Ο ρωσικός αλυτρωτισμός αναφέρεται γενικά σε αλυτρωτικές απαιτήσεις σε τμήματα της πρώην Ρωσικής Αυτοκρατορίας ή ΕΣΣΔ που έγιναν κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα από τη Ρωσική Ομοσπονδία.
Η προσάρτηση της Κριμαίας εξηγείται εν μέρει ως αλυτρωτικός ισχυρισμός.
Από τον 16ο αιώνα μέχρι τον 20ό αιώνα, η Ρωσική Αυτοκρατορία ακολούθησε επεκτατική πολιτική.[n 1] Λίγες από αυτές τις πράξεις είχαν αλυτρωτικές δικαιολογίες, αν και η κατάκτηση μερών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Καύκασο για να φέρουν τους Αρμένιους Χριστιανούς υπό την προστασία του Τσάρου μπορεί να αποτελεί ένα παράδειγμα. [1]
Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991, θεωρήθηκε ότι η Ρωσική Ομοσπονδία θα παραιτηθεί από σχέδια εδαφικής επέκτασης ή κρατικού εθνικισμού, παρά το γεγονός ότι περίπου 25 εκατομμύρια εθνοτικοί Ρώσοι ζουν σε γειτονικές χώρες εκτός Ρωσίας.[2] Οι Στίβεν Μ. Σάιντεμαν και Ρ. Ουίλιαμ Έιρς ισχυρίζονται ότι η Ρωσία ακολούθησε μια μη αλυτρωτική πολιτική τη δεκαετία του 1990 παρά κάποιες δικαιολογίες για τις αλυτρωτικές πολιτικές. Ένας παράγοντας που απείλησε τον αλυτρωτισμό ήταν το επίκεντρο του αποφασιστικού ενδιαφέροντος για εδραίωση της εξουσίας και της οικονομίας στη Ρωσία.[3] Επιπλέον, δεν βρέθηκε μια σταθερά δημοφιλής πολιτική αλυτρωτισμού για το εκλογικό σώμα, και οι πολιτικοί που πρότειναν τέτοιες ιδέες δεν πήγαιναν καλά εκλογικά.[4] Οι ρώσοι εθνικιστές πολιτικοί τείνουν να επικεντρώνονται στις εσωτερικές απειλές και όχι στα συμφέροντα των Ρώσων εκτός της ομοσπονδίας[5].
Έχει προταθεί ότι η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 αποδεικνύει την σημερινή προσήλωση της Ρωσίας στον αλυτρωτισμό[6][7][8][9].
Η προσάρτηση της Κριμαίας οδήγησε σε νέο κύμα ρωσικού εθνικισμού, με μεγάλα τμήματα του ρωσικού ακροδεξιού κινήματος να επιδιώκουν τη προσάρτηση ακόμη περισσότερης γης από την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης και της μη αναγνωρισμένης Ομοσπονδιακής Πολιτείας της Νέας Ρωσίας[10]. Ο Βλαντιμίρ Σοκόρ πρότεινε ότι η ομιλία του Βλαντιμίρ Πούτιν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας ήταν ντε φάκτο "μανιφέστο του αλυτρωτισμού της μεγάλης Ρωσίας".[11] Εντούτοις, μετά την επιβολή διεθνών κυρώσεων κατά της Ρωσίας στις αρχές του 2014, αυτό οδήγησε και στον θάνατο του σχεδίου της «Νέας Ρωσίας»: την 1η Ιανουαρίου 2015, η ιδρυτική ηγεσία ανακοίνωσε ότι το σχέδιο έχει τεθεί σε αναμονή και στις 20 Μαΐου τα συστατικά μέλη ανακοίνωσαν πάγωμα του πολιτικού σχεδίου[12][13].
Ορισμένοι Ρώσοι εθνικιστές επιδιώκουν να προσαρτήσουν τμήματα του «κοντινού εξωτερικού», όπως τα κράτη της Βαλτικής [14] ενώ ορισμένοι φοβούνται πιθανή κλιμάκωση λόγω ρωσικών αλυτρωτικών φιλοδοξιών στο βόρειο Καζακστάν[15].