![]() |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Τα πρωτεϊνογόνα αμινοξέα είναι τα 20 (+ 2) αμινοξέα τα οποία αποτελούν τους δομικούς λίθους των πρωτεϊνών που παράγονται κατά τη διαδικασία της μετάφρασης στα κύτταρα των ζωντανών οργανισμών.
Από πλευράς χημικής δομής τα πρωτεϊνογόνα αμινοξέα ανήκουν στα α-αμινοξέα και πιο συγκεκριμένα τα περισσότερα ανήκουν στα L-α-αμινοξέα.
Ένα α-αμινοξύ περιγραφικά διακρίνεται από δύο τμήματα ένα σταθερό, που αποτελείται από ένα άτομο υδρογόνου, μια αμινομάδα και μια καρβοξυλομάδα (που φέρονται ενωμένα σε κοινό άτομο άνθρακα, ο λεγόμενος «α-άνθρακας»), και ένα μεταβλητό που αποτελείται από την πλευρική ομάδα R. Σημειώνεται πως η πλευρική ομάδα R έχει διαφορετική χημική δομή σε κάθε αμινοξύ και δεν είναι πάντα αλκύλιο, με τη στενή έννοια, αλλά υδρογόνο ή οργανική ρίζα, γενικά.
Τα 19 από τα 20 πρωτεϊνογόνα α-αμινοξέα είναι χειρόμορφα και η ισομορφή που συναντάται είναι αυτή των L-αμινοξέων. Η γλυκίνη είναι το αμινοξύ που δεν είναι χειρόμορφο αφού δεν διαθέτει κατοπτρικό είδωλο. Για τα χειρόμορφα α-αμινοξέα η L- ισομορφή αντιστοιχεί στη S διαμόρφωση για τα περισσότερα αμινοξέα με εξαίρεση την L-κυστεΐνη η οποία αντιστοιχεί στη R διαμόρφωση. Μάλιστα, στα αμινοξέα ισολευκίνη και θρεονίνη, που έχουν δύο οπτικώς ενεργά κέντρα και άρα συνολικά τέσσερα (4) οπτικά ισομερή, η ισομορφή που συναντάται στις πρωτεΐνες είναι ειδικότερα η L,L- (που συμβολίζεται πιο σχολαστικά 2L,3L-).
Τα 20 (+ 2) αμινοξέα που απαντώνται στα κύτταρα των ζώντων οργανισμών και ενσωματώνονται στις πρωτεϊνική αλυσίδα κατά την διάρκεια της διαδικασία της μετάφρασης (δίπλα σε κάθε όνομα αναγράφονται οι συντομογραφίες του κάθε αμινοξέος, η μία με τρία γράμματα και η άλλη με ένα γράμμα):
Υπάρχουν και δύο ειδικά αμινοξέα που ενσωματώνονται κατά τη διάρκεια της μετάφρασης με ειδικές διαδικασίες και τριπλέτες: η σεληνοκυστεΐνη (Sec, U) και η πυρρολυσίνη (Pyl, O).
Αλανίνη, Βαλίνη, Γλυκίνη, Ισολευκίνη, Λευκίνη, Μεθειονίνη, Προλίνη.
Θρεονίνη, Σερίνη, Κυστεΐνη.
Φαινυλαλανίνη, Τυροσίνη, Τρυπτοφάνη.
Λυσίνη, Αργινίνη, Ιστιδίνη.
Ασπαραγινικό, Γλουταμινικό.
Ασπαραγίνη, Γλουταμίνη.
Σεληνοκυστεΐνη, Πυρρολυσίνη
![]() |
Αυτό το λήμμα σχετικά με χημεία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |
![]() |
Αυτό το λήμμα σχετικά με τη Γενετική χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |