Παράβαση

Στην αρχαία κωμωδία, η παράβαση (αρχαία ελληνικά: παράβασις‎‎) είναι σημείο του θεατρικού έργου όταν όλοι οι ηθοποιοί φεύγουν από τη σκηνή και ο χορός απευθύνεται απευθείας στο κοινό. Ο χορός εγκαταλείπει εν μέρει ή εντελώς τον δραματικό της ρόλο, για να προχωρήσει σε «παράβαση» [1] και να μιλήσει στο κοινό για ένα θέμα εντελώς άσχετο με το θέμα του έργου. [2]

Δομή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η παράβαση αποτελείται συνήθως από τρία χορικά (χ) που εναλλάσσονται με τρεις αφηγήσεις (Α) με τη σειρά χ-Α-χ-Α-χ-Α. Η πρώτη αφήγηση, η πρώτη παράβαση - γενικά σε ανάπαιστο [3] - συχνά τελειώνει με ένα απόσπασμα που πρέπει να αποδοθεί πολύ γρήγορα (θεωρητικά σε μια αναπνοή - που ονομάζεται πνῖγος).

Στην πλήρη της μορφή έχει ακόμη ένα μέρος, την προτροπή του χορού προς τον ίδιο του τον εαυτό, τον κατακελευσμό (1) να αρχίσει τους αναπαίστους. Συνεχίζει με την κυρίως παράβαση (2) (ανάπαιστοι) , ο πνίγος (3) (που εκφέρεται απνευστί), η ωδή (4), το επίρρημα (5), η αντωδή (6) και τέλος το αντεπίρρημα (7).[4]

Παραδείγματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Στην «παράβαση» των Ιππέων, ο Αριστοφάνης κάνει πλήρη ανασκόπηση της αρχαίας αθηναϊκής κωμικής σκηνής, [5] ενισχύοντας και τον δικό του ρόλο: «εάν ένας από τους παλιούς κωμικούς ποιητές είχε προσπαθήσει να μας αναγκάσει εμάς (το χορό - τους Ιππείς) να απευθυνθούμε στο κοινό στην παράσταση δεν θα το κατάφερνε τόσο εύκολα. Αλλά αυτή τη φορά ο ποιητής αξίζει. . " . [6]
  • Αντίστοιχα στις Σφήκες του ίδιου συγγραφέα, η πρώτη παράβαση αφορά την καριέρα του Αριστοφάνη ως θεατρικού συγγραφέα μέχρι σήμερα. ενώ η δεύτερη παράβαση είναι μικρότερη και περιέχει μια σειρά από αστεία για τοπικούς χαρακτήρες που θα ήταν πολύ γνωστοί στο αρχαίο αθηναϊκό κοινό (π.χ. ο πολιτικός Κλέων ) [7]

Η φωνή του συγγραφέα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο χορός στην παράσταση μερικές φορές χρησιμοποιεί τη δική του φωνή, μερικές φορές τη φωνή του συγγραφέα του έργου, για να απευθυνθεί στο κοινό. [8] Το κατά πόσο το τελευταίο πρέπει να θεωρηθεί «αυθεντικό» είναι θέμα συζήτησης. Η παλαιότερη άποψη ήταν ότι ο Αριστοφάνης μιλάει απευθείας στους συμπολίτες του Αθηναίους στην παράσταση και ως αποτέλεσμα, όπως το έθεσε ο Northrop Frye, «οι απόψεις του για κάθε θέμα γράφονται σε όλα τα έργα του». [9] Μια μεταμοντέρνα ερμηνεία θα έβλεπε την αυθεντική φωνή ως μεταθεατρική, προσφέροντας μια παρωδία ρητορικών συζητητικών σημείων, αντί για άμεση κριτική. [10]

Παρακμή της παράβασης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η παράβαση είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό της Παλαιάς Κωμωδίας και η παρακμή της μπορεί να καταγραφεί στα έργα του Αριστοφάνη. Η δεύτερη παράβαση εγκαταλείπεται σταδιακά, ο χορός παύει να μιλάει εκτός θέματος στην ίδια την παράβαση και τελικά και αυτή η ίδια η παράβαση εγκαταλείπεται εντελώς. [11]

Αν και η μείωση του ρόλου της χορωδίας συνδέεται παραδοσιακά με τις οικονομικές πιέσεις του πολέμου, [12] πιο πρόσφατα ο Stephen Halliwell προτίμησε να δει την παράβαση ως μέρος της θεατρικής εξέλιξης. [13]

Αναφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ J E Sandys ed., A Dictionary of Classical Antiquities (London 1891) p. 458
  2. ↑ S Halliwell ed., Birds and Other Plays (Oxford 1998) p. xxxvi
  3. ↑ S Halliwell ed., Birds and Other Plays (Oxford 1998) p. xxxvi-vii
  4. ↑ «ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ: 82. – Ἱππῆς 498-610». www.greek-language.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2021. 
  5. ↑ S Halliwell ed., 'Birds and Other Plays (Oxford 1998) p. xi
  6. ↑ Aristophanes, quoted in C Russo, Aristophanes (London 1994) p. 125
  7. ↑ Miles, Sarah (2017). 'Cultured animals and wild humans? Talking with the animals in Aristophanes' Wasps.', in Interactions between animals and humans in Graeco-Roman antiquity. Berlin: De Gruyter. σελ. 221. 
  8. ↑ J Boardman ed., The Oxford History of the Classical World (Oxford 1986) p. 174
  9. ↑ N Frye, Anatomy of Criticism (Princeton 1971) p. 177
  10. ↑ S Halliwell ed., Birds and Other Plays (Oxford 1998) p. xliv
  11. ↑ S Halliwell ed., Birds and Other Plays (Oxford 1998) p. xxxvii-ix
  12. ↑ J E Sandys ed., A Dictionary of Classical Antiquities (London 1891) p. 152
  13. ↑ S Halliwell ed., Birds and Other Plays (Oxford 1998) p. xxxix