Ρωμαίος και Ιουλιέτα (ταινία 1968)

Ρωμαίος και Ιουλιέτα
Romeo e Giulietta
ΣκηνοθεσίαΦράνκο Τζεφιρέλι[1][2][3]
ΠαραγωγήΤζον Νάτσμπουλ, 7ος βαρόνος του Μπρέιμπορν και Anthony Havelock-Allan
ΣενάριοΦράνκο Μπρουσάτι, Masolino D'Amico και Φράνκο Τζεφιρέλι
Βασισμένο σεΡωμαίος και Ιουλιέτα
ΠρωταγωνιστέςΛέοναρντ Γουάιτινγκ[2][3][4], Ολίβια Χάσεϊ[2][4][5], Ρόμπερτ Στίβενς[5], Μάικλ Γιορκ[4][5], Μπρους Ρόμπινσον[5], Αντόνιο Πιερφεντερίτσι[5], Εσμεράλντα Ρούσπολι[5], Ρομπέρτο ​​Μπισάκο[5], Μπρούνο Φιλιπίνι[5], Λόρενς Ολίβιε[5], Τζον Μακένερι[2][4][5], Μάιλο Οσί[5], Νατάσα Πέρι[5], Πατ Χέιγουντ[5], Πολ Χάρντγουικ[5], Κιθ Σκίνερ[5] και Σαλβατόρε Μπίλα[6]
ΜουσικήΝίνο Ρότα
ΦωτογραφίαΠασκουαλίνο Ντε Σάντις
ΜοντάζΡέτζιναλντ Μιλς
ΕνδυματολόγοςΝτανίλο Ντονάτι
ΔιανομήParamount Pictures και Netflix
Πρώτη προβολή1968
Διάρκεια138 λεπτά
ΠροέλευσηΗνωμένο Βασίλειο και Ιταλία
ΓλώσσαΑγγλικά
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Ρωμαίος και Ιουλιέτα (ιταλικά: Romeo e Giulietta‎‎) είναι μια αισθηματική τραγωδία εποχής του 1968, βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Ουίλιαμ Σέξπιρ. Η σκηνοθεσία και το σενάριο είναι του Φράνκο Τζεφιρέλι, ενώ στην ταινία πρωταγωνιστούν ο Λέοναρντ Γουάιτινγκ ως Ρωμαίος και η Ολίβια Χάσεϊ ως Ιουλιέτα. Ο Λόρενς Ολιβιέ εκφωνεί τον πρόλογο και τον επίλογο της ταινίας και μεταγλώττισε τη φωνή του Αντόνιο Πιερφεντερίτσι, ο οποίος έπαιξε τον λόρδο Μοντέγο χωρίς αναφορά του ονόματός του στην ταινία. Στο καστ συμμετέχουν επίσης οι Μάιλο Οσί, Μάικλ Γιορκ, Τζον Μακένερι, Μπρους Ρόμπινσον και Ρόμπερτ Στίβενς.

Η κινηματογραφική μεταφορά του έργου του Σέξπιρ γνώρισε οικονομική επιτυχία κατά την κυκλοφορία της. Έγινε δημοφιλής στους εφήβους επειδή ήταν η πρώτη προσαρμογή με ηθοποιούς κοντά στην ηλικία των χαρακτήρων στο αρχικό έργο. Πολλοί κριτικοί επαίνεσαν επίσης την ταινία. Κέρδισε Όσκαρ Καλύτερης Φωτογραφίας και Καλύτερων Κουστουμιών. Επιπλέον, προτάθηκε για Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας και Καλύτερης Ταινίας, γεγονός που την καθιστά την τελευταία σεξπιρική ταινία που έχει προταθεί για την τελευταία κατηγορία μέχρι σήμερα. Ο Γουάιτινγκ και η Χάσεϊ κέρδισαν Χρυσές Σφαίρες πρωτοεμφανιζόμενων ηθοποιών, ενώ ο Τζεφιρέλι ήταν υποψήφιος για Βραβείο BAFTA Καλύτερης Σκηνοθεσίας.

Πλοκή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα καλοκαιρινό πρωινό στη Βερόνα, μια μακροχρόνια κόντρα μεταξύ δύο οικογενειών, των Μοντέγων και των Καπουλέτων, ξεσπά με μια συμπλοκή στους δρόμους. Η συμπλοκή διαλύεται από τον πρίγκιπα, ο οποίος προειδοποιεί και τις δύο οικογένειες ότι η όποια μελλοντική βία μεταξύ τους θα έχει σκληρές συνέπειες. Το ίδιο βράδυ, δύο έφηβοι αυτών των δύο οικογενειών — ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα — συναντιούνται σε έναν χορό μεταμφιεσμένων και ερωτεύονται. Αργότερα, ο Ρωμαίος βρίσκεται στον κήπο κάτω από το μπαλκόνι του υπνοδωματίου της Ιουλιέτας και τα δύο παιδιά ανταλλάσσουν παθιασμένες υποσχέσεις. Παντρεύονται κρυφά την επόμενη μέρα με τη βοήθεια του ιερέα Λαυρέντιου, εξομολογητή και πατρικής φιγούρας του Ρωμαίου, και της παραμάνας της Ιουλιέτας.

Το ίδιο απόγευμα, ο ξάδερφος της Ιουλιέτας Τυβάλδος, έξαλλος που ο Ρωμαίος είχε παρευρεθεί στον χορό που έδινε η οικογένειά του, τον προσβάλλει και τον προκαλεί σε μονομαχία. Ο Ρωμαίος θεωρεί τώρα τον Τυβάλδο συγγενή του και αρνείται την πρόκληση, κάτι που οδηγεί τον καλύτερο φίλο του Ρωμαίου, Μερκούτιο, να μονομαχήσει με τον Τυβάλδο. Παρά τις προσπάθειες του Ρωμαίου να σταματήσει τη μονομαχία, ο Τυβάλδος τραυματίζει θανάσιμα τον Μερκούτιο, ο οποίος καταριέται και τις δύο οικογένειες πριν πεθάνει. Έξαλλος για τον θάνατο του φίλου του, ο Ρωμαίος ανταποδίδει μονομαχώντας με τον Τυβάλδο και σκοτώνοντάς τον. Ο Ρωμαίος τιμωρείται στη συνέχεια από τον πρίγκιπα με εξορία από τη Βερόνα, με την απειλή του θανάτου αν ποτέ επιστρέψει. Στη συνέχεια, ο Ρωμαίος περνά κρυφά τη νύχτα του γάμου του με την Ιουλιέτα, το ζευγάρι ολοκληρώνει τον γάμο του και ο Ρωμαίος φεύγει.

Οι γονείς της Ιουλιέτας, αγνοώντας τον κρυφό γάμο της κόρης τους, έχουν κανονίσει να παντρευτεί τον πλούσιο κόμη Πάρη. Η Ιουλιέτα παρακαλά τους γονείς της να αναβάλουν τον γάμο, αλλά εκείνοι αρνούνται και απειλούν να την αποκληρώσουν. Η Ιουλιέτα ζητά βοήθεια από τον ιερέα Λαυρέντιο, ελπίζοντας να ξεφύγει από το προξενιό με το Πάρη και να παραμείνει πιστή στον Ρωμαίο. Κατόπιν εντολής του ιερέα Λαυρέντιου, συμφιλιώνεται με τους γονείς της και συμφωνεί με τις επιθυμίες τους. Το βράδυ πριν από το γάμο, η Ιουλιέτα πίνει ένα σκεύασμα που ετοίμασε ο ιερέας Λαυρέντιος που θα την κάνει να φαίνεται νεκρή για 42 ώρες. Ο Λαυρέντιος σχεδιάζει να ενημερώσει τον Ρωμαίο για τη φάρσα, ώστε εκείνος να βρει την Ιουλιέτα μετά την ταφή της και να δραπετεύσει μαζί της όταν αναρρώσει από τη λιποθυμία της, οπότε στέλνει στον μοναχό Ιωάννη να δώσει στον Ρωμαίο ένα γράμμα που περιγράφει το σχέδιο.

Ωστόσο, όταν ο Βαλτάσαρ, υπηρέτης του Ρωμαίου, βλέπει την Ιουλιέτα να θάβεται με την εντύπωση ότι είναι νεκρή, πηγαίνει να το πει στον Ρωμαίο, τον οποίο βρίσκει πριν από τον Ιωάννη. Σε απόγνωση, ο Ρωμαίος πηγαίνει στον τάφο της Ιουλιέτας και αυτοκτονεί πίνοντας δηλητήριο. Λίγο αργότερα, καταφθάνει ο ιερέας Λαυρέντιος καθώς συνέρχεται η Ιουλιέτα. Παρά τις προσπάθειές του να την πείσει να φύγει από την κρύπτη, η Ιουλιέτα αρνείται να εγκαταλείψει τον Ρωμαίο και μόλις ο μοναχός φύγει, αυτοκτονεί κι εκείνη βυθίζοντας το στιλέτο του στο στήθος της. Αργότερα, οι δύο οικογένειες, έχοντας τερματίσει τη διαμάχη τους, παρευρίσκονται στην κοινή τους κηδεία και καταδικάζονται από τον πρίγκιπα.

Διανομή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Αντόνιο Πιερφεντερίτσι ως Μοντέγος
  • Λέοναρντ Γουάιτινγκ ως Ρωμαίος
  • Κιθ Σκίνερ ως Βατλάσαρ
  • Ολίβια Χάσεϊ ως Ιουλιέτα
  • Μάικλ Γιορκ ως Τυβάλδος
  • Πατ Χέιγουντ ως παραμάνα
  • Τζον Μακένερι ως Μερκούτιος
  • Μάιλο Οσί ως ιερέας Λαυρέντιος
  • Ρόμπερτ Στίβενς ως πρίγκιπας της Βερόνας
  • Ρομπέρτο Μπισάκο ως Πάρης
  • Λόρενς Ολίβιε ως χορός και Μοντέγος (φωνή)

Παραγωγή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Φράνκο Τζεφιρέλι και η Ολίβια Χάσεϊ στα γυρίσματα του Ρωμαίος και Ιουλιέτα το 1967

Κάστινγκ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πολ Μακάρτνεϊ έχει πει ότι ο Φράνκο Τζεφιρέλι τον σκέφτηκε για τον ρόλο του Ρωμαίου. Αν και ο Τζεφιρέλι δεν το αναφέρει στην αυτοβιογραφία του, ο Μακάρτνεϊ, στη δική του αυτοβιογραφία, δίνει λεπτομέρειες για αυτό το θέμα (ανάμεσα στις οποίες και μια συνάντηση με την Ολίβια Χάσεϊ και ανταλλαγές τηλεγραφημάτων μαζί της).[7] Τον Απρίλιο του 2020, ο Μακάρτνεϊ αναφέρθηκε στις συζητήσεις του με τον Τζεφιρέλι στην εκπομπή The Howard Stern Show.

Ο Τζεφιρέλι συμμετείχε σε μια παγκόσμια αναζήτηση άγνωστων εφήβων ηθοποιών για τους ρόλους των δύο εραστών. Ο μουσικός Φιλ Κόλινς ήταν υποψήφιος για τον ρόλο του Ρωμαίου, ενώ η τότε κοπέλα του Λαβίνια Λανγκ (η οποία ήταν πολύ καλή φίλη με τη Χάσεϊ) ήταν υποψήφια για την Ιουλιέτα,[8] όπως και η ηθοποιός Αντζέλικα Χιούστον, αλλά ο πατέρας της τελευταίας, σκηνοθέτης Τζον Χιούστον, την αποτράβηξε από αυτήν τη σκέψη, αποφασίζοντας να της δώσει ρόλο στην ταινία του Περίπατος με την αγάπη και τον θάνατο.[9] Ο Λέοναρντ Γουάιτινγκ ήταν 16 ετών και ο Χάσεϊ ήταν 15 κατά το κάστινγκ, αλλά 17 και 16 όταν ξεκίνησαν τα γυρίσματα το καλοκαίρι του 1967.[10] Ο Τζεφιρέλι προσάρμοσε το έργο με τέτοιο τρόπο ώστε να τονίζει τα δυνατά του σημεία και να κρύβει τις αδυναμίες του: για παράδειγμα, οι μακροσκελείς μονόλογοι κόπηκαν και δόθηκε έμφαση σε σκηνές δράσεις.[11]

Η συμμετοχή του Λόρενς Ολίβιε στην παραγωγή ήταν τυχαία. Βρισκόταν στη Ρώμη για τα γυρίσματα της ταινίας Ο άνθρωπος από το Κρεμλίνο και επισκέφτηκε το στούντιο όπου γυριζόταν ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα. Ρώτησε τον Τζεφιρέλι αν μπορούσε να κάνει κάτι και του δόθηκε να διαβάσει τον πρόλογο, ενώ μετά κατέληξε να μεταγλωττίζει τη φωνή του Μοντέγου καθώς και άλλων δευτερευόντων ρόλων.[11]

Γυρίσματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τις αναγνώσεις του καστ στα τέλη Μαΐου, ξεκίνησαν οι πρόβες και τα γυρίσματα στα τέλη Ιουνίου 1967 στην Τουσκάνια της Ιταλίας, στη συνέχεια μετακόμισαν στις περιοχές Πιέντσα, Γκούμπιο και Αρτένα, για να ολοκληρωθούν στα κινηματογραφικά στούντιο της Τσινετσιτά στη Ρώμη.[12][13] Η περίφημη σκηνή του μπαλκονιού ανάμεσα στον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα γυρίστηκε στην Αρτένα τον Σεπτέμβριο του 1967.[14]

Η ταινία διαδραματίζεται στην Ιταλία τον 14ου αι. της Αναγέννησης.[15]

Μοντάζ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά από τα γυρίσματα, πολλές σκηνές περιορίστηκαν ή κόπηκαν. Η πράξη 5, σκηνή 3, στην οποία ο Ρωμαίος πολεμά και τελικά σκοτώνει τον Πάρη έξω από την κρύπτη της Ιουλιέτας, γυρίστηκε αλλά κόπηκε στο μοντάζ.[16] Σύμφωνα με τους Λέοναρντ Γουάιτινγκ και Ρομπέρτο Μπισάκο, ο Τζεφιρέλι έκοψε τη σκηνή επειδή ένιωσε ότι έκανε άσκοπα τον Ρωμαίο λιγότερο συμπαθητικό.[17]

Επειδή η ταινία γυρίστηκε χωρίς ήχο, όλοι οι διάλογοι και τα εφέ έπρεπε να προστεθούν με μεταγλώττιση στο μοντάζ. Στην ιταλική μεταγλώττιση, ο Τζιανκάρλο Τζιανίνι να μεταγλωττίζει τον Γουάιτινγκ, η Άννα Μαρία Γουαρνιέρι μεταγλωττίζει την Χάσεϊ και ο Βιτόριο Γκάσμαν είναι ο αφηγητής.

Το τελικό κόστος στον προϋπολογισμό της ταινίας ήταν 850.000 δολάρια ΗΠΑ.

Κυκλοφορία και απήχηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Ρωμαίος και Ιουλιέτα έκανε πρεμιέρα στις 4 Μαρτίου 1968 και κυκλοφόρησε στο Ηνωμένο Βασίλειο την επόμενη μέρα. Κυκλοφόρησε στις 8 Οκτωβρίου 1968 στις Ηνωμένες Πολιτείες και στις 19 Οκτωβρίου στην Ιταλία. Η ταινία εισέπραξε 14,5 εκατομμύρια δολάρια στη Βόρεια Αμερική το 1969 (που ισοδυναμούν με 92,44 εκατομμύρια δολάρια το 2019).[18]

Ο ιστότοπος Rotten Tomatoes δίνει στην ταινία βαθμολογία 95% με βάση σε 41 κριτικές, με μέση βαθμολογία 8/10, συνοδευόμενη από θετικό σχόλιο: «Οι ισχυροί πρωταγωνιστικοί ρόλοι και οι εντυπωσιακές εικόνες κάνουν λόγο το Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Zeffirelli ως οριστική κινηματογραφική μεταφορά του έργου».[19]

Ο Ρότζερ Έμπερτ των Chicago Sun-Times έγραψε: «Πιστεύω ότι το Romeo and Juliet του Φράνκο Τζεφιρέλι την πιο συναρπαστική σεξπιρική ταινία που έγινε ποτέ».[20]

Βραβεία και υποψηφιότητες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βραβείο Κατηγορία Υποψήφιος/οι Αποτέλεσμα
Βραβεία Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου 1968 Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Τζον Μπράμπουρν και Άντονι Χάβλοκ-Άλαν Υποψηφιότητα
Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας Φράνκο Τζεφιρέλι Υποψηφιότητα
Όσκαρ Καλύτερης Κινηματογραφίας Πασκουαλίνο Ντε Σάντις Νίκη
Όσκαρ Καλύτερης Ενδυματολογίας Ντανίλο Ντονάτι Νίκη
British Academy Film Awards Βραβείο BAFTA Καλύτερης Σκηνοθεσίας Φράνκο Τζεφιρέλι Υποψηφιότητα
Βραβείο BAFTA Β' Ανδρικού Ρόλου Τζον Μακένερι Υποψηφιότητα
Βραβείο BAFTA Β' Γυναικείου Ρόλου Πατ Χέιγουντ Υποψηφιότητα
Βραβείο BAFTA Καλύτερης Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης Ρέντσο Μοντζαρντίνο Υποψηφιότητα
Βραβείο BAFTA Καλύτερης Ενδυματολογίας Ντανίλο Ντονάτι Νίκη
Βραβείο BAFTA Καλύτερου Μοντάζ Ρέτζιναλντ Μιλς Υποψηφιότητα
Βραβείο BAFTA Καλύτερης Μουσικής Νίνο Ρότα Υποψηφιότητα
Βραβεία Νταβίντ ντι Ντονατέλο Καλύτερης Σκηνοθεσίας Φράνκο Τζεφιρέλι Νίκη
Χρυσή Πλακέτα Ολίβια Χάσεϊ και Λέοναρντ Γουάιτινγκ Νίκη
Directors Guild of America Awards Σκηνοθεσίας Φράνκο Τζεφιρέλι Υποψηφιότητα
Χρυσές Σφαίρες Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ταινίας Ρωμαίος και Ιουλιέτα Νίκη
Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Σκηνοθεσίας Φράνκο Τζεφιρέλι Υποψηφιότητα
Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής Νίνο Ρότα Υποψηφιότητα
Χρυσή Σφαίρα Καλύτερου Πρωτοεμφανιζόμενου Ηθοποιού Λέοναρντ Γουάιτινγκ Νίκη
Χρυσή Σφαίρα Καλύτερου Πρωτοεμφανιζόμενου Ηθοποιού Ολίβια Χάσεϊ Νίκη
Βραβεία Λόρελ Βραβείο Λόρελ Καλύτερης Δραματικής Ταινίας Ρωμαίος και Ιουλιέτα Υποψηφιότητα
Βραβείο Λόρελ Καλύτερου Κινηματογραφιστή Πασκουαλίνο Ντε Σάντις Υποψηφιότητα
Βραβείο Λόρελ Καλύτερου Πρωτοεμφανιζόμενου Ηθοποιού Μάικλ Γιορκ Υποψηφιότητα
Βραβείο Λόρελ Καλύτερης ΠρωτοεμφανιζόμενοηςΗθοποιού Ολίβια Χάσεϊ Υποψηφιότητα
Νάστρο ντ' Αρτζέντο Καλύτερης Σκηνοθεσίας Φράνκο Τζεφιρέλι Νίκη
Καλύτερης Κινηματογραφίας (Έγχρωμη) Πασκουαλίνο Ντε Σάντις Νίκη
Καλύτερης Ενδυματολογίας Ντανίλο Ντονάτι Νίκη
Καλύτερης Μουσικής Επένδυσης Νίνο Ρότα Νίκη
Καλύτερου Σχεδιασμού Παραγωγής Λορέντσο Μοντζαρντίνο Νίκη
National Board of Review Awards Top Ten Films Ρωμαίος και Ιουλιέτα Νίκη
Καλύτερης Σκηνοθεσίας Φράνκο Τζεφιρέλι Νίκη
Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Τιμητικό Βραβείο Νίκη

Σάουντρακ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχουν γίνει δύο κυκλοφορίες του σάουντρακ της ταινίας, σε σύνθεση του Νίνο Ρότα.[21][22]

Το «Theme Love from Romeo and Juliet» της ταινίας διαδόθηκε ευρέως από το ραδιόφωνο. Επιπλέον, έχουν ηχογραφηθεί και κυκλοφορήσει διάφορες εκδοχές του θέματος, ανάμεσα στις οποίες μια εξαιρετικά επιτυχημένη εκδοχή από τον Χένρυ Μαντσίνι, του οποίου η οργανική διασκευή γνώρισε επιτυχία στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Ιούνιο του 1969.[23]

Αγωγή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρά την αρχική της υπεράσπιση της ταινίας για τις γυμνές σκηνές της, ισχυριζόμενη ότι έγιναν "με γούστο" και ότι "χρειάζονταν για την ταινία",[24] η Χάσεϊ, μαζί με τον Γουάιτινγκ, υπέβαλαν αγωγή στις 3 Ιανουαρίου 2023 στο Ανώτατο Δικαστήριο της Κομητείας του Λος Άντζελες κατά της Paramount Pictures ζητώντας 500 εκατομμύρια δολάρια, με καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση, σεξουαλική παρενόχληση και απάτη και επειδή επέτρεψαν στον Τζεφιρέλι να τους κινηματογραφεί γυμνούς εν αγνοία τους.[25] Η αγωγή αναφέρει ότι οι ηθοποιοί αισθάνονταν πως αυτό τους προκάλεσε συναισθηματική βλάβη και αγωνία για δεκαετίες μετά την επιτυχία της ταινίας και ότι οι καριέρες τους δεν αντικατοπτρίζουν αυτή την επιτυχία.[26][27][28] Ο γιος του Τζεφιρέλι απάντησε επικριτικά στην αγωγή, χαρακτηρίζοντας «ντροπή» το γεγονός ότι η Χάσεϊ και ο Γουάιτινγκ κατέθεσαν τη αγωγή «55 χρόνια μετά τα γυρίσματα» και ότι οφείλουν ολόκληρη την καριέρα τους στην επιτυχία της ταινίας.[29][30]

Η αγωγή απορρίφθηκε στις 25 Μαΐου 2023 από τη δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου του Λος Άντζελες, Άλισον Μακένζι, η οποία δήλωσε ότι η υπόθεση δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις για αναστολή της παραγραφής για τις κατηγορίες της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης.[31] Η Χάσεϊ και ο Γουάιτινγκ φέρεται να σχεδιάζουν να ασκήσουν έφεση κατά της απόφασης, καθώς και να καταθέσουν ξεχωριστή αγωγή βασισμένη σε μια πολύ πιο «πρόσφατη κυκλοφορία DVD της ταινίας από την Criterion που δεν θα επηρεάζεται από το καθεστώς παραγραφής».[32]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ www.imdb.com/title/tt0063518/. Ανακτήθηκε στις 13  Μαΐου 2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 stopklatka.pl/film/romeo-i-julia-1968. Ανακτήθηκε στις 13  Μαΐου 2016.
  3. ↑ 3,0 3,1 www.filmaffinity.com/en/film838194.html. Ανακτήθηκε στις 13  Μαΐου 2016.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 www.allocine.fr/film/fichefilm_gen_cfilm=40171.html. Ανακτήθηκε στις 13  Μαΐου 2016.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 www.imdb.com/title/tt0063518/fullcredits. Ανακτήθηκε στις 13  Μαΐου 2016.
  6. ↑ (Τσεχικά) Česko-Slovenská filmová databáze. 2001.
  7. ↑ Du Noyer, Paul.
  8. ↑ Collins, Phil.
  9. ↑ Archived at Ghostarchive and the 92Y Plus (19 Νοεμβρίου 2014). Anjelica Huston with Joy Behar: Watch Me. YouTube.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2019. CS1 maint: Unfit url (link) : 92Y Plus (19 Νοεμβρίου 2014). Anjelica Huston with Joy Behar: Watch Me. YouTube.com. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2019. 
  10. ↑ «(2) At Zeffirelli's Villa: Rome, May 1967». The Romeo and Juliet 1968 Movie Database (στα Αγγλικά). 3 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2023. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Landazuri, Margarita "Romeo and Juliet (1968)" TCM.com
  12. ↑ «(2) At Zeffirelli's Villa: Rome, May 1967». The Romeo and Juliet 1968 Movie Database (στα Αγγλικά). 3 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2023. 
  13. ↑ «Cinecittà – Introduction». The Romeo and Juliet 1968 Movie Database (στα Αγγλικά). 4 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2023. 
  14. ↑ «Artena». The Romeo and Juliet 1968 Movie Database (στα Αγγλικά). 13 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2023. 
  15. ↑ Liner notes (back cover) from Romeo & Juliet: Original Soundtrack Recording, 1968, Capitol Records ST 2993
  16. ↑ Jackson, Russell (2007). Shakespeare Films in the Making: Vision, Production and Reception. Cambridge, England: Cambridge University Press. σελίδες 213. ISBN 978-0521815475. 
  17. ↑ Loney, Glenn (1990). Staging Shakespeare – Seminars on Production Problems. New York City: Garland Press. ISBN 978-0824066130. 
  18. ↑ "Big Rental Films of 1969", Variety, 7 January 1970 p 15
  19. ↑ «Romeo and Juliet (1968)». Rotten Tomatoes. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2023. 
  20. ↑ Ebert, Roger (1968-10-15). «Romeo and Juliet». The Chicago Sun-Times. http://www.rogerebert.com/reviews/romeo-and-juliet-1968. Ανακτήθηκε στις 2014-01-17. 
  21. ↑ «Romeo & Juliet: Nino Rota: Music». Amazon. 1990. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2012. 
  22. ↑ «Nino Rota Romeo & Juliet Soundtrack HDtracks high resolution audiophile music downloads». HDtracks.com. 4 Δεκεμβρίου 1999. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2012. 
  23. ↑ Bronson, Fred (1992). Billboard's Book Of #1 Hits (3rd έκδοση). New York, New York: Billboard Publications, Inc. σελίδες 255. ISBN 0-8230-8298-9. 
  24. ↑ Maddaus, Gene (3 Ιανουαρίου 2023). «'Romeo and Juliet' Stars Sue Paramount for Child Abuse Over Nude Scene in 1968 Film». Variety. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023. 
  25. ↑ «Romeo And Juliet Lawsuit: Judge Rules Nude Scene Not Classified As Child Pornography» (στα αγγλικά). Kalpana Chawla Government Medical College. May 27, 2023. https://www.kcgmckarnal.org/romeo-and-juliet-lawsuit-judge-rules-nude-scene-not-classified-as-child-pornography/. 
  26. ↑ «Archive footage of the filming in Tuscania». The Romeo and Juliet 1968 Movie Database (στα Αγγλικά). 9 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2023. 
  27. ↑ Dalton, Andrew (3 Ιανουαρίου 2023). «'Romeo & Juliet' stars sue over 1968 film's teen nude scene». AP News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2023. 
  28. ↑ Patten, Dominic (3 Ιανουαρίου 2023). «Paramount Hit With $100M Sexual Abuse Suit By Stars Of 1968's 'Romeo & Juliet' Movie». Deadline Hollywood. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2023. 
  29. ↑ «Romeo and Juliet Director's Son Slams Actors' Sexual Abuse Lawsuit». Screen Rant. 8 Ιανουαρίου 2023. 
  30. ↑ Giuffrida, Angela (6 January 2023). «Franco Zeffirelli's son criticises Romeo and Juliet actors for nudity lawsuit». The Guardian. https://www.theguardian.com/stage/2023/jan/06/franco-zeffirelli-son-criticises-romeo-juliet-actors-olivia-hussey-leonard-whiting-nudity-lawsuit. 
  31. ↑ «Actors lose Romeo & Juliet nude scene lawsuit». BBC News. 26 Μαΐου 2023. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2023. 
  32. ↑ Benjamin Lee (25 Μαΐου 2023). «Romeo and Juliet movie child abuse lawsuit to be thrown out by judge». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2023. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]