Παγκράτι

Συντεταγμένες: 37°58′5.322″N 23°44′38.828″E / 37.96814500°N 23.74411889°E / 37.96814500; 23.74411889

Παγκράτι
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Παγκράτι
37°58′5″N 23°44′39″E
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΠεριφερειακή Ενότητα Κεντρικού Τομέα Αθηνών
ΔήμοςΑθηναίων
Διοικητική υπαγωγήΑθήνα
Ταχ. κωδ.116 33, 116 34, 116 35, 116 36
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Παγκράτι είναι συνοικία του ανατολικού τμήματος του Δήμου Αθηναίων που εκτείνεται ανατολικά της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας σε μικρή απόσταση από το ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Ανήκει διοικητικά στο 2ο Δημοτικό διαμέρισμα (με ένα μικρό του τμήμα να ανήκει στο 1ο), γειτνιάζοντας με το Κολωνάκι, τα Ιλίσια, την Καισαριανή, το Βύρωνα, τον Υμηττό και τον Νέο Κόσμο [1] (και ακόμα, αν τις θεωρήσουμε ξεχωριστές από το Παγκράτι συνοικίες, τον Άγιο Αρτέμιο, τη Γούβα και το Μετς).[2] Ο πυρήνας της συνοικίας αναπτύχθηκε στα ανατολικά [3] και νοτιοανατολικά [4] του ποταμού Ιλισού (σημερινή Λεωφόρος Βασιλέως Κωνσταντίνου)[5] που στα τέλη του 19ου αι. ήταν το σύνορο της πόλης,[6] στην περιοχή από το Καλλιμάρμαρο ως το λόφο του Προφήτη Ηλία. Όπως σημείωνε ο Κώστας Μπίρης, πριν αναπτυχθεί η συνοικία, η περιοχή ονομαζόταν (το) Παγκράτι ή (η) Παγκράτη.[7] Ανάμεσα στην τότε Αθήνα και το Παγκράτι μεσολαβούσαν «το Ζάππειο, ο Βασιλικός - Εθνικός Κήπος και τα στρατόπεδα κατά μήκος του Ιλισσού».[6] Όπως ανέφερε η εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη του Μεσοπολέμου, το Παγκράτι ήταν «συνοικία των Αθηνών, εκτός της περιοχής του σχεδίου πόλεως, επί των πέρα του Βατραχονησίου προς τον Υμηττόν λόφον».[8] Το Παγκράτι ταυτίζεται με το δήμο Άγρα της αρχαιότητας.[4]

Το Παναθηναϊκό Στάδιο αποτελεί αξιοθέατο στα όρια της περιοχής

Το Παγκράτι εκτείνεται ανατολικά της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας, ενώ εκτείνεται βόρεια ως το ξενοδοχείο Χίλτον και την Εθνική Πινακοθήκη, ανατολικά ως την οδό Νικηφορίδη και την πλατεία Δεληολάνη και νότια ως το Πρώτο Νεκροταφείο.[2] Η περιοχή του Παγκρατίου δεν αναπτύχθηκε «οργανικά» ή αυθόρμητα ως επέκταση της πόλης, αλλά σχεδιάστηκε εξαρχής ως χώρος ανάπτυξης οικιστικής δραστηριότητας, καθόσον στις 8 Ιανουαρίου 1886 συντάχθηκε το πρώτο ρυμοτομικό του σχέδιο, με τίτλο «Διάγραμμα ρυμοτομίας της συνοικία Βαθρακονησίου».[9] Με την επέκταση του σχεδίου πόλης κατά το Μεσοπόλεμο, τα όρια της συνοικίας περιορίστηκαν προς στα ανατολικά χάριν των όμορων Δήμων, ενώ επεκτάθηκαν προς βορρά πέραν του Ιλισσού (Λεωφόρος Βασιλέως Κωνσταντίνου) φτάνοντας μέχρι τη Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας.[10] Το Παγκράτι έχει πληθυσμό 35.173 κατοίκων με βάση την απογραφή του 2011[1].

Η πλατεία Αγίου Σπυρίδωνος στο Παγκράτι με την ομώνυμη εκκλησία και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Γουλανδρή

Κύριο αξιοθέατο της περιοχής του Παγκρατίου είναι το Παναθηναϊκό Στάδιο. Στην ευρύτερη περιοχή της συνοικίας βρίσκονται η Εθνική Πινακοθήκη, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και το Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών, ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκονται το Ωδείο Αθηνών, το Βυζαντινό Μουσείο, η Λέσχη Αξιωματικών και το Πολεμικό Μουσείο. Η ρυμοτομία του Παγκρατίου περιλαμβάνει πλήθος πλατειών όπως οι πλατείες Σταδίου, Αγίου Σπυρίδωνος, Πλαστήρα, Βαρνάβα, Προφήτη Ηλία, Παγκρατίου, Μεσολογγίου, Παλαιού τέρματος (Σιντριβάνι), Προσκόπων, Κάραβελ (Αντήνορος), Βρυσάκι, Σκουζέ και Παύλου Μελά και χώρων πρασίνου όπως το Άλσος Παγκρατίου, τα πάρκα Ναϊάδων και Νηρηίδων, το Πάρκο Ριζάρη και οι λόφοι Άγρας και Αρδηττού. Το Παγκράτι βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον Εθνικό Κήπο, τον κήπο του Ζαππείου και το Άλσος Συγγρού (Άλσος Κουπονίων), ενώ πολλοί δρόμοι του είναι πεζοδρομημένοι. Στο Παγκράτι έχει την έδρα του ο Α.Ο. Παγκρατίου, η ομάδα μπάσκετ του οποίου έχει ως έδρα της το Κλειστό Γυμναστήριο Μετς.

Ονομασία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άποψη της Λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου, κατά τη διάνοιξη της οποίας ανασκάφηκε το ιερό του Ηρακλή Παγκράτη

Τον 19ο αιώνα, η περιοχή πέριξ του ποταμού Ιλισού και του Σταδίου ονομαζόταν Βατραχονήσι. Ονομάστηκε έτσι από τη νησίδα που δημιουργούνταν μέσα στην κοίτη του Ιλισού, στο ύψος του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου, με την ονομασία να προέρχεται από τους βατράχους που ζούσαν μέσα και γύρω από το ποτάμι. Το 1908 το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων αποφάσισε τη δημιουργία 59 συνοικιών στα όρια του Δήμου και τη μετονομασία πολλών περιοχών κι ως εκ τούτου η περιοχή του Βατραχονησίου μετονομάστηκε και μοιράστηκε στις συνοικίες Σταδίου και Ιλισού ενώ η Γούβα και το Παγκράτι συγκρότησαν τη συνοικία Υμηττού [11]. Το Παγκράτι αναφέρεται πρώτη φορά ως συνοικία των Αθηνών το 1920 σε διάφορα κείμενα, χωρίς ωστόσο να αναγράφεται η ονομασία του σε κάποιο επίσημο κρατικό κείμενο. [12] Πρώτη αναφορά της περιοχής με την ισχύουσα ονομασία γίνεται στους γερμανικούς χάρτες Κάουπερτ, αποτυπώσεως 1878 οι οποίοι δημοσιεύτηκαν το 1891, [13] πολύ προ της αναπτύξεως της συνοικίας. Η συνοικία ονομάστηκε ενδεχομένως από τον θεό Ηρακλή Παγκράτη λόγω του ιερού που βρέθηκε και ανασκάφηκε από τον Γιάννη Μηλιάδη, «βορειοανατολικώς του Σταδίου», [7] στη συμβολή της Λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου με την οδό Βασιλέως Γεωργίου Β', [14] κατά τη διάρκεια εργασιών κατασκευής αγωγού στην κοίτη του Ιλισού το 1953-54. Ο Παγκράτης ήταν ένας ξεχωριστός χθόνιος θεός, του οποίου η λατρεία ενδεχομένως, σύμφωνα με μια ερμηνεία, συνυπήρχε με τη λατρεία του Ηρακλή, επειδή στους άθλους του υπάρχουν στοιχεία που τον συνδέουν με το βασίλειο του Κάτω Κόσμου.[15] Όπως σημείωνε ο Κ. Μπίρης: «Προφανώς, λοιπόν, εκ του ιερού εκείνου εδημιουργήθη κατά την αρχαιότητα η τοπωνυμία, επεκταθείσα διά του χρόνου εις την ευρυτέραν έκτασιν προς την αυτήν πλευράν [σημ. την ανατολική] του Ιλισσού».[7] Σύμφωνα με άλλη, παλαιότερη των αρχαιολογικών ευρημάτων εκδοχή, η ονομασία αποδιδόταν σε κάποιον μοναχό Παγκράτιο, ο οποίος είχε ζήσει σε ναΐσκο της περιοχής κατά την Τουρκοκρατία.[4]

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η συνοικία του Παγκρατίου άρχισε να αναπτύσσεται στα πλαίσια του σχεδίου πόλεως όπως αυτό επεκτάθηκε στις 8 Ιανουαρίου του 1886 σε μια περιοχή 931 στρεμμάτων [16] από τον ποταμό Ιλισό μέχρι τις οδούς Φιλολάου και Δικαιάρχου στα ανατολικά και νότια και την παλαιά Σκοποβολή και τα στρατόπεδα της εφορίας υλικού πολέμου στα βόρεια. Χαρακτηριστική της ανάπτυξης της περιοχής στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν η ίδρυση Συνδέσμου Ενορίας Προφήτου Ηλιού το 1903 και της Αδελφότητος της Ενορίας Αγίου Σπυρίδωνος στις 14 Μαρτίου 1910 [17] ενώ η ενορία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Βατραχονήσι/Παγκράτι είχε προστεθεί στους χώρους ψηφοφορίας (όντας εποµένως κατά τεκµήριο ευρύχωρος) στις δηµοτικές εκλογές του 1899 [17]. Η ανάπτυξη της συνοικίας του Παγκρατίου ήταν τέτοια που το 1915 το Παγκράτι ήταν ήδη προσβάσιμο με ιππήλατο τραμ (τροχιόδρομο) [17] που συνέδεε το νέο προάστιο με αφετηρία το Ζάππειο και τέρμα τη συμβολή των οδών Ευτυχίδου και Υμηττού (παλαιό τέρμα Παγκρατίου).

Η συνοικία γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά τον Μεσοπόλεμο με τη γενικότερη πρόοδο της αστικοποίησης και την απότομη επέκταση της πρωτεύουσας ως απόρροια της έλευσης των προσφύγων το 1922. Το Παγκράτι αναπτύχθηκε με κέντρο την οδό Ευτυχίδου όπου σύχναζαν οι κάτοικοί του και άλλοι Αθηναίοι αλλά και την οδό Υμηττού, όπου σύχναζαν κυρίως κάτοικοι των πέριξ προσφυγικών συνοικιών του Βύρωνα και της Καισαριανής.[18] Το Παγκράτι έτσι έγινε κέντρο των νοτιοανατολικών περιοχών της Αθήνας, το οποίο κάλυπτε τις ανάγκες των κατοίκων των γύρω περιοχών για αγορές, διασκέδαση αλλά και υπηρεσίες. [19] Αυτός είναι ένας λόγος που πολλοί ακόμα και σήμερα λαθεμένα θεωρούν το Παγκράτι ξεχωριστό δήμο από την πόλη της Αθήνας.

Το ξενοδοχείο Χίλτον και η γειτονιά Πινακοθήκη του Παγκρατίου.

Η μεταπολεμική ανάπτυξη την περίοδο 1950-1970 σύγχρονα με άλλες μεγάλες και πυκνοδομημένες συνοικίες της Αθήνας άλλαξε τον χαρακτήρα της γειτονιάς σε κατεξοχήν αστικό, συγκεντρώνοντας ανώτερα και μεσαία κοινωνικά στρώματα. Η φυγή των Αθηναίων στα προάστια οδήγησε το Παγκράτι σε σχετική παρακμή τη δεκαετία του 2000, τάση ωστόσο που φαίνεται να έχει ανατραπεί παρά την οικονομική κρίση καθώς η γειτονιά κατάφερε να κρατήσει τον αστικό χαρακτήρα της και να προσελκύσει εκ νέου την προτίμηση των Αθηναίων ως τόπος κύριας κατοικίας.[20] Η συνεκτική κοινωνία του Παγκρατίου και το γεγονός ότι διατήρησε μέχρι σήμερα τον εμπορικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα που του αποδόθηκε μετά το 1922, αποτέλεσαν τα θεμέλια πάνω στα οποία στηρίχτηκε η επιβίωση και η ευμάρεια της περιοχής. [21] Η αναγέννηση της αθηναϊκής αυτής συνοικίας φαίνεται να μη συνδυάζεται με την εμπορευματοποίηση της μαζικής διασκέδασης αλλά αντιθέτως το Παγκράτι είχε τις βάσεις και μετατρέπεται σε δημιουργική πολιτιστική συνοικία με έντονη παρουσία των επιχειρήσεων στους κλάδους πολιτισμού και δημιουργικότητας. [22]

Ο κινηματογράφος Παλάς στο Παγκράτι, ο παλαιότερος σε λειτουργία κινηματογράφος της Αθήνας

Σημαντικό εμπορικό κέντρο του Παγκρατίου μέχρι και σήμερα είναι η οδός Υμηττού και άλλες μεγάλες οδοί κοντά στην πλατεία Παγκρατίου. Στο Παγκράτι, επί της οδού Υμηττού βρίσκεται και ο παλαιότερος σε λειτουργία κινηματογράφος της Αθήνας, ο κινηματογράφος Πάλας (παλαιότερα Πάλλας) ο οποίος λειτουργεί αδιαλείπτως από το 1925. [23] [24] Στο Παγκράτι πέραν των μουσείων και κέντρων πνεύματος που αναφέρθηκαν παραπάνω βρίσκονται το Μουσείο Ελληνικού Προσκοπισμού, το Ταχυδρομικό και Φιλοτελικό Μουσείο και το Μουσείο Γλυπτικής Νικόλαος Περαντινός και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή.[25] Επίσης στο Παγκράτι πρόσφατα εγκαινιάστηκε το παράρτημα του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πρίνστον. [26] Στο Παγκράτι βρίσκονται και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, οι κεντρικές εγκαταστάσεις της ΕΛΕΠΑΠ (Ελληνική Εταιρεία Προστασίας και Αποκατάστασης Αναπήρων Παίδων) και η Κρητική Εστία. Στο Παγκράτι βρίσκεται επίσης το Μετόχι του Παναγίου Τάφου (Ναός Εισοδίων της Θεοτόκου) καθώς επίσης και ο καθολικός ναός του Χριστού Βασιλέως στην οδό Τιμοθέου.

Ο ποταμός Ελάσσων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ποταμός Ελάσσων είναι παραπόταμος του Ιλισού, οι πηγές του οποίου βρίσκονται σε ένα κοίλωμα μεταξύ των ναών της Αγίας Βαρβάρας και του Αγίου Παντελεήμονος στον Βύρωνα. Στο ύψος του Προφήτη Ηλία συνέβαλλε με δύο μικρότερες χαραδρώσεις και είχε ως πορεία τις οδούς Φρύνης, Σπύρου Μερκούρη παρά το Άλσος Παγκρατίου, Αρχελάου, Αμύντα και συνέβαλλε με τον ποταμό Ιλισό δυτικά του τεμένους του Ηρακλή Παγκράτη στην λεωφόρο Βασ. Κωνσταντίνου στο ύψος του Αγάλματος Τρούμαν. Η ονομασία Ελάσσων ή Αλλάσσωνας, ίσως προέρχεται από το παραθετικό επίθετο ελάσσων μετά από παραφθορά. [27]

Το άλσος Παγκρατίου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άποψη του Άλσους Παγκρατίου

Το άλσος Παγκρατίου φυτεύτηκε το 1908 από τη Φιλοδασική Ένωση με τη φροντίδα της βασίλισσας Σοφίας η οποία επιμελήθηκε ιδιαιτέρως το πράσινο των Αθηνών. Το Άλσος έχει συνολική έκταση 30 στρέμματα, η οποία παραχωρήθηκε από τη Μονή Πετράκη. Στην αρχή είχε μόνο πεύκα, αλλά μετά το 1936, όταν παραχωρήθηκε στον Δήμο Αθηναίων, φυτεύτηκαν και άλλα δέντρα όπως κουτσουπιές, γαζίες, ακακίες, και θάμνοι. Πριν από τη γερμανική κατοχή στο άλσος του Παγκρατίου υπήρχε ζωολογικός κήπος ο οποίος κατεστράφη από τους Γερμανούς. Την περίοδο της Κατοχής το Άλσος Παγκρατίου, όπως και άλλα πάρκα της πρωτεύουσας, κινδύνευσε με ολοκληρωτική καταστροφή καθώς οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν την ξυλεία του για θέρμανση. Στο χώρο του Άλσους λειτουργούσε κατά τη δεκαετία του 1970 θερινό θέατρο με ελαφριές κατασκευές, που στέγαζε το διάσημο Ελεύθερο Θέατρο. Νωρίτερα, στη δεκαετία του 1950, λειτουργούσε θερινός κινηματογράφος καθώς και μουσικό κηποθέατρο που αποτελούσε το κέντρο διασκέδασης των κατοίκων του και όχι μόνο. Σε αυτό εμφανίζονταν οι γνωστοί καλλιτέχνες της εποχής, όπως οι ορχήστρες του Ζοζέφ Κορίνθιου και του Γιάννη Βέλλα, όπου και πρωτοεμφανίστηκαν στις θρυλικές βραδιές ταλέντων οι Νάσος Πατέτσος, Γιάννης Βογιατζής κ.ά. Επίσης στην κλειστή μεγάλη αίθουσα, μεταξύ κινηματογράφου και κηποθέατρου, λειτούργησε ένα από τα πρώτα χορευτικά κλαμπ της Αθήνας, όπου ξεφάντωναν οι ροκάδες νέοι της εποχής.

Απέναντι από το άλσος Παγκρατίου, στη συμβολή των οδών Ευτυχίδου και Βρυάξιδος είναι τοποθετημένη ορειχάλκινη προτομή του λογοτέχνη Στράτη Μυριβήλη. Επίσης απέναντι από το άλσος βρίσκεται και το ιστορικό 7ο Γυμνάσιο Αθηνών το οποίο ανηγέρθη το 1931 επί πρωθυπουργίας Ελευθερίου Βενιζέλου με υπουργό παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου. Πρόκειται για ένα από τα δύο γυμνάσια της γνωστής Βαρβακείου Σχολής. [14]

Αξιόλογες προσωπικότητες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το σπίτι όπου διέμεινε ο Μάνος Χατζιδάκις στην οδό Κωνσταντίνου Μάνου στο Παγκράτι για 27 χρόνια, από το 1936 έως το 1962.

Το Παγκράτι είναι μια κατεξοχήν αστική γειτονιά της Αθήνας στην οποία έζησαν περιστασιακά ή περισσότερο, μεγάλωσαν και δημιούργησαν πολλές προσωπικότητες της νεότερης Ελλάδας. Η προσωπικότητα που συνδέθηκε όσο καμία άλλη με το Παγκράτι είναι αυτή του μουσικοσυνθέτη Μάνου Χατζηδάκι ο οποίος έζησε στο Παγκράτι το μεγαλύτερο και πιο δημιουργικό μέρος της ζωής του. Μάλιστα η οδός Κωνσταντίνου Μάνου όπου βρίσκεται το πρώτο σπίτι που διέμεινε στο Παγκράτι, πρόσφατα μετονομάστηκε σε οδό Μάνου Χατζιδάκι ενώ τιμητικά και η πλατεία Προσκόπων ανεπίσημα ονομάστηκε πλατεία Μάνου Χατζιδάκι. [28] Ο πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας υπήρξε μόνιμος κάτοικος Παγκρατίου [29] ενώ ήταν μαθητής του ιστορικού 7ου Γυμνασίου Αθηνών. [30] Ο στρατηγός και πρώην πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε ένα μικρό σπίτι δίπλα στο Παναθηναϊκό Στάδιο, [31] ενώ προς τιμήν του, κατόπιν πάνδημης απαίτησης των κατοίκων του Παγκρατίου ονομάστηκε η πλατεία στη συμβολή των οδών Ευτυχίδου, Ευφράνορος, Πολυδάμαντος, Πρόκλου Αρχιμήδους, Εμπεδοκλέους και Ιπποδάμου Πλατεία Στρατηγού Νικολάου Πλαστήρα, γνωστή ως πλατεία Πλαστήρα.[32]

Στην οδό Άγρας δίπλα στο Στάδιο στο Παγκράτι έζησε και ο νομπελίστας ποιητής Γεώργιος Σεφέρης. [33] [34] Άλλοι γνωστοί λογοτέχνες και συγγραφείς που έζησαν για κάποιο διάστημα στο Παγκράτι ήταν ο Νικηφόρος Βρεττάκος [35] [36], ο Κώστας Βάρναλης, ο Στρατής Δούκας, ο Βασίλης Ρώτας, ο Δημήτρης Ψαθάς [14] και ο Δημήτρης Μαρωνίτης [37]. Ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος κατοικεί στο Παγκράτι [38] από τότε που επέστρεψε από το Παρίσι, στα μέσα της δεκαετίας του 1960 μαζί -όσο ζούσε- με τη δεύτερη σύζυγό του, τη γνωστή ιστορικό και πανεπιστημιακό Ρένα Σταυρίδη-Πατρικίου (1934-2009). [39]

Πέρα από τον χώρο των γραμμάτων πολλοί Παγκρατιώτες διακρίθηκαν στο χώρο των τεχνών. Η Άννα Συνοδινού, ο Μίνως Βολανάκης, η Ζωή Λάσκαρη, ο Κώστας Χατζηχρήστος, η Μίνα Αδαμάκη, ο Μανόλης Ρασούλης, ο Γιάννης Βογιατζής και ο Νίκος Κούνδουρος μεταξύ αυτών. Στο Παγκράτι έζησε αρκετά χρόνια της ζωής του και ο ζωγράφος Αλέκος Φασιανός. [40] Ο ζωγράφος Γιάννης Μόραλης έζησε στο Παγκράτι από το 1927 ως το 1937, κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην ΑΣΚΤ πριν από τη μετάβασή του στη Ρώμη και το Παρίσι [41]. Ο εικαστικός Κωνσταντίνος Ξενάκης ξεδίπλωνε τη δημιουργικότητά του μεταξύ των ατελιέ του στο Παρίσι και στο Παγκράτι. Ο μαέστρος, συνθέτης και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ Θεόδωρος Αντωνίου ήταν γνωστός Παγκρατιώτης και φίλος του Μάνου Χατζιδάκι. Ο Αλέξανδρος Ξύδης, διπλωμάτης και φίλος του Γιώργου Σεφέρη έζησε στο Παγκράτι στην εμβληματική για την αρχιτεκτονική του μοντέρνου κινήματος μονοκατοικία που σχεδίασε ο γνωστός αρχιτέκτων Άρης Κωνσταντινίδης. Παγκρατιώτης ήταν και ο σπουδαίος δημοσιογράφος, πατριάρχης της αθλητικής δημοσιογραφίας στην Ελλάδα Γιάννης Διακογιάννης, ο οποίος υπήρξε και αθλητής στίβου και μπάσκετ του ΑΟ Παγκρατίου [42] ενώ στο Παγκράτι γεννήθηκε και μεγάλωσε η θετή του κόρη, παρουσιάστρια, συγγραφέας και ηθοποιός Ρίκα Βαγιάνη. [43] Παγκρατιώτης είναι και ο επιτυχημένος 'Ελληνας σκηνοθέτης Γιώργος Λάνθιμος που υπήρξε και μπασκετμπολίστας του Παγκρατίου, όπως και ο πατέρας του, Αντώνης Λάνθιμος. [44] Στο Παγκράτι έζησε, μεγάλωσε και πέθανε και ο βραβευμένος με Πούλιτζερ φωτορεπόρτερ του πρακτορείου Reuters Γιάννης Μπεχράκης καθώς και ο συνθέτης και ενορχηστρωτής Νίκος Αντύπας. Στο Παγκράτι έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης Θάνος Μικρούτσικος.

Συγκοινωνίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πλησιέστερος σταθμός μετρό στο Παγκράτι είναι ο Ευαγγελισμός. Από την συνοικία διέρχονται αρκετές γραμμές λεωφορείων και τρόλεϊ, όπως τα τρόλεϊ 11,2,4, τα λεωφορεία 209, 140, 211, 203,214.'

Εικόνες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Παναγιωτάτου, Ελίζα (διεύθ.) (2017). Οικειοποίηση του δημόσιου χώρου: η περίπτωση του Παγκρατίου. Το ζήτημα της μεθοδολογίας και της θεωρίας στο σχεδιασμό του χώρου (PDF). Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο - Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. σελ. 20. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 29 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2018.  Η ερευνητική ομάδα αποτελείται από τους/τις: Δημήτρη Ανδρικόπουλο, Άλκηστι Δαλκαβούκη, Νικολέττα Ραλλάτου, Χριστίνα Ραφτοπούλου και Στέφανο Τσιγδινό.
  2. ↑ 2,0 2,1 Φιλίππα Δημητριάδη (10 Μαρτίου 2016). «Τα οκτώ μεγάλα μπερδέματα της πόλης των Αθηνών». http://popaganda.gr/geitonies-athinas-sinora/. Ανακτήθηκε στις 2017-11-26. 
  3. ↑ Μάνος Μπίρης (1987). Μισός αιώνας αθηναϊκής αρχιτεκτονικής, 1875-1925. Αθήνα. σελ. 15. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «Παγκράτι». Νέα Παγκόσμιος Εγκυκλοπαίδεια. 24. Αθήνα: Μορφωτική Εταιρία. 1953-, σελ. 199. 
  5. ↑ Βλ. μεταξύ άλλων Γιάννης Καιροφύλας (1995). Τοπωνύμια της Αθήνας, του Πειραιά και των περιχώρων. Αθήνα: Φιλιππότης. σελ. 157. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Ευγενία Μελαμπιανάκη, Οι πλατείες της Αθήνας, 1834-1945: Διαδικασία διαμόρφωσης, λειτουργία, πολεοδομική σημασία, διδ. διατριβή, ΕΜΠ: Αθήνα 2006, σ. 482.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Κώστας Μπίρης (2006) [1971]. Αι τοπωνυμίαι της πόλεως και των περιχώρων των Αθηνών. (Δημοσιεύματα του “Αρχαιολογικού Δελτίου”, αρ. 17). Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού - Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων. σελ. 78. ISBN 960-214-445-9. 
  8. ↑ «Παγκράτι». Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν. 10. Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος Ελευθερουδάκη. 1930, σελ. 327. 
  9. ↑ Παναγιωτάτου, διεύθ. (2017), σελ. 26.
  10. ↑ Παππάς, Αναστάσιος (1999). Το Παγκράτι και τα περί τον Ιλισσόν κέντρα Διοικήσεως - Πνεύματος - Υγείας. Αθήνα: Πολιτισμικός Οργανισμός Δήμου Αθηναίων. σελ. 21. ISBN 960-7401-11-5. 
  11. ↑ Σκιαδάς, Ελευθέριος (2018). Οι Συνοικίες των Αθηνών: Η πρώτη επίσημη διαίρεση (1908). Αθήνα. σελ. 55. ISBN 978-618-5033-76-7. 
  12. ↑ Παππάς (1999), σ. 20.
  13. ↑ Παππάς (1999), σ. 18.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Θανάσης Γιοχάλας - Τόνια Καφετζάκη (2015). Αθήνα: ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία (5η έκδοση). Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. σελ. 415. ISBN 9789600515596. 
  15. ↑ Ευγενία Βικέλα, «Ιλισσός (Το ιερό του Παγκράτη)» Αρχειοθετήθηκε 2012-03-15 στο Wayback Machine.. Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία. Ανακτήθηκε στις 27-11-2017.
  16. ↑ Μπίρης, Κώστας (2005) [1966]. Αι Αθήναι, από του 19ου εις τον 20όν αιώνα. Αθήνα. σελ. 318-319. ISBN 960-204-026-2. 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Ποταμιάνος Νικόλαος,Η παραδοσιακή μικροαστική τάξη της Αθήνας : μαγαζάτορες και βιοτέχνες 1880-1925, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας, Ρέθυμνο, 2011, σελ. 61, 64
  18. ↑ «Ταξίδι στο χρόνο: Το νυφοπάζαρο της οδού Υμηττού! Φωτογραφίες - ντοκουμέντο στο athensmagazine.gr». Athens magazine. http://www.athensmagazine.gr/article/retromania/254637-taksidi-sto-xrono-to-nyfopazaro-ths-odoy-ymhttoy-fwtografies-ntokoymento-sto-athensmagazine-gr. Ανακτήθηκε στις 2017-05-28. 
  19. ↑ Interactive, Pegasus. «Καθημερινότητα σε ρετρό φόντο». ethnos.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2017. 
  20. ↑ «Το Παγκράτι ξανά στη μόδα, της Σεμίνας Σαραντοπούλου | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/782874/article/politismos/polh/to-pagkrati-3ana-sth-moda. Ανακτήθηκε στις 2017-05-28. 
  21. ↑ «Το δικό μου Παγκράτι». MetropolisPress. 2014-04-07. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-07-04. https://web.archive.org/web/20140704230229/http://www.metropolispress.gr/%cf%84%ce%bf-%ce%b4%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%ce%bc%ce%bf%cf%85-%cf%80%ce%b1%ce%b3%ce%ba%cf%81%ce%ac%cf%84%ce%b9/. Ανακτήθηκε στις 2017-05-28. 
  22. ↑ Βαρελίδου, Ελισάβετ (2015). «Μετατρέπεται το Παγκράτι σε "δημιουργική- πολιτιστική" συνοικία;». Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών -. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2017. [νεκρός σύνδεσμος]
  23. ↑ «Ψυχαγωγεί και τέρπει 91 χρόνια τους Αθηναίους». Η Εφημερίδα των Συντακτών. 2016-03-20. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-02-10. https://web.archive.org/web/20180210010327/http://www.efsyn.gr/arthro/psyhagogei-kai-terpei-91-hronia-toys-athinaioys. Ανακτήθηκε στις 2017-05-28. 
  24. ↑ internet, ΣΚΑΪ. «ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΠΑΛΑΣ: «Από το 1925 ψυχαγωγεί και τέρπει»». http://www.skai.gr/mobile/article?aid=208097. Ανακτήθηκε στις 2017-05-28. [νεκρός σύνδεσμος]
  25. ↑ Α.Ε., tovima.gr — Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη. «tovima.gr - Το Μουσείο Γουλανδρή αλλάζει το Παγκράτι». TO BHMA. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2017. 
  26. ↑ «Δημήτρης Γόντικας: Το Πρίνστον είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την Ελλάδα, του Απόστολου Λακασά | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/881281/article/proswpa/geyma-me-thn-k/dhmhtrhs-gontikas-to-prinston-einai-arrhkta-syndedemeno-me-thn-ellada. Ανακτήθηκε στις 2017-05-28. 
  27. ↑ Παππάς (1999), σ. 41.
  28. ↑ ««Τους τοίχους που είχε συντροφιά», προσκύνημα στο σπίτι του Μάνου Χατζιδάκι, Του Νίκου Βατόπουλου | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/899358/article/politismos/polh/toys-toixoys-poy-eixe-syntrofia-proskynhma-sto-spiti-toy-manoy-xatzidaki. Ανακτήθηκε στις 2017-05-28. 
  29. ↑ «Παπούλιας-Μιχαλολιάκος: Όταν πηγαίναμε μαζί σχολείο». Newsit.gr. 2012-05-15. http://www.newsit.gr/politikh/papoyliasmixaloliakos-otan-pigainame-mazi-sxoleio/1856347/. Ανακτήθηκε στις 2017-12-16. 
  30. ↑ ««Διατελέσαντες Πρόεδροι: Κάρολος Παπούλιας», Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ανακτήθηκε στις 27-11-2017». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2017. 
  31. ↑ https://www.iefimerida.gr/news/137053/%CE%BF%CF%84%CE%B1%CE%BD-%CE%BF-%CF%80%CF%81%CF%89%CE%B8%CF%85%CF%80%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CF%8C%CF%82-%CF%80%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B1%CF%82-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%86%CF%8E%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B5-%C2%AB%CE%B7-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CF%80%CE%B5%CE%B9%CE%BD%CE%AC%CE%B5%CE%B9-%CE%BA%CE%B9-%CE%B5%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CE%B8%CE%B1-%CE%BC%CE%BF%CF%85-%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CE%B5%CF%84%CE%B5-%CF%84%CE%B7%CE%BB%CE%AD%CF%86%CF%89%CE%BD
  32. ↑ http://pagkrati-gr.blogspot.com/2015/05/blog-post_78.html?m=1
  33. ↑ Α.Ε., tovima.gr — Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη. «tovima.gr - Στο σπίτι του Γιώργου Σεφέρη». TO BHMA. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2017. 
  34. ↑ Χαρά Τζαναβάρα, «Οικία Σεφέρη: Αιγαιοπελαγίτικη αύρα» Αρχειοθετήθηκε 2018-06-28 στο Wayback Machine., Εφημερίδα των Συντακτών, 25 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 27-11-2017.
  35. ↑ «Σ.Σόρογκας: ιδού, το ατελιέ μου ! |thetoc.gr». The TOC. 2014-06-21. http://www.thetoc.gr/politismos/article/ssorogkas-idou-to-atelie-mou-. Ανακτήθηκε στις 2017-12-12. 
  36. ↑ Παιονίδου, Έλλη (Φθινόπωρο 2012). «Λειτουργία κάτω από τον Ταΰγετο». ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ (314). 
  37. ↑ «Ο Αθηναίος της Εβδομάδας: Δημήτρης Μαρωνίτης». LiFO. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-12-18. https://web.archive.org/web/20171218103124/http://www.lifo.gr/mag/features/3686. Ανακτήθηκε στις 2017-12-12. 
  38. ↑ Λίνα Παπαδάκη (6 Ιουλίου 2013). «Ο Πατρίκιος για τον Χατζιδάκι –"Μια κρυφή ιστορία"». protagon. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2017. 
  39. ↑ Βλ. Δημοτικισμός και κοινωνικό πρόβλημα. Ρένα Σταυρίδη-Πατρικίου. Αθήνα: Ερμής. 1976. σελ. 351. 
  40. ↑ Solutions, BDigital Web. «Η σοφία ζωής του Αλέκου Φασιανού». Kathimerini.com.cy. http://www.kathimerini.com.cy/gr/afierwmata/prosopa/157274/?ctype=ar. Ανακτήθηκε στις 2018-05-05. 
  41. ↑ «Το Ιόνιο εικαστικό φως του Γιάννη Μόραλη στην Εθνική Πινακοθήκη». Πολιτισμός Πολίτης. 2011-08-31. http://www.politismospolitis.org/archives/16637. Ανακτήθηκε στις 2018-06-04. 
  42. ↑ iefimerida.gr (2018-05-24). «Ο «μύθος» Γιάννης Διακογιάννης μιλάει στο iefimerida και εξηγεί γιατί τελικά προτιμάει την Κάλλας από τον Πελέ». iefimerida.gr. http://www.iefimerida.gr/news/418542/o-mythos-giannis-diakogiannis-milaei-sto-iefimerida-kai-exigei-giati-telika-protimaei. Ανακτήθηκε στις 2018-06-04. 
  43. ↑ «Έφυγε από τη ζωή η Ρίκα Βαγιάνη σε ηλικία 56 ετών». Europost Ειδήσεις και Νέα με Άμεση και Έγκυρη Ενημέρωση. 2018-08-07. https://europost.gr/efyge-apo-ti-zoi-i-rika-vagiani-se-ilikia-56-eton/. Ανακτήθηκε στις 2018-08-23. [νεκρός σύνδεσμος]
  44. ↑ Πέθανε ο πατέρας του Γιώργου Λάνθιμου - Αυτή ήταν η ζωή του