Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Περιγραφική γλωσσολογία είναι το έργο της ανάλυσης και περιγραφής του τρόπου με τον οποίον η γλώσσα ομιλείται (ή ομιλούταν κατά το παρελθόν) από ομάδα ανθρώπων μέσα σε μια γλωσσική κοινότητα. Κάθε επιστημονική έρευνα στη γλωσσολογία είναι περιγραφική· όπως και οι άλλες επιστήμες, ο στόχος της είναι να παρακολουθήσει το γλωσσολογικό σύμπαν όπως είναι, χωρίς την προκατάληψη του πώς θα έπρεπε να είναι. Η σύγχρονη περιγραφική γλωσσολογία βασίζεται πάνω σε δομική προσέγγιση της γλώσσας, όπως υπάρχει για παράδειγμα στο έργο του Bloomfield και άλλων.
Η γλωσσολογική περιγραφή συχνά αντιπαραβάλλεται με τη γλωσσολογική εντολή, η οποία απαντάται κυρίως στην εκπαίδευση και στην εκδοτική. Η τελευταία επιδιώκει να καθορίσει πρότυπα γλωσσικά σχήματα και να δώσει συμβουλή στην αποτελεσματική χρήση της γλώσσας, και μπορεί να θεωρηθεί ως η προσπάθεια παρουσίασης των καρπών της περιγραφικής έρευνας σε μορφή ικανή για μάθηση, αν και χρησιμοποιεί περισσότερο υποκειμενικές πλευρές της αισθητικής της γλώσσας. Η γλωσσολογική εντολή και περιγραφή είναι απαραιτήτως συμπληρωματικές, αλλά έχουν διαφορετικές προτεραιότητες και μερικές φορές φαίνονται να βρίσκονται σε σύγκρουση.
Η ακριβής περιγραφή της πραγματικής ομιλίας είναι δύσκολο πρόβλημα, και η γλωσσολογία έχει συχνά συμβιβαστεί με γενικές προσεγγίσεις. Σχεδόν κάθε γλωσσολογική θεωρία έχει ως προέλευσή της πρακτικά προβλήματα της περιγραφικής γλωσσολογίας. Η φωνολογία (και τα θεωρητικά της αναπτύγματα, όπως το φώνημα) ασχολείται με τη λειτουργία και ερμηνεία του ήχου στη γλώσσα. Η σύνταξη έχει αναπτυχθεί για την περιγραφή κανόνων που αφορούν στον τρόπο που οι λέξεις σχετίζονται μεταξύ τους έτσι ώστε να σχηματίσουν προτάσεις. Η λεξικολογία συλλέγει "λέξεις", παράγωγα και μετασχηματισμούς τους: δεν έχει προσφέρει τόσο στην ανάπτυξη γενικευμένης θεωρίας.
Υπάρχουν δεκάδες χιλιάδων γλωσσολογικών αναλύσεων χιλιάδων γλωσσών που παρασκευάστηκαν από ανθρώπους χωρίς επαρκή γλωσσολογική εκπαίδευση. Πριν τον 20ό αιώνα, ήταν ελάχιστη η ακαδημαϊκή ενασχόληση με την περιγραφή της γλώσσας.
Μια γλωσσολογική περιγραφή θεωρείται περιγραφικά επαρκής αν επιτυγχάνει έναν ή και περισσότερους από τους παρακάτω στόχους: