Ρόμπερτ Λάνγκλαντς

Ρόμπερτ Λάνγκλαντς
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Robert Phelan Langlands (Αγγλικά)
Γέννηση	6 Οκτωβρίου 1936 Νιου Γουέστμινστερ
Χώρα πολιτογράφησης	Καναδάς Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά[1]
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας Πανεπιστήμιο Γέιλ Semiahmoo Secondary School
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μαθηματικός διδάσκων πανεπιστημίου φυσικός[2]
Εργοδότης	Πανεπιστήμιο του Πρίνστον (1960–1967)[3] Πανεπιστήμιο Γέιλ (1967–1972)[3] Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών του Πρίνστον (1972–2007)[3]
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Εταίρος της Βασιλικής Εταιρίας βραβείο Κόουλ για την θεωρία αριθμών εταίρος του Αλεξάντερ φον Χούμπολτ Wilbur Cross Medal (1975)[4] Μεγάλο Μετάλλιο της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών (2000) Επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Λαβάλ (2002)[5] βραβείο Άμπελ (2018)[6] βραβείο Χούμπολτ βραβείο Βολφ Μαθηματικών (1996)[7] Εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας του Καναδά βραβείο Σάο για τις μαθηματικές επιστήμες (2007)[8] βραβείο Νέμερς στα μαθηματικά (2006) βραβείο Λιρόϊ Π. Στιλ για σημαντική συμβολή στην έρευνα (2005)[9] βραβείο Κόουλ Βραβείο Σάο Maryam Mirzakhani Prize in Mathematics (1988)[10] Εταίρος του Τάγματος του Καναδά[11] εταίρος της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρίας (2013)[12][13] honorary doctorate from the University of Paris-VII (13  Ιανουαρίου 1989)[14]
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ρόμπερτ Φέλαν Λάνγκλαντς (γεννήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 1936) είναι Καναδός ^[15][16] μαθηματικός. Είναι περισσότερο γνωστός ως ο ιδρυτής του προγράμματος Λάνγκλαντς, ενός τεράστιου πλέγματος εικασιών και αποτελεσμάτων που συνδέει τη θεωρία αναπαραστάσεων και τις αυτομορφικές μορφές με τη μελέτη των ομάδων Γκαλουά στη θεωρία αριθμών,^[17][18]για το οποίο έλαβε το Βραβείο Άμπελ το 2018. Ήταν ομότιμος καθηγητής και κατείχε το γραφείο του Άλμπερτ Αϊνστάιν στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών στο Πρίνστον, μέχρι το 2020, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε^[19].

Σταδιοδρομία

Ο Λάνγκλαντς γεννήθηκε στο Νιου Γουέστμινστερ της Βρετανικής Κολομβίας, στον Καναδά, το 1936 και ήταν γιος του Ρόμπερτ Λάνγκλαντς και της Κάθλιν Φέλαν. Έχει δύο μικρότερες αδελφές. Το 1945, η οικογένειά του μετακόμισε στο Γουάιτ Ροκ, κοντά στα σύνορα με τις ΗΠΑ, όπου οι γονείς του είχαν μια επιχείρηση προμηθειών και κατασκευών^[20][17][15].

Αποφοίτησε από το δευτεροβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα Semiahmoo και άρχισε να σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας σε ηλικία 16 ετών, όπου πήρε το προπτυχιακό του πτυχίο στα Μαθηματικά το 1957^[21]. Συνέχισε στο UBC για να λάβει το μεταπτυχιακό του το 1958. Στη συνέχεια πήγε στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, όπου έλαβε διδακτορικό δίπλωμα το 1960^[22].

Η πρώτη του ακαδημαϊκή θέση ήταν στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον από το 1960 έως το 1967, όπου εργάστηκε ως αναπληρωτής καθηγητής^[17]. Πέρασε ένα χρόνο στην Τουρκία στο METU κατά τη διάρκεια του 1967-68 σε ένα γραφείο δίπλα στο γραφείο του Καχίτ Αρφ^[23]. Ήταν ερευνητής Miller Research Fellow στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϊ από το 1964 έως το 1965, και στη συνέχεια ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ από το 1967 έως το 1972. Διορίστηκε καθηγητής Χέρμαν Βάιλ στο Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών το 1972 και έγινε ομότιμος καθηγητής τον Ιανουάριο του 2007^[19].

Έρευνες

Η διδακτορική διατριβή του Λάνγκλαντς αφορούσε την αναλυτική θεωρία των ημι-ομάδων Lie,^[24] αλλά σύντομα ασχολήθηκε με τη θεωρία αναπαραστάσεων, προσαρμόζοντας τις μεθόδους του Χάρις-Τσάντρα στη θεωρία των αυτομορφικών μορφών. Το πρώτο του επίτευγμα στον τομέα αυτό ήταν ένας τύπος για τη διάσταση ορισμένων χώρων αυτομορφικών μορφών, στους οποίους εμφανίζονταν συγκεκριμένοι τύποι των διακριτών σειρών του Χάρις-Τσάντρα.^[25][26]

Στη συνέχεια κατασκεύασε μια αναλυτική θεωρία των σειρών Eisenstein^[27] για αναγωγικές ομάδες βαθμού μεγαλύτερου του ενός, επεκτείνοντας έτσι την εργασία των Χανς Μάας, Βάλτερ Ρόελκε και Άτλε Σέλμπεργκ από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 για ομάδες βαθμού ένα, όπως η ${\displaystyle \mathrm {SL} (2)}$. Αυτό ισοδυναμούσε με την περιγραφή με γενικούς όρους των συνεχών φασμάτων των αριθμητικών πηλίκων και την απόδειξη ότι όλες οι αυτομορφικές μορφές προκύπτουν από τις μορφές ακμής και τα κατάλοιπα των σειρών Eisenstein^[27] που επάγονται από τις μορφές ακμής σε μικρότερες υποομάδες. Ως πρώτη εφαρμογή, απέδειξε την εικασία Weil για τους αριθμούς Tamagawa για τη μεγάλη κατηγορία αυθαίρετων απλά συνδεδεμένων ομάδων Chevalley που ορίζονται πάνω στους ορθολογικούς αριθμούς. Προηγουμένως αυτό ήταν γνωστό μόνο σε λίγες μεμονωμένες περιπτώσεις και για ορισμένες κλασικές ομάδες όπου μπορούσε να αποδειχθεί με επαγωγή^[28].

Βραβεία και διακρίσεις

Ο Λάνγκλαντς τιμήθηκε με το βραβείο Βολφ του 1996 (το οποίο μοιράστηκε με τον Άντριου Γουάιλς),^[29] το βραβείο Στιλ της AMS του 2005, το βραβείο Τζέφρι-Γουίλιαμς του 1980, το βραβείο NAS για τα μαθηματικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών του 1988,^[30] το βραβείο Nemmers στα μαθηματικά του 2006, το βραβείο Shaw για τις Μαθηματικές Επιστήμες του 2007 (μαζί με τον Ρίτσαρντ Τέιλορ) για το έργο του στις αυτομορφικές μορφές. Το 2018, ο Λάνγκλαντς τιμήθηκε με το Βραβείο Ἀμπελ για "το οραματικό του πρόγραμμα που συνδέει τη θεωρία αναπαραστάσεων με τη θεωρία αριθμών"^[31].

Εξελέγη μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Καναδά το 1972 και μέλος της Βασιλικής Εταιρείας το 1981^[32][33]. Το 2012 έγινε μέλος της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας^[34]. Ο Λάνγκλαντς εξελέγη μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών το 1990^[35], μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών το 1993^[36] και μέλος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας το 2004^[37].

Μεταξύ άλλων τιμητικών διακρίσεων, το 2003, ο Λάνγκλαντς έλαβε τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα από το Πανεπιστήμιο του Λαβάλ^[38].

Το 2019, ο Λάνγκλαντς ανακηρύχθηκε αξιωματικός του Τάγματος του Καναδά[^[39][40] .

Στις 10 Ιανουαρίου 2020, ο Λάνγκλαντς τιμήθηκε στο δευτεροβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα Semiahmoo, το οποίο εγκατέστησε μια τοιχογραφία για να γιορτάσει τη συμβολή του στα μαθηματικά.

Βιβλιογραφία

• Euler Products, New Haven: Yale University Press, 1967, ISBN 0-300-01395-7 
• On the Functional Equations Satisfied by Eisenstein Series, Berlin: Springer, 1976, ISBN 3-540-07872-X 
• Base Change for GL(2), Princeton: Princeton University Press, 1980, ISBN 0-691-08272-3, https://books.google.com/books?id=Tt6cmSdgVdcC 
• Automorphic Representations, Shimura Varieties, and Motives. Ein Märchen, Chelsea Publishing Company, 1979, http://www.sunsite.ubc.ca/DigitalMathArchive/Langlands/pdf/autoreps-ps.pdf 

Παραπομπές

1. «Identifiants et Référentiels» (Γαλλικά) Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. 083157530. Ανακτήθηκε στις 2  Μαΐου 2020.
2. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
3. www.ias.edu/scholars/langlands. Ανακτήθηκε στις 30  Μαΐου 2022.
4. gsas.yale.edu/documents/wilbur-cross-medalists-1966-2023-year.
5. www.ulaval.ca/notre-universite/prix-et-distinctions/doctorats-honoris-causa-de-luniversite-laval/recipiendaires-doctorat-honoris-causa-2002-2003/robert-langlands.html.
6. www.abelprize.no/nyheter/vis.html?tid=73025.
7. wolffund.org.il/2018/12/10/robert-p-langlands/.
8. www.shawprize.org/laureates/2007-mathematical-sciences/.
9. www.ams.org/prizes-awards/pabrowse.cgi?parent_id=27.
10. www.nasonline.org/programs/awards/mathematics.html.
11. Ανακτήθηκε στις 22  Μαρτίου 2022.
12. www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013. Ανακτήθηκε στις 24  Νοεμβρίου 2022.
13. www.ams.org/news?news_id=1680. Ανακτήθηκε στις 24  Νοεμβρίου 2022.
14. «Journal officiel de la République française» (Γαλλικά) 21  Ιανουαρίου 1989. MENU8900054A. σελ. 919.
15. Alex Bellos (20 Μαρτίου 2018). «Abel Prize 2018: Robert Langlands wins for 'unified theory of maths'». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2018. 
16. «Robert Phelan Langlands». NAS. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2018. 
17. Contento, Sandro (March 27, 2015), «The Canadian Who Reinvented Mathematics», Toronto Star, http://projects.thestar.com/math-the-canadian-who-reinvented-mathematics/ 
18. D Mackenzie (2000) Fermat's Last Theorem's First Cousin, Science 287(5454), 792–793.
19. Edward Frenkel «preface». Love and Math: The Heart of Hidden Reality. Basic Books. 2013. ISBN 978-0465050741. Robert Langlands, the mathematician who currently occupies Albert Einstein's office at the Institute for Advanced Study in Princeton 
20. «UBC Newsletter: Robert Langlands Interview» (PDF). 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 7 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2018.  More than one of |archiveurl= και |archive-url= specified (βοήθεια); More than one of |archivedate= και |archive-date= specified (βοήθεια); More than one of |accessdate= και |access-date= specified (βοήθεια)
21. Kenneth, Chang (March 20, 2018). «Robert P. Langlands Is Awarded the Abel Prize, a Top Math Honor». The New York Times. https://www.nytimes.com/2018/03/20/science/robert-langlands-abel-prize-mathematics.html. Ανακτήθηκε στις March 20, 2018. 
22. «Canadian mathematician Robert Langlands wins Abel Prize for 2018». The New Indian Express. 21 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2018. 
23. «Robert Langlands wins Abel Prize 2018 for 'unified theory of maths' | Mathematics Department». math.metu.edu.tr. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2021. 
24. For context, see the note by Derek Robinson at the IAS site
25. «IAS publication paper 14». IAS. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2018. 
26. «MR review». Mathscinet.
    MR 156362
    . 
27. Moeglin, C.· Waldspurger, J. L. (1994). Décomposition spectrale et séries d'Eisenstein: une paraphrase de l'écriture. Springer Science & Business Media. ISBN 978-3-7643-2938-9. 
28. Langlands, Robert P. (1966), "The volume of the fundamental domain for some arithmetical subgroups of Chevalley groups", Algebraic Groups and Discontinuous Subgroups, Proc. Sympos. Pure Math., Providence, R.I.: Amer. Math. Soc., pp. 143–148, MR 0213362
29. «AMS Notices» (PDF). 
30. «NAS Award in Mathematics». National Academy of Sciences. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2011. 
31. «2018: Robert P. Langlands». www.abelprize.no. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2022. 
32. «Search Fellows». Royal Society of Canada. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2018.  More than one of |archiveurl= και |archive-url= specified (βοήθεια); More than one of |archivedate= και |archive-date= specified (βοήθεια); More than one of |accessdate= και |access-date= specified (βοήθεια)
33. «Robert Langlands». Royal Society. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2018. 
34. List of Fellows of the American Mathematical Society, retrieved January 27, 2013.
35. «Robert Phelan Langlands». American Academy of Arts & Sciences (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2021. 
36. «Robert Langlands». www.nasonline.org. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2021. 
37. «APS Member History». search.amphilsoc.org. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2021. 
38. «Robert Langlands, Université Laval». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2017. 
39. Office of the Secretary to the Governor General (20 Ιουνίου 2019). «Governor General Announces 83 New Appointments to the Order of Canada». The Governor General of Canada. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2019.  More than one of |archiveurl= και |archive-url= specified (βοήθεια); More than one of |archivedate= και |archive-date= specified (βοήθεια); More than one of |accessdate= και |access-date= specified (βοήθεια)
40. Dunlevy, T'Cha (June 27, 2019). «Alanis Obomsawin, 15 other Quebecers to receive Order of Canada» (στα αγγλικά). Montreal Gazette. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 4, 2019. https://web.archive.org/web/20190704041620/https://montrealgazette.com/news/local-news/16-quebecers-to-receive-order-of-canada-honours. Ανακτήθηκε στις July 4, 2019. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Ρόμπερτ Λάνγκλαντς

• Το έργο του Ρόμπερτ Λάνγκλαντς (ένα σχεδόν πλήρες αρχείο)
• Σελίδα καθηγητών στο IAS
• Συνέντευξη για το Βραβείο Άμπελ 2018 με τον Ρόμπερτ Λάνγκλαντς