| Πρόεδρος της Δημοκρατίας των Φίτζι
| |
|---|---|
| Προσφώνηση | Η Αυτού Εξοχότης |
| Κατοικία | Οίκος Κυβέρνησης, Σούβα |
| Διορισμός από | Κοινοβούλιο των Φίτζι |
| Αρχικός κάτοχος | Πενάια Γκανιλάου |
| Δημιουργία | 5 Δεκεμβρίου 1987 |
| Αναπληρωτής | Ανώτατος Δικαστής των Φίτζι |
| Μισθός | 130.000 FJ$ ετησίως[1] |
Ο πρόεδρος των Φίτζι είναι ο αρχηγός του κράτους της Δημοκρατίας των Φίτζι . Ο πρόεδρος διορίζεται από το Κοινοβούλιο για τριετή θητεία σύμφωνα με τους όρους του Συντάγματος των Φίτζι του 2013 . [2] Αν και δεν είναι εξ ολοκλήρου διακοσμητικός, ο ρόλος του προέδρου στην κυβέρνηση είναι σε μεγάλο βαθμό εθιμοτυπικός, αλλά υπάρχουν σημαντικές εφεδρικές εξουσίες που μπορεί να ασκηθούν σε περίπτωση κρίσης. Επιπλέον, ο πρόεδρος είναι ο γενικός διοικητής των στρατιωτικών δυνάμεων της Δημοκρατίας των Φίτζι .
Το αξίωμα του προέδρου θεσμοθετήθηκε έπειτα από δύο στρατιωτικά πραξικοπήματα το 1987 που οδήγησαν στην ανακήρυξη της δημοκρατίας στις 7 Οκτωβρίου, τερματίζοντας τη μοναρχία των Φίτζι. Ο υποστράτηγος Σιτιβένι Ραμπούκα, ο οποίος ήταν ο εγκέφαλος των πραξικοπημάτων, σχημάτισε μια προσωρινή στρατιωτική κυβέρνηση με επικεφαλής τον ίδιο. Ωστόσο, δεν πήρε τον τίτλο του προέδρου και στις 5 Δεκεμβρίου διόρισε τον Ρατού Σερ Πενάια Γκανιλάου, τον τελευταίο γενικό κυβερνήτη, ως τον πρώτο πρόεδρο της δημοκρατίας.
Ένα πολιτικό πραξικόπημα που υποκινήθηκε από τον Τζορτζ Σπέιτ οδήγησε σε μια άλλη συνταγματική εκτροπή το 2000. Ο πρόεδρος Ρατού Σερ Καμισέσε Μάρα παραιτήθηκε στις 29 Μαΐου αντί να καταργήσει το Σύνταγμα, όπως είχε ζητήσει ο στρατός, υποστηριζόμενος από το Ανώτατο Δικαστήριο . (Το αν η παραίτησή του ήταν αναγκαστική ή όχι ήταν αντικείμενο αστυνομικής έρευνας που συνεχίστηκε μέχρι την εποχή του πραξικοπήματος του 2006). Ο Αρχιπλοίαρχος Φρανκ Μπαϊνιμαράμα ανέλαβε την εξουσία ως επικεφαλής της προσωρινής στρατιωτικής κυβέρνησης (όπως και ο Ραμπούκα το 1987), έως ότου ο Ρατού Τζοζέφα Ιλόιλο διορίστηκε πρόεδρος στις 13 Ιουλίου.
Στις 5 Δεκεμβρίου 2006 οι στρατιωτικές δυνάμεις ανέτρεψαν ξανά την κυβέρνηση. Ο Μπαϊνιμαράμα αυτοανακηρύχτηκε ως υπηρεσιακός πρόεδρος. Αρχικά είπε ότι είχε αναλάβει το αξίωμα με προσωρινή ιδιότητα και σύντομα θα ζητούσε από το Μεγάλο Συμβούλιο των Αρχηγών να επαναφέρει τον Ιλόιλο, αλλά στις 17 Δεκεμβρίου επέμεινε ότι ο ίδιος ήταν τώρα ο πρόεδρος και ότι το Μεγάλο Συμβούλιο έπρεπε να τον αναγνωρίσει ως τέτοιο.[3] Ο Ιλόιλο διορίστηκε εκ νέου πρόεδρος στις 4 Ιανουαρίου 2007.
Τον Ιανουάριο του 2008 ο Μπαϊνιμαράμα δήλωσε ότι ο στρατός ήταν "η εκτελεστική αρχή στον διορισμό του Προέδρου", μετά την αναστολή του Μεγάλου Συμβουλίου των Αρχηγών. Ο πρόεδρος θα ήταν διορισμένος στρατιωτικός, έως ότου εγκατασταθεί ένα μεταρρυθμισμένο μέγα συμβούλιο.
Λίγες μέρες αργότερα, ο διευθυντής του Συνταγματικού Φόρουμ Πολιτών, αιδεσιμότατος Ακουίλα Γιαμπάκι, πρότεινε ότι η θέση του Προέδρου θα πρέπει, στο μέλλον, να είναι ανοιχτή σε άτομα οποιασδήποτε εθνότητας, αντί να προορίζεται για αυτόχθονες κατοίκους των Φίτζι. Αυτή η πρόταση ήταν αμφιλεγόμενη και σε αυτήν αντιτάχθηκε κυρίως ο έκπτωτος πρωθυπουργός Λαϊσένια Καράζε. Ένας αρχηγός της Rewa, ο Ρο Φιλίπε Τουισαγουάου, αντιτάχθηκε επίσης στην ιδέα και δήλωσε την άποψή του για τη λειτουργία της προεδρίας:
Η θέση του προέδρου συμβολίζει την ενότητα για αμφότερες τις παραδοσιακές δομές ηγεσίας που υπάρχει πριν την εμφάνιση του κοινοβουλευτισμού και το σημερινό κοινοβουλευτικό σύστημα Γουεστμίνστερ. Εδώ είναι που το δυτικό σύστημα συναντά το παραδοσιακό μας σύστημα vanua και αναγνωρίζουμε την αυτόχθονη ηγεσία που εξελίχθηκε και εξασφάλισε για όλες τις φυλές μας στην πολυπολιτισμική μας κοινωνία. Με το να διορίζεται ο πρόεδρος, το κράτος αναγνωρίζει το ρόλο των αρχηγών μας (Ρατού) που έχουν διαδραματίσει στην κοινωνία και πιστεύω ότι ο λαός των Φίτζι θα εκτιμούσε να παραμείνει ως έχει το σημερινό καθεστώς."[4]
Στις 28 Ιουλίου 2009 ο Ιλόιλο ανακοίνωσε ότι θα αποχωρούσε από τα καθήκοντά του στις 30 Ιουλίου. [5] Ο ταξίαρχος ε.α. Ρατού Επέλι Ναϊλατικάου τον διαδέχθηκε ως υπηρεσιακός πρόεδρος. Στις 5 Νοεμβρίου 2009 ο Ναϊλατικάου ορκίστηκε πρόεδρος. [6]
Τον Μάρτιο του 2012η κυβέρνηση Μπαϊνιμαράμα διέλυσε με διάταγμα το Μεγάλο Συμβούλιο των Αρχηγών. [7] Ο Μπαϊνιμαράμα επιβεβαίωσε ότι αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρξει μια νέα μέθοδος για τον διορισμό του προέδρου. Αυτό, είπε, θα προβλέπεται από ένα νέο Σύνταγμα, που θα εγκριθεί το 2013 έπειτα από διαβουλεύσεις με τον λαό. [8]
Στις 12 Οκτωβρίου 2015, το Κοινοβούλιο εξέλεξε τον υποστράτηγο ε.α. Τζορτζ Κονρότε ως πρόεδρο. [9] Στις 12 Νοεμβρίου 2015 ο Κονρότε ορκίστηκε πρόεδρος. [10] Στις 31 Αυγούστου 2018 ο Κονρότε επανεξελέγη πρόεδρος. [11]
Στις 22 Οκτωβρίου 2021 το Κοινοβούλιο εξέλεξε τον Ρατού Γουίλιαμ Κατονίβερε ως πρόεδρο. [12] Στις 12 Νοεμβρίου 2021 ο Κατονίβερε ορκίστηκε πρόεδρος. [13]