Ποινική δίκη
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ποινική δίκη, σε αντιδιαστολή της αστικής δίκης, είναι η διαδικασία που ακολουθείται από τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας για τον καταλογισμό της προσήκουσας ποινικής κύρωσης σε βάρος ενός κατηγορούμενου για την τέλεση μιας αξιόποινης πράξης.
Τη διαδικασία αυτή διέπει η Ποινική Δικονομία. Οι ποινικές δίκες διενεργούνται από τα Ποινικά Δικαστήρια.
Αρχές ποινικής δίκης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύμφωνα με τις σύγχρονες θεωρίες της ποινικής επιστήμης στη ποινική δίκη διακρίνονται οι ακόλουθες επτά γενικές αρχές (σε περίληψη):
- Αρχή της ιδιωτικής κατηγορίας. Η αρχή αυτή αναφέρεται με τη στενή έννοια του όρου, στη περίπτωση που ο κατήγορος είναι ο παθών, ή της λαϊκής κατηγορίας που ο κατήγορος είναι οποιοσδήποτε πολίτης.
- Αρχή της δημόσιας αυτεπάγγελτης δίωξης. Η αρχή αυτή ισχύει στις περιπτώσεις που την ποινική δίωξη ασκεί και την κατηγορία εκπροσωπεί όργανο της Πολιτείας.
- Αρχή της εξεταστικής μορφής της ποινικής δίωξης>. Η αρχή αυτή υφίσταται στη περίπτωση που το όργανο τη Πολιτείας που ασκεί τη δίωξη το ίδιο και δικάζει.
- Αρχή της κατηγορητικής μορφής της ποινικής δίωξης. Αυτή ισχύει στη περίπτωση που άλλο όργανο της Πολιτείας ασκεί τη δίωξη και άλλο δικάζει, (αντίθετο της προηγουμένης αρχής).
- Αρχή της σκοπιμότητας. Αυτή ισχύει στη περίπτωση που το επιτετραμμένο όργανο που ασκεί τη δίωξη έχει τη διακριτική ευχέρεια να την ασκήσει ή όχι.
- Αρχή της νομιμότητας. Αυτή ισχύει στις περιπτώσεις που το επιτετραμμένο όργανο για τη δίωξη έχει υπηρεσιακό καθήκον εφόσον κρίνει ότι υφίστανται στοιχεία διάπραξης αξιόποινης πράξης, να ασκήσει τη δίωξη.
- Αρχή της αναζήτησης της ουσιαστικής αλήθειας. Η αρχή αυτή αναφέρεται στο γεγονός ότι στη ποινική δίκη ερευνάται η πραγματική αλήθεια της διάπραξης αξιόποινης πράξης προκειμένου να υποστεί τις συνέπειες ο πραγματικός ένοχος και όχι απλά ο όποιος κατηγορούμενος. Έτσι η αρχή αυτή εξετάζει επί της ουσιαστικής αλήθειας. Εξ αυτής της αρχής και η ομολογία ακόμα του κατηγορουμένου δεν αποτελεί δέσμευση για τον δικαστή.
Από την τελευταία εγείρονται ειδικότερα τέσσερις επιμέρους αρχές ιδιαίτερα σημαντικές:
- Αρχή της ανάκρισης. Βάσει της οποίας η απόδειξη είναι έργο του δικαστή.
- Αρχή χρήσης παντός αποδεικτικού μέσου, βάσει της οποίας επιτρέπεται η χρήση οποιουδήποτε αποδεικτικού μέσου,(κατά κανόνα).
- Αρχή της ελεύθερης εκτίμησης, που αναφέρεται στην εκτίμηση των αποδείξεων, και
- Αρχή μη ενοχής, επί αμφιβολίας. Σύμφωνα μ΄ αυτή αν υπάρξουν αμφιβολίες περί της ενοχής κατηγορουμένου / κατηγορουμένων ο δικαστής πρέπει να τον/τους αθωώσει.
- Στην Ελλάδα ισχύει η αρχή της δημόσιας αυτεπάγγελτης δίωξης, υπό την κατηγορητική μορφή, και την αρχή της νομιμότητας.
Μέρη - στάδια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε γενικές γραμμές παγκοσμίως, κατά τη ποινική επιστήμη, αναγνωρίζεται ότι η ποινική δίκη διακρίνεται βασικά σε δύο μέρη, ή στάδια, στη προδικασία και στη κυρία ή επ΄ ακροατηρίω διαδικασία, ενώ κατ΄ άλλους σε τέσσερα στάδια, συμπεριλαμβανομένων την άσκηση ένδικων μέσων και τη διαδικασία εκτέλεσης των αποφάσεων.
- 1. Η προδικασία, τόσο από επιστημονικής όσο και από πρακτικής σκοπιάς διακρίνεται επιμέρους
- α) στην κυρία προδικασία που περιλαμβάνει ι) την προανάκριση (ή προεισαγωγική ανάκριση) και ιι) την κυρία ή τακτική ανάκριση, και
- β) την ενδιάμεση ανάκριση, που γίνεται ενώπιον δικαστικών συμβουλίων (Συμβούλιο Πλημμελειοδικών ή Εφετών), όπου αποφασίζεται δια βουλεύματος η απαλλαγή του κατηγορουμένου ή η παραπομπή αυτού σε δίκη.
- 2. Η κυρία διαδικασία, ή επ΄ ακροατηρίου διακρίνεται και αυτή σε δύο επιμέρους στάδια:
- α) την προπαρασκευαστική διαδικασία (που αφορά κλητεύσεις - επιδόσεις, προσαγωγές) και
- β) την κυρία διαδικασία (της ποινικής δίκης) που είναι η διαδικασία - εξέταση που γίνεται εντός του δικαστηρίου. Πρόκειται για το σημαντικότερο στάδιο, όπου και αποφασίζεται η αθώωση ή η ενοχή του κατηγορουμένου.
- 3. Η άσκηση ένδικων μέσων που αφορούν προβαλλόμενες αντιρρήσεις εναντίον απόφασης ή βουλεύματος με σκοπό την εξαφάνιση, ή την μεταρρύθμιση, ή την ακύρωση. Σημειώνεται, ότι τα ένδικα μέσα είναι καταρχάς η έφεση και εντέλει η αίτηση αναίρεσης. Και τέλος
- 4. Η εκτέλεση απόφασης, που αποτελεί και το τελικό στάδιο όπου κατ΄ αυτό η μεν αθωωτική απόφαση εκτελείται αμέσως μόλις απαγγελθεί, ενώ η καταδικαστική απόφαση όπως και κάθε διάταξη του δικαστή ή εισαγγελέα μόλις γίνει αμετάκλητη. Αρμόδιος για την εκτέλεση της απόφασης είναι ο εισαγγελέας.
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Η διάκριση της προδικασίας σε προανάκριση και τακτική ανάκριση βασίζεται στην ιδιότητα εκείνου που την διενεργεί, όπου στη μεν πρώτη περίπτωση μπορεί να είναι ο ίδιος ο εισαγγελέας ή υπό την διεύθυνση και κατά παραγγελία αυτού οι καλούμενοι ανακριτικοί υπάλληλοι (γενικοί ή ειδικοί), στη δε δεύτερη περίπτωση μόνο τακτικός δικαστής, που ορίζεται ως ανακριτής.
- Στην άσκηση ένδικων μέσων υφίστανται και άλλες έκτακτες διαδικασίες που στρέφονται κατά αποφάσεων που έχουν ισχύ δεδικασμένου, όπως είναι η επανάληψη δίκης, αναψηλάφηση, η αποκατάσταση και αποζημίωση των αδίκως καταδικασθέντων ή προσωρινά κρατηθέντων.
Πρόσωπα Ποινικής Δίκης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα πρόσωπα που λαμβάνουν μέρος σε μία ποινική δίκη διακρίνονται σε βασικά, πρόσθετα και βοηθητικά.
Βασικά πρόσωπα θεωρούνται ο Εισαγγελέας, ο Δικαστής , στην έννοια του οποίου περιλαμβάνονται και οι Ένορκοι και ο κατηγορούμενος.
Πρόσθετα πρόσωπα της ποινικής δίκης είναι ο Παριστάμενος για την υποστήριξη της κατηγορίας (πρώην πολιτικώς ενάγων).
Βοηθητικά πρόσωπα ποινικής δίκης θεωρούνται ο γραμματέας, ο συνήγορος, ο επιμελητής ανηλίκων, πραγματογνώμονες και οι αρμόδιοι αστυνομικοί υπάλληλοι.
Αποδεικτικά μέσα της ποινικής δίκης είναι:
- οι ενδείξεις,
- η αυτοψία,
- η πραγματογνωμοσύνη,
- η ομολογία του κατηγορουμένου,
- οι μάρτυρες και
- τα έγραφα.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Δ. Ντζιώρας "Σύστημα Ελληνικής Ποινικής Δικονομία" τομ.1ος σελ.5 - Αθήναι 1973
- Φ. Βηλαράς "Ποινικόν Δίκαιον Γενικό μέρος" σελ.6 κ.ε. - Αθήναι 1969