Ουλτρισμός
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Ουλτραϊσμός (ισπανική γλώσσα: Ultraísmo) υπήρξε λογοτεχνικό και κοινωνικό κίνημα που γεννήθηκε το 1918 στην Ισπανία, με την ανοικτά εκπεφρασμένη πρόθεση να αντιπαρατεθεί στο κίνημα του μοντερνισμού, το οποίο είχε μονοπωλήσει την ισπανική ποιητική παραγωγή από τα τέλη του 19ου αιώνα.
Ιστορικό υπόβαθρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ουλτραϊσμός ξεκίνησε από τους λογοτεχνικούς κύκλους (Τερτούγια) του Καφέ Κολονιάλ της Μαδρίτης με ηγετική μορφή τον Ραφαέλ Κανσίνος-Ασσένς. Ανάμεσα στις πολλές προσωπικότητες που εντάχθηκαν στο πνευματικό αυτό κίνημα, ξεχωρίζουν στον ηγετικό πυρήνα του οι λογοτέχνες Χουάν Λαρρέα, Χεράρδο Ντιέγο, Ερνέστο Λόπεθ-Πάρρα, Πέδρο Γκαρφίας, Γκιγιέρμο δε Τόρρε, η Λουθία Σάντσεθ Σαορνίλ και ο Αργεντινός Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο οποίος ζούσε στη Μαδρίτη εκείνη την περίοδο.
Στο ίδιο πνεύμα με το ρωσικό και ιταλικό Φουτουρισμό, το Ντανταϊσμό και το γαλλικό Υπερρεαλισμό, το κίνημα του Ουλτραϊσμού πρότεινε μια αλλαγή στην αισθητική προσέγγιση, λιγότερo φιλόδοξη και τολμηρή από εκείνη του Μοντερνισμού, προσπαθώντας να επεκταθεί σε όλες τις τέχνες και να βρει εφαρμογή στην καθημερινή ζωή. Οι ουλτραϊστές διέφεραν εντελώς από το επιτηδευμένο και πλούσιο στυλ των μοντερνιστών, εισάγοντας ένα ποιητικό μοτίβο που χαρακτηρίζεται από την υποβλητική φαντασία, αναφορές στο σύγχρονο κόσμο και τις νέες τεχνολογίες, εξοβελισμό της ομοιοκαταληξίας και από την εισαγωγή δημιουργικού γραφικού αποτυπώματος στο τυπωμένο εξώφυλλο των ποιητικών συλλογών, σε μια απόπειρα να ενισχύσουν τις πλαστικές τέχνες και την ποίηση μέσω στοχευμένων αισθητικών παρεμβάσεων. Ο Ουλτραϊσμός ήταν μερικώς επηρεασμένος από τον Συμβολισμό και τους Παρνασσιστές.
Από κοινωνιολογικής πλευράς ο Ουλτρισμός σηματοδοτούσε ένα κύμα ανάσχεσης στις νέες ιδέες του κομμουνισμού και της κοινωνικής φιλελευθεροποίησης που εισήγαγε ο μοντερνισμός. Ο μοντερνισμός, εισαχθείς τον καιρό που η Ισπανία έχανε τις αποικιακές κτήσεις της (Κούβα, Φιλιππίνες) και τον αυτοκρατορικό της χαρακτήρα, πρόβαλλε ένα νέο μοντέλο κοινωνικής διάρθρωσης το οποίο ήρθε να καταπολεμήσει ο ουλτραϊσμός προτείνοντας μια υποβλητική εσωτερικότητα και αναλογισμό των στοιχείων που έκαναν την Ισπανία μεγάλη στο παρελθόν, ευαγγελιζόμενος κι αυτός μια φιλελευθεροποίηση μέσω των επιστημών και της τεχνολογίας αλλά μέσα από ένα συντηρητικό πρίσμα, που θα αποτελούσε τη συνέχεια, επικαιροποίηση και εξέλιξη του ταξικού οικοδομήματος των προηγούμενων χρόνων, μα σε καμία περίπτωση την πλήρη ανατροπή του.
Τα επίσημα όργανα προπαγάνδισης του κινήματος ήταν τα περιοδικά Grecia (στη Σεβίλλη και τη Μαδρίτη), Ούλτρα (στη Μαδρίτη), Αλφάρ (στη Λα Κορούνια), Ρεφλεκτόρ (στη Μαδρίτη), Ρονσέλ (στο Βίγο) και Οριζόντε (στη Μαδρίτη).
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε άρθρο του στο περιοδικό Εμείς (Nosotros) του Μπουένος Άιρες ο Μπόρχες δίνει ένα στίγμα των προθέσεων των ουλτραϊστών για μια πιο απέριττη, πιο ρεαλιστική προσέγγιση της ποίησης. Πιο συγκεκριμένα διακηρύσσει τα εξής:
- Περιορισμό της λυρικότητας στο πρωταρχικό στοιχείο κάθε ποιήματος, τη μεταφορά
- Απόρριψη των περιττών φράσεων και άχρηστων επιθέτων
- Εξοβελισμό της ομοιοκαταληξίας
- Εισαγωγή νέας τυπογραφικής μεθόδου έκδοσης των ποιημάτων για ώθηση στις πλαστικές τέχνες και την ποίηση
- Χρήση νεολογισμών καθώς και τεχνικών και επιστημονικών όρων
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Νίκου Μαυράκη, Η Οδύσσεια της Ποίησης, από το Έπος στο Μεταμοντερνισμό, εκδόσεις Σόκολη (Βραβείο Ολοκληρωμένης Μελέτης 2006-2007)