Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Πρόκνη | |
---|---|
Πληροφορίες ασχολίας | |
Οικογένεια | |
Σύζυγος | Τηρέας[1][2] |
Τέκνα | Ίτυς |
Γονείς | Πανδίων[3] και Ζευξίππη |
Αδέλφια | Φιλομήλα[1] |
Σχετικά πολυμέσα | |
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Πρόκνη είναι γνωστή η μία από τις δύο θυγατέρες του Πανδίωνα Α΄, βασιλιά των Αθηνών. Αδελφή της Πρόκνης ήταν η Φιλομήλα, ενώ αδελφός της ήταν ο Ερεχθέας, μετέπειτα βασιλιάς των Αθηνών. Η Πρόκνη δόθηκε από τον πατέρα της ως σύζυγος στον βασιλιά Τηρέα από τη Θράκη, επειδή αυτός τον είχε βοηθήσει εναντίον των Θηβαίων και απέκτησαν μαζί ένα γιο, τον Ίτυ.[4] Ο Τηρέας βίασε την αδερφή της Πρόκνης, Φιλομήλα, και της έκοψε τη γλώσσα για να μην μιλήσει. Η Φιλομήλα ύφανε την ιστορία σε πανί και η Πρόκνη για να τον εκδικηθεί σκότωσε τον γιο τους, τον μαγείρεψε και του τον έδωσε για δείπνο. Όταν ο Τηρέας κατάλαβε τι είχε συμβεί όρμησε να εκδικηθεί αλλά παρενέβησαν οι θεοί και μεταμόρφωσαν τους τρεις τους σε πουλιά. Την Πρόκνη σε αηδόνι, τη Φιλομήλα σε χελιδόνι και τον Τηρέα σε τσαλαπετεινό. Η απεικόνιση του μύθου στο σύμπλεγμα (άγαλμα της Πρόκνης και του Ίτυ στο Μουσείο Ακρόπολης) φαίνεται ότι πρόβαλε την ιδεατή Αθηναία, που έβαλε την τιμή της πατρικής οικογένειας πάνω από τη δική της, συζυγική οικογένεια"[5].
Η Πρόκνη ως αηδόνι διαρκώς θρηνεί για το χαμό του γιου της, Ίτυ. Η Φιλομήλα ως χελιδόνι μεταναστεύει διαρκώς, δεν κελαηδάει ωραία και χτίζει τις φωλιές της κοντά στους ανθρώπους. Ο Τηρέας ως τσαλαπετεινός κράζει πάντα με αγωνία αναζητώντας τον γιο του.
Ο μύθος αυτός έγινε το θέμα τραγωδιών από τους αρχαίους Έλληνες τραγικούς ποιητές. Διασώθηκε ένα απόσπασμα από την τραγωδία του Σοφοκλή «Τηρεύς», όπου γίνεται αναφορά στον μύθο της Πρόκνης. Επίσης, ο Αριστοφάνης αναφέρεται στον μύθο του Τηρέα και της Πρόκνης στις κωμωδίες του «Όρνιθες» και «Βατράχους».