Ροντέλο

Ροντέλο ή «κυκλωτό»[Σημ 1][1] λέγεται το ολιγόστιχο ποίημα που προέρχεται από τη γαλλική λυρική ποίηση[Σημ 2]. Προέρχεται από το γαλλικό rondeau και το ιταλικό rondo[2].

Μορφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ροντέλο αποτελείται από δεκατρείς στίχους και πλέκεται με δύο ομοιοκαταληξίες, ενώ το περιεχόμενο του είναι συνήθως ελαφρό κι ευχάριστο. Στις ξένες λογοτεχνίες βρίσκουμε και το διπλασιασμένο ροντέλο[Σημ 3] που γίνεται από είκοσι στίχους[3].

Οι στίχοι χωρίζονται σε τρεις στροφές, από τις οποίες η πρώτη και η τρίτη στροφή έχουν από πέντε στίχους και η δεύτερη τρεις.

Ο πρώτος στίχος επαναλαμβάνεται ως έβδομος και δέκατος τρίτος. Ο δεύτερος επίσης ξαναγυρίζει ως όγδοος. Από τις δύο του ομοιοκαταληξίες, η μία εμφανίζεται στους στίχους πρώτο, τέταρτο, πέμπτο, έβδομο, ένατο, δωδέκατο και δέκατο τρίτο, και η άλλη στους δεύτερο, τρίτο, έκτο, όγδοο, δέκατο και ενδέκατο στίχο, ως ακολούθως: α β β α α β α β α β β α α[4].

Επίσης, στους δεκατρείς στίχους πολλές φορές προσθέτονται άλλοι δύο κι έτσι το ροντέλο έχει συνολικά δεκαπέντε στίχους. Οι δύο αυτοί πρόσθετοι στίχοι χρησιμεύουν ως επωδός[Σημ 4] της δεύτερης και της τρίτης στροφής[2].

Νεοελληνική Λογοτεχνία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη νεοελληνική λογοτεχνία ελάχιστα ροντέλα έχουν γράψει ο Θρασύβουλος Σταύρου, ο Μάρκος Τσιριμώκος και ο Νικόλαος Ποριώτης.

Ακολουθεί το ροντέλο με τίτλο «Καλόγερος» του Θρασύβουλου Σταύρου.

Θαμπά μου φέγγει ένα καντήλι
του ογρού κελλιού την κρύαν ερμιά.
Στο ξύλο υπομονετικά
με βέβαιο κι αλαφρό κοντύλι
της Παναγιάς χλωμά τα χείλη
γράφω και μαύρα τα μαλλιά.
Θαμπά μου φέγγει ένα καντήλι
του ογρού κελλιού την κρύαν ερμιά.
Μαύρα μαλλιά! Πού να μου στείλει
το νου το κρίμα πολεμά;
Φύλαε Χριστέ! Χείλη χλωμά.
Τη σκέψη κάπου, κάποιο δείλι,
θαμπά μου φέγγει ένα καντήλι.

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Κατά τον Ψυχάρη, επειδή ορισμένοι στίχοι του ροντέλου κάνουν επανάληψη, κύκλο δηλαδή, στη γλώσσα μας η λέξη Ροντέλο (κι επειδή η βασική λέξη είναι η «Rond», κύκλος) μεταφράζεται ως Κυκλωτό.
  2. ↑ Rondel.
  3. ↑ Redoublé.
  4. ↑ Γύρισμα, ρεφρέν.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Ροντέλο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 302. ISBN 978-960-503-298-2. 
  2. ↑ 2,0 2,1 ΣΟΦΟΚΛΗ Γ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (1978). «ΜΕΡΟΣ Β΄ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ - 2. Ποιήματα με σταθερή μορφή». ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ. Αθήνα: Ιδιωτική. σελ. 87. 
  3. ↑ The New Princeton Encyclopedia of Poetry and PoeticsΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. Princeton University Press. 1993. σελίδες 1097. 
  4. ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ- ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ - ΣΤΙΧΟΥΡΓΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελίδες 168–169. ISBN 960-05-0283-8.