Πύρριχος (αρχαία πόλη)
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Συντεταγμένες: 36°40′08″N 22°26′36″E / 36.66889°N 22.44333°E
Ο Πύρριχος ή Κάβαλλος ήταν αρχαία πόλη της Λακωνίας και απέχει από την Αρεόπολη 6 χλμ, ενώ είναι κτισμένος αριστερά της εισόδου πεδιάδας, στο δρόμο με κατεύθυνση το χωριό Χειμάρα.
Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύμφωνα με τον Παυσανία κατά την περιοδεία που περιγράφει στά Λακωνικά μετά από την πόλη Λάαν, και με στίγμα τον ποταμό Σκύρα προσδιορίζεται η πόλη Πύρριχος,
«του ποταμού δε σταδίους τεσσαράκοντα απέχει Πύρριχος εν μεσογαία».
Το σημερινό χωριό Πύρριχος ή Κάβαλος και η ευρύτερη περιοχή έχει ταυτιστεί με την θέση που βρισκόταν η παλιά πόλη.
Ο Παυσανίας αναφέρει φρέαρ στην αγορά της πόλης, που εξυπηρετούσε την ύδρευση των κατοίκων. Τό φρέαρ αυτό, θεωρούσαν ότι το προσέφερε ο Σιληνός σαν δώρο στην πόλη,
«δούναι δε σφίσι τον Σιληνόν νομίζουσι».
Πράγματι το νερό είναι το πολυτιμότερο δώρο για την περιοχή, αφού και η σύζυγος του Ναϊάδα, προσέφερε την ομώνυμη πηγή, στην περιοχή του Κότρωνα. Ακόμα και σήμερα στον οικισμό του Πύρριχου, υπάρχουν δύο πηγάδια, και πιστεύεται ότι σε κάποιο από αυτά αναφέρεται ο περιηγητής.
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά μία εκδοχή πήρε το όνομά του από τον Πύρριχο που είχε καταγωγή την Λακωνία ή την Κρήτη, όπως αναφέρει ο Πολυδεύκης (IV, 99).
Ο Πύρριχος ήταν ήρωας ή χορευτής, πιθανόν ο Σιληνός με άλλη ονομασία του, που ανατράφηκε κατά την παράδοση στα βουνά της περιοχής. Ο Σιληνός υπήρξε φίλος του Διονύσου που λατρευόταν επίσης στην Λακωνία και ιδιαίτερα στο Γύθειο. Το όνομα Πύρριχος προσθέτει ο συγγραφέας, εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται στην εποχή στη Λακωνία, υπάρχει εξάλλου ακόμη και σήμερα, φυσικά στην νέα του έκφραση «ρούσος» και σε παράγωγα.
Άλλοι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η λέξη παράγεται από τον Πύρρο, άλλο όνομα του Νεοπτολέμου, γιου του Αχιλλέα, ο οποίος, σύμφωνα με μια παράδοση, υπήρξε ο πρώτος που χόρεψε την πυρρίχη, μετά τη νίκη του στη σύγκρουση με τον Ευρύπυλο, σύμμαχο των Τρώων. Σύμφωνα με μια άλλη υπόθεση, το όνομα προήλθε από τη λέξη «πυρά» (νεκρική πυρά), γιατί ο Αχιλλέας χόρεψε πρώτα την πυρρίχη γύρω από την πυρά, πάνω στην οποία κάηκε η σορός του φίλου του Πατρόκλου. Πυρρίχη είναι αρχαίος πολεμικός χορός, ο γνωστός μας σήμερα Πυρρίχειος.
Όμως υπάρχει και η εκδοχή ότι πήρε το όνομά του από τη «πύρριχον γην», δηλαδή από μία περιοχή που είχε ξανθοκόκκινο (ρούσο) χρώμα. Πυρρός σημαίνει ξανθοκόκκινος, αυτός που έχει το χρώμα της φωτιάς. Η επονομασία του Νεοπτόλεμου πιθανότατα οφείλεται στο χρώμα των μαλλιών του. Ο Νεοπτόλεμος λοιπόν ήλθε στη Λακωνία για να παντρευτεί την Ερμιόνη, κόρη του Μενελάου και της Ελένης, και προς τιμήν του χτίστηκε η πόλη Πύρριχος. Οι παραδόσεις αυτές δείχνουν ότι υπήρχαν σχέσεις του Αχιλλέα με τη Λακωνία.
Αξιοθέατα ιερά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα αξιοθέατα που αναφέρει ο Παυσανίας, είναι το ιερό της Αρτέμιδος Αστρατείας που κτίσθηκε από τις Αμαζόνες προς τιμή της θεάς, στην Πύρριχο γιατί στη θέση αυτή σταμάτησαν την εκστρατεία τους, και ένα ιερό του Αμαζονίου Απόλλωνα. Τα αγάλματα των δύο θεών ήταν ξόανα, τα οποία είχαν φέρει κατά την παράδοση γυναίκες από το Θερμώδοντα, το ποτάμι στον Εύξεινο Πόντο, στις όχθες του οποίου λεγόταν ότι ζούσαν οι Αμαζόνες.
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Την περίοδο της ακμής της Σπάρτης κατοικείτο από Περιοίκους και υπαγόταν στην επικράτεια της Λακεδαίμονος.
Αργότερα με την έναρξη της Ρωμαϊκής εποχής η Πύρριχος υπήρξε μία από τις 18 πόλεις τού Κοινού των Ελευθερολακώνων όπως η Λας και το Οίτυλο.
Επιτύμβιες επιγραφές και άλλα ευρήματα μεταρωμαϊκών χρόνων αλλά και πρώιμων Χριστιανικών μαρτυρούν ότι εκείνα τα χρόνια η Πύρριχος είχε κάποια ακμή.
Κατά την επανάσταση του 1821 στην περιοχή που είναι πλησίον του Δηρού, οι Μανιάτες ώς γνωστόν αντιστάθηκαν στην απόπειρα απόβασης στην Μάνη από τον Ιμπραήμ με επιτυχία. Ανάμνηση τής ένδοξης νίκης αποτελεί το έμμετρο που λέγεται ακόμη και στις μέρες μας.
«Αν σου ξαναρέσει Τούρκο ξαναπέρνα από τον Πούρκο, Τούρκο αν σου καλοφάνει ξαναπάτα τη τη Μάνη».
Πούρκος (Πούρχος) είναι το όνομα Πύρριχος έτσι όπως παραφρασμένο έφτασε μέχρι σήμερα. Εδώ ήταν και η ιδιαίτερη πατρίδα του ήρωα Κροκόδειλου Κλαδά, που οργάνωσε την επανάσταση το 1470, του οποίου η μητέρα καταγόταν από τους Αγίους Σαράντα της Βορείου Ηπείρου.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ιστορία Μάνης, του Ανάργυρου Κουτσιλιέρη, εκδόσεις Παπαδήμα.
- Παυσανίου, Λακωνικά, του Ιωάννη, Β.Βίγλα, εκδόσεις Μοριάς.