενσκροφτ, πλησιάζει την Αριάδνη Όλιβερ, σχολική φίλη της μακαρίτισσας Μάργκαρετ Ρέιβενσκροφτ και νονά της κόρης της. Η κυρία Μπάρτον-Κοξ ρωτάει την κυρία Όλιβερ τί πιστεύει ότι συνέβη: σκότωσε ο πατέρας της Σήλια τη μητέρα της και μετά αυτοκτόνησε, ή το ανάποδο;

Δέκα χρόνια νωρίτερα, τα σώματα του Στρατηγού Άλιστερ Ρέιβενσκροφτ και της γυναίκας του, Μάργκαρετ, βρέθηκαν κοντά στο σπίτι τους στο Όβερκλιφ. Και οι δύο είχαν σκοτωθεί από σφαίρα, και ένα ρεβόλβερ με μόνο τα αποτυπώματά τους υπήρχε εκεί. Στην αρχική έρευνα, κανείς δεν στάθηκε ικανός να αποδείξει εάν η υπόθεση ήταν διπλή αυτοκτονία, ή φόνος και μετά αυτοκτονία, και, αν ίσχυε το δεύτερο, ποιος σκότωσε ποιον. Το ζευγάρι άφησε πίσω του δύο παιδιά, μια κόρη, τη Σήλια και ένα γιο, τον Έντουαρντ. Αρχικά, η κυρία Όλιβερ αποθαρρύνεται από το ύφος της κυρίας Μπάρτον-Κοξ· αλλά αφού μιλάει με τη Σήλια, συμφωνεί να αναλάβει την υπόθεση. Καλεί τον φίλο της Ηρακλή Πουαρό να λύσουν μαζί αυτό το αίνιγμα. Από κοινού, κάνουν συζητήσεις με διάφορους ηλικιωμένους μάρτυρες, τους οποίους ονομάζουν "ελέφαντες", καθώς όπως τα ζώα αυτά, έχουν και αυτοί μακροχρόνιες μνήμες. Κάθε "ελέφαντας" θυμάται διαφορετικές περιπτώσεις, αλλά ο Πουαρό υπογραμμίζει δύο σημαντικά γεγονότα· η Μάργκαρετ Ρέιβενσκροφτ είχε τέσσερις περούκες όταν πέθανε και, λίγες ημέρες πριν πεθάνει, τη δάγκωσε άγρια ο σκύλος της, που κατά τ' άλλα ήταν αφοσιωμένο σκυλί.

Ο Πουαρό αποφασίζει να ερευνήσει βαθύτερα το παρελθόν. Αυτός και η Όλιβερ μαθαίνουν ότι η Ντόλλυ (Δωροθέα) και η Μόλλυ (Μάργκαρετ) Πρέστον-Γκρέυ, μετέπειτα κα Ρέιβενσκροφτ, ήταν δίδυμες αδελφές· και οι δύο τους πέθαναν σε μικρό χρονικό διάστημα η μία από την άλλη. Ενώ η Μόλλυ ζούσε μια συνηθισμένη ζωή, η Ντόλλυ ήταν ψυχικά ασταθής, συνδεδεμένη με δύο βίαια περιστατικά και είχε περάσει ένα διάστημα σε ψυχιατρεία. Η Ντόλλυ είχε παντρευτεί έναν Συνταγματάρχη Τζάρροου, και, λίγο μετά τον θάνατό του στην Ινδία, την υποπτεύθηκαν για το πνίξιμο του γιου της, για τον οποίο η Ντόλλυ κατηγόρησε κάποιον άλλον. Ένας δεύτερος φόνος διαπράχθηκε στη Μαλάγια, όπου η Ντόλλυ έμενε με τους Ρέιβενσκροφτ· επιτέθηκε στο παιδί του γείτονα. Ενώ έμενε με αυτούς, στο Όβερκλιφ, η Ντόλλυ υπνοβάτησε και έπεσε από έναν γκρεμό το βράδυ της 15ης Σεπτεμβρίου 1960. Η Μόλλυ και ο σύζυγός της πέθαναν σε λιγότερο από ένα μήνα αργότερα, στις 3 Οκτωβρίου.

Ο Ντέσμοντ Μπάρτον-Κοξ, αρραβωνιαστικός της Σήλια, δίνει στον Πουαρό τα ονόματα των νταντάδων που υπηρετούσαν τους Ρέιβενσκροφτ. Ο πράκτορας του Πουαρό, κύριος Γκόμπι, αναλαμβάνει να ερευνήσει την οικογένεια Μπάρτον-Κοξ, και ανακαλύπτει ότι ο Ντέσμοντ (που ξέρει ότι είναι υιοθετημένος, αλλά δεν γνωρίζει τις λεπτομέρειες της υιοθεσίας του, ούτε τις ρίζες του) είναι ο νόθος γιος μιας μακαρίτισσας ηθοποιού, της Καθλήν Φεν, με την οποία ο σύζυγος της κυρίας Μπάρτον-Κοξ είχε σχέσεις. Στη διαθήκη της, η βιολογική μητέρα του Ντέσμοντ του άφησε κάποια χρήματα, τα οποία, όσο αυτός ήταν άγαμος διαχειριζόταν η θετή του μητέρα και αν αυτός πέθαινε, θα τα έπαιρνε η ίδια. Η προσπάθεια της Μπάρτον-Κοξ να αποτρέψει τον γάμο τού Ντέσμοντ και της Σήλια (δείχνοντας ότι η μητέρα της Σήλια ίσως σκότωσε τον πατέρα της) ήταν προσπάθεια για να πάρει τα χρήματά του, αλλά δεν υπάρχει υπόνοια ότι σχεδίαζε να τον σκοτώσει.

Ο Πουαρό υποψιάζεται την αλήθεια και αυτή επιβεβαιώνεται όταν συναντά τη Ζελί, νταντά στους Ρέιβενσκροφτ τον καιρό που πέθαναν τόσο τραγικά. Επιστρέφει μαζί του από τη Λωζάννη στην Αγγλία, όπου εξηγεί την αλήθεια στον Ντέσμοντ και τη Σήλια. Δεν ήταν η Ντόλλυ που υπνοβάτησε και έπεσε από τον γκρεμό, αλλά η Ντόλλυ είχε ρίξει την αδερφή της, Μόλλυ, από εκείνον τον γκρεμό, σε ένα ψυχωτικό επεισόδιο· η Μόλλυ όμως αγαπούσε την αδερφή της, και έτσι ζήτησε, καθώς πέθαινε, από τη Ζελί και τον Άλιστερ να μην πουν τίποτα, ώστε να μην συλληφθεί η Ντόλλυ για ανθρωποκτονία. Έτσι ο φόνος της Μόλλυ πέρασε για θάνατος της Ντόλλυ. Η Ντόλλυ πήρε τη θέση τής αδελφής της, παίζοντας τον ρόλο της Μόλλυ στους υπηρέτες. Η Μόλλυ είχε δύο περούκες και η Ντόλυ παρήγγειλε άλλες δύο, για να μοιάζει στην αδελφή της. Μόνο ο σκύλος κατάλαβε τη διαφορά, και γι' αυτό τη δάγκωσε. Ο Άλιστερ, αφού σκότωσε την Ντόλλυ, αυτοκτόνησε για να την εμποδίσει να κάνει κακό σε κάποιον άλλο. Ο Ντέσμοντ και η Σήλια αναγνωρίζουν τη θλίψη της υπόθεσης και τώρα, που ξέρουν τι συνέβη, αντιμετωπίζουν το μέλλον τους μαζί.

Χαρακτήρες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ηρακλής Πουαρό, Βέλγος ντετέκτιβ.
  • Αριάδνη Όλιβερ, συγγραφεύς αστυνομικών βιβλίων.
  • Γκάρογουεϊ, σε σύνταξη.
  • Επικεφαλής Επιθεωρητής Σπενς, πρώην αστυνομικός.
  • Κύριος Γκόμπι, ερευνητής.
  • Σήλια Ρέιβενσκροφτ, κόρη των θυμάτων και ένα από τα πολλά βαφτιστήρια της κυρίας Όλιβερ.
  • Ντέσμοντ Μπάρτον-Κοξ, αρραβωνιαστικός της Σήλια.
  • Κυρία Μπάρτον-Κοξ, η θετή μητέρα του Ντέσμοντ.
  • Δρ Γουίλομπι, ψυχίατρος με ειδίκευση στα δίδυμα.
  • Ρουζέλ, νταντά των Ρέιβενσκροφτ.
  • Ζελί Μοουρά, νταντά των Ρέιβενσκροφτ.

"Οι Ελέφαντες"

  • Τζούλια Κάρστερς, παλιά γνωστή των Ρέιβενσκροφτ.
  • Κυρία Μάτσαμ, πρώην νταντά των Ρέιβενσκροφτ.
  • Κυρία Μπακλ, πρώην καθαρίστρια των Ρέιβενσκροφτ.
  • Κυρία Ροζεντέλ, κομμώτρια και πρώην κατασκευάστρια περουκών.

Αποδοχή από το κοινό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μορίς Ρίτσαρντσον στον The Observer στις 5 Νοεμβρίου είπε, "ένα ήσυχο αλλά ενδιαφέρον αστυνομικό μυθιστόρημα με ευφυή μονοζυγωτική λύση. Κάθε νεαρός ελέφαντας θα ήταν περήφανος να το έχει γράψει."[2]

Ρόμπερτ Μπάρναρντ: "Άλλη μια υπόθεση φόνου-στο-παρελθόν, κανείς δεν θυμάται τίποτα καθαρά, συμπεριλαμβανομένης της συγγραφέως. Κάποια στιγμή μαθαίνουμε ότι ο Στρατηγός Ρέιβενσκροφτ και η σύζυγός του (το νεκρό ζευγάρι) ήταν αντίστοιχα εξήντα και τριάντα πέντε· αργότερα μαθαίνουμε ότι είχε ερωτευτεί τη δίδυμη αδερφή της συζύγου του "ως νεαρός άνδρας". Ο φόνος/αυτοκτονία λέγεται πως έλαβε χώρα δέκα ή δώδεκα χρόνια πριν, αλλού δεκαπέντε, ή είκοσι. Ένα σωρό ελιγμοί στην κουβέντα, εκατοντάδες προτάσεις που αρχίζουν με "Λοιπόν, ..." Αυτό ίσως συμβαίνει στη ζωή, αλλά δεν θέλει κανείς να το διαβάσει."[3]

"Οι Ελέφαντες Θυμούνται" έχει κριθεί αρνητικά για τη χαμηλή ποιότητά του από τα υπόλοιπα βιβλία της Κρίστι. Σύμφωνα με τον Οδηγό του Κέιμπριτζ για Γυναίκες Συγγραφείς στα Αγγλικά, αυτό το μυθιστόρημα είναι ένα από τα "αποτρόπαια τελευταία βιβλία" όπου η Κρίστι "τα χάνει εντελώς."[4]

"Οι Ελέφαντες Θυμούνται" αναφέρθηκε σε μια μελέτη που έγινε το 2009 με τη χρήση της επιστήμης των υπολογιστών για να σύγκριση με προηγούμενα έργα της Κρίστι με μεταγενέστερά της. Η ραγδαία μείωση στο εύρος του λεξιλογίου και των αυξήσεων σε επαναλαμβανόμενες φράσεις και αόριστα, ουσιαστικά έδειχνε ότι η Κρίστι μπορεί να υπέφερε από τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Το θέμα του βιβλίου έχει να κάνει με τη μνήμη[ασαφές], ωστόσο, και μπορεί να οφείλεται εκεί.[5]

Αναφορές σε άλλα έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ο Σπενς είχε εμφανιστεί πρωτύτερα στο Κρυφό Αγκάθι, Στίγμα στο Πρόσωπο και το Πάρτυ. Οι τελευταίες δύο υποθέσεις αναφέρονται στο Κεφάλαιο 5, μαζί με την υπόθεση στα Πέντε Μικρά Γουρουνάκια.
  • Ο Γκόμπι εμφανίζεται συχνά στα τελευταία μυθιστορήματα με τον Πουαρό. Αν και δεν εμφανίστηκε προσωπικά στο προηγούμενο, Το Πάρτυ, στο Κεφάλαιο 21 αναφέρεται ότι βοήθησε σημαντικά στην υπόθεση.
  • Στο κεφάλαιο 3, η κυρία Όλιβερ ανακαλεί το βιβλίο "Enquire Within Upon Everything", που το είχε η θεία της Άλις. Είναι το ίδιο βιβλίο που σε ένα αντίγραφό του ήταν κρυμμένη μια διαθήκη στο Πάρτυ. Αυτό το βιβλίο σήμερα είναι περισσότερο γνωστό γιατί ενέπνευσε ένα πρόγραμμα, το ENQUIRE, γραμμένο το 1980 από τον Τιμ Μπέρνερς-Λι στο οποίο προέβλεπε τη λειτουργικότητα των wiki.[6]
  • Στο Πρόσκληση σε Φόνο, ο χαρακτήρας του Έντμουντ Σουέτχαμ, ενός συγγραφέος, ανακοινώνει ένα θεατρικό που έχει γράψει αφου ο φόνος λύνεται, με τίτλο Οι Ελέφαντες Ξεχνούν. Ο συγγραφέας του το περιέγραψε ως "θορυβώδη φάρσα σε τρεις πράξεις."[7]

Προσαρμογές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τηλερόραση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μυθιστόρημα έγινε ταινία με τον Ντέιβιντ Σουσέ ως Πουαρό, ως επεισόδιο της τελευταίας σεζόν του Οι Περιπέτειες του Ηρακλή Πουαρό, στις 9 Ιουνίου 2013,[8] και αργότερα στις 11 Αυγούστου 2014 στο Acorn TV website, πάνω από ένα χρόνο μετά.[9] Η Ζόι Γουάναμεϊκερ επέστρεψε στον ρόλο της ως Αριάδνη Όλιβερ, κάνοντας αυτή την πέμπτη από τις έξι εμφανίσεις της στο σόου συνολικά. Οι Γκρέτα Σκάτσι (κα Μπάρτον-Κοξ), Βανέσσα Κέρμπι (Σήλια Ρέιβενσκροφτ), Ίαν Γλεν (Δρ Γουίλομπι) και Φέρντιναντ Κίνγκσλι (Νέσμοντ Μπάρτον-Κοξ) συμπλήρωναν το καστ.

Το επεισόδιο είναι γενικά πιστό στη νουβέλα, αλλά προσθέτει σημαντικές αλλαγές στην πλοκή. Συγκεκριμένα, υπάρχει ένα φρικτό δώρο-φόνος για τον Πουαρό, που μεγαλώνει την αγωνία και το σασπένς για το τέλος. Η πλοκή του μυθιστορήματος, που περιλαμβάνει έρευνα στο παρελθόν, γίνεται πληροφορίες ελάσσονος σημασίας, που οδηγούν στον σημερινό-φόνο. Οι χαρακτήρες των Γκόμπι, δις Λέμον, Τζορτζ, Μαρλίν Μπακλ (της οποίας η μητέρα γίνεται υπηρέτρια της κας Μάτσαμ) και Σπενς δεν υπάρχουν (ο χαρακτήρας του Σπενς αντικαθίσταται με αυτόν του Μπιλ, ενός καινούριου χαρακτήρα), ενώ η Ζελί και η Ρουζέλ έγιναν ένας. Αντί να βοηθήσει την κυρία Όλιβερ αμέσως με την υπόθεση των Ρέιβενσκροφτ, ο Πουαρό αντίθετα επιλέγει να ερευνήσει τον φόνο του πατέρα του Δρος Γουίλομπι, μια υποπλοκή που δεν βρίσκεται στο αρχικό μυθιστόρημα· έτσι, ο ρόλος του Δρος Γουίλομπι μεγαλώνει σημαντικά. Όταν ο Πουαρό συνειδητοποιεί ότι ο Δρ Γουίλομπι και το ινστιτούτο του έχουν σύνδεση με τους Ρέιβενσκροφτ, ο Πουαρό αναλαμβάνει να λύσει και τα δύο μυστήρια. Η υποπλοκή επίσης περιλαμβάνει έναν καινούριο χαρακτήρα, ονόματι Μαρί ΜακΝτέρμοτ, μια Ιρλανδοαμερικανίδα, που είναι υπάλληλος αρχειοθέτησης του Δρος Γουίλομπι και, όπως αποδεικνύεται, ερωμένη του. Ο χαρακτήρας αυτός τελικά αποκαλύπτεται ως κόρη της Δωροθέας Τζάρροου, που παίρνει εκδίκηση για τη μητέρα της για τη σκληρή μεταχείριση που υπέστη στα χέρια του Καθηγητού Γουίλομπι (μια εντελώς φανταστική εκδοχή της υδροθεραπείας), και για το φόνο της μητέρας της επίσης (καθώς ήταν στο Όβερκλιφ την ημέρα της τραγωδίας και άκουσε τον Στρατηγό Ρέιβενσκροφτ να κάνει τα σχέδιά του) προσπαθώντας να σκοτώσει αμφότερους Σήλια και Ντέσμοντ. Η Ζελί την πήγε στον Καναδά μετά την τραγωδία, και έπρεπε να περιμένει δεκατρία χρόνια πριν μπορέσει να μαζέψει αρκετά χρήματα για να ταξιδέψει στην Αγγλία και εκδικηθεί. Επίσης, όπως με τα άλλο επεισόδια, λαμβάνει χώρα αργά τη δεκαετία του '30, αντί νωρίς τη δεκαετία του '70.

Ράδιο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Ελέφαντες Θυμούνται προσαρμόστηκε για ραδιόφωνο από το BBC Radio 4, με τον Τζον Μόφατ ως Πουαρό.

Ιστορία έκδοσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Για την αγγλική γλώσσα.

  • 1972, Collins Crime Club (Λονδίνο), Νοέμβριος 1972, Σκληρό εξώφυλλο, 256 σελίδες.
  • 1972, Dodd Mead and Company (Νέα Υόρκη), Σκληρό εξώφυλλο, 243 σελίδες.
  • 1973, Dell Books, Μαλακό εξώφυλλο, 237 σελίδες.
  • 1973 GK Hall & Company Large-print Edition, Σκληρό εξώφυλλο, 362 σελίδες, ISBN 0-8161-6086-4
  • 1975, Fontana Books (Imprint of HarperCollins), Μαλακό εξώφυλλο, 160 σελίδες.
  • 1978, Έκδοση Greenway διαλεγμένων βιβλίων (William Collins), Σκληρό εξώφυλλο, 256 σελίδες.
  • 1979, Έκδοση Greenway διαλεγμένων βιβλίων (Dodd Mead), Σκληρό εξώφυλλο, 256 σελίδες.

Το μυθιστόρημα εκδόθηκε σε τόμους στο Star Weekly Nivel, εφημερίδα του Τορόντο, σε δύο τόμους από τις 10 έως τις 17 Φεβρουαρίου 1973, με κάθε τόμο να έχει το ίδιο εξώφυλλο εικονογραφημένο από τον Λάζλο Γκαλ.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Chris Peers, Ralph Spurrier and Jamie Sturgeon. Collins Crime Club – A checklist of First Editions. Dragonby Press (Second Edition) March 1999 (Page 15)
  2. ↑ The Observer, 5 Νοεμβρίου 1972 (σελ. 39)
  3. ↑ Μπέρναρντ Ρόμπερτ. Το Ταλέντο να Εξαπατάς - μια εκτίμηση της Άγκαθα Κρίστι – Revised edition (σελ. 193). Fontana Books, 1990. ISBN 0-00-637474-3
  4. ↑ Sage, Lorna (1999). The Cambridge Guide to Women's Writing in English. Cambridge University Press. σελ. 132. ISBN 0-521-66813-1. 
  5. ↑ Flood, Alison (3 April 2009). «Study claims Agatha Christie had Alzheimer's». The Guardian (London). http://www.guardian.co.uk/books/2009/apr/03/agatha-christie-alzheimers-research. Ανακτήθηκε στις 1 May 2010. 
  6. ↑ [1] Retrieved 10 October 2006
  7. ↑ Πρόσκληση σε Φόνο, Κεφάλαιο 23
  8. ↑ «'Poirot: Elephants Can Remember' Is the First of David Suchet's Final Series As Belgian Detective». The Huffington Post. 29 May 2013. http://www.huffingtonpost.co.uk/2013/05/29/david-suchet-hercule-poirot-elephants-can-remember_n_3351801.html. 
  9. ↑ «TV review: Suchet splendidly wraps up Poirot». San Francisco Chronicle. 21 July 2014. http://www.sfgate.com/tv/article/TV-review-Suchet-splendidly-wraps-up-Poirot-5636694.php. Ανακτήθηκε στις 6 February 2015.