Σαλώμη

Σαλώμη
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		שלומית‎ (Εβραϊκά) και Σαλώμη (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση14
Θάνατος1ος αιώνας
ΘρησκείαΙουδαϊσμός
Jewish Christian
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
ΣύζυγοςΦίλιππος ο Τετράρχης
Αριστόβουλος της Χαλκίδας
ΤέκναAristobulus
ΓονείςΗρώδης Β΄ Φίλιππος και Ηρωδιάς
ΟικογένειαΗρωδιανή Δυναστεία
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα
Αυτό το λήμμα αφορά τη Σαλώμη κόρη του Ηρώδη Φιλίππου. Για τη Σαλώμη ακόλουθο του Ιησού Χριστού, δείτε: Αγία Σαλώμη.

Η Σαλώμη Γ΄ (εβρ. שלומית Shlomiẗ) ήταν κόρη του Ηρώδη Φιλίππου και της Ηρωδιάδας. Η ρίζα του ονόματός της είναι εβραϊκή που σημαίνει: η ευτυχισμένη, η μακάρια, αυτή που έχει ειρήνη.

Ο Ηρώδης Φίλιππος ήταν εκ πατρός θείος της Ηρωδιάδας. Αυτή αργότερα παντρεύτηκε άλλον εκ πατρός θείο της, τον Ηρώδη Αντίπα. Η Σαλώμη, με την προτροπή της μητέρας της, χόρεψε μπροστά στον πατριό της και δεύτερο σύζυγο της μητέρας της, τον Ηρώδη Αντίπα. Γοητεύοντάς τον με τον χορό της, του ζήτησε τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη του Πρόδρομου στα 32 μ.Χ[1]. Η χριστιανική παράδοση υπογραμμίζει την επικίνδυνη θηλυκή σαγήνη της (π.χ. ερωτικός χαρακτήρας του "χορού των 7 πέπλων") και την προκλητικότητά της, που οδήγησαν στον θάνατο του Βαπτιστή.

Παντρεύτηκε αρχικά τον Φίλιππο, Τετράρχη της Ιτουραίας και της Τραχωνίτιδας, και κατόπιν τον βασιλιά της Μικράς Αρμενίας Αριστόβουλο στα 54 μ.Χ.

Αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη και από τον Μάρκο και τον Ματθαίο, χωρίς όμως να γίνεται αναφορά ονομαστικά. Ωστόσο ο Φλάβιος Ιώσηπος αναφέρει το όνομά της και κάποιες λεπτομέρειες για την οικογενειακή της κατάσταση[2].

Απεικονίσεις στην τέχνη και τη λαϊκή κουλτούρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστορία του χορού της Σαλώμης ενώπιον του Ηρώδη Αντίπα με αντάλλαγμα το κεφάλι του Ιωάννη του Βαπτιστή σε ασημένιο πιάτο οδήγησε αρκετούς καλλιτέχνες του Μεσαίωνα να την απεικονίσουν ως την προσωποποίηση της μοχθηρής γυναίκας, ενός πειρασμού που παρασύρει τους άνδρες στην αμαρτία.[3]

Ζωγραφική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αυτή η βιβλική ιστορία είναι μία από τις αγαπημένες των ζωγράφων. Ζωγράφοι που έχουν κάνει αξιοσημείωτες απαικονίσεις της Σαλώμης είναι οι Μαζολίνο ντα Πανικάλε, Φιλίπο Λίπι, Μπενότσο Γκοτσόλι, Αντρέα Σολάρι, Μπερναρντίνο Λουίνι, Λούκας Κράναχ ο Πρεσβύτερος, Τιτσιάνο, Καραβάτζο, Κάρελ Φαμπρίτιους, Γκιστάβ Μορό και Λόβις Κορίντ.

  • Η εκδοχή του Τιτσιάνο (περ. 1515) τονίζει την αντίθεση ανάμεσα στο αθώο κοριτσίστικο πρόσωπο και το βάναυσα κομμένο κεφάλι. Λόγω της υπηρέτριας στο πλάι της, αυτός ο πίνακας, όπως και άλλοι με το ίδιο θέμα, θεωρείται ότι μπορεί να απεικονίζει και την Ιουδίθ με το κεφάλι του Ολοφέρνη.[4]
  • Στην εκδοχή του Μορό, η φιγούρα της Σαλώμης είναι η εμβληματική μορφή της φαμ φατάλ. Στο μυθιστόρημά του Ανάποδα του 1884, ο Γάλλος Ζορίς-Καρλ Ισμάν περιγράφει την απεικόνιση της Σαλώμης στον πίνακα του Μορό.[5]

Λογοτεχνία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Το 1877 εκδόθηκαν τα Τρία Διηγήματα του Γκιστάβ Φλομπέρ, μεταξύ των οποίων και το «Ηρωδιάδα» (Hérodiade). Σε αυτό το διήγημα, η πλήρης ευθύνη για το θάνατο του Ιωάννη αποδίδεται στη μητέρα της Σαλώμης, Ηρωδιάδα, και στους ιερείς που φοβούνται τη θρησκευτική του δύναμη. Η ίδια η Σαλώμη εμφανίζεται ως μια νεαρή που ξεχνά το όνομα του άντρα του οποίου το κεφάλι ζητά την ώρα που το ζητά.[6]
  • Στο ποίημα «Σαλώμη» (1896) του Κωνσταντίνου Καβάφη, η Σαλώμη υποκινεί τον θάνατο του Ιωάννη ως μέρος μιας μάταιης προσπάθειας να τραβήξει το ενδιαφέρον «ενός νεαρού σοφιστή που αδιαφορούσε για τη γοητεία του έρωτα». Όταν η Σαλώμη του παρουσιάζει το κεφάλι του Ιωάννη, ο σοφιστής το απορρίπτει, λέγοντας «Αγαπητή Σαλώμη, θα ήθελα καλύτερα να αποκτήσω το δικό σου κεφάλι». Λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη το αστείο, η απελπιστικά ερωτευμένη Σαλώμη αυτοαποκεφαλίζεται και το κεφάλι της δίνεται στον σοφιστή, ο οποίος όμως το απορρίπτει με αηδία και επιστρέφει στη μελέτη των πλατωνικών διαλόγων.[7]
  • Η νουβέλα φαντασίας A Witch Shall Be Born του 1934 από τον Αμερικανό Ρόμπερτ Ε. Χάουαρντ, τον κύκλο Κόναν ο Βάρβαρος, παρουσιάζει μια κακιά προϊστορική μάγισσα που ονομάζεται Σαλώμη, η οποία σαφώς υπονοείται ότι ήταν προηγούμενη ενσάρκωση του βιβλικού χαρακτήρα.[8]
  • Η Σαλώμη εμφανίζεται ως προσωποποίηση της ηδονής του Καρλ Γιουνγκ στο Κόκκινο βιβλίο του, που γράφτηκε μεταξύ 1914 και 1930.[9] Μέσα από τις αλληλεπιδράσεις με τη Σαλώμη, ο Γιουνγκ αντιλαμβάνεται ότι παραμελούσε τη συναισθηματική πλευρά της προσωπικότητάς του και ότι δυσκολευόταν να αποδεχτεί εκείνο το κομμάτι του εαυτού του που καταπίεζε.[10]

Θέατρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Η ιστορία της Σαλώμης έγινε το θέμα του συμβολικού θεατρικού έργου Σαλώμη του Όσκαρ Ουάιλντ του οποίου το ανέβασμα απαγορεύτηκε στο Λονδίνο το 1892, ενώ ήταν σε εξέλιξη οι πρόβες. Στη συνέχεια, το έργο έκανε πρεμιέρα στο Παρίσι το 1896, με το γαλλικό όνομα Salomé. Στο έργο του Ουάιλντ, η Σαλώμη έχει μια διεστραμμένη φαντασίωση για τον Ιωάννη και τον οδηγεί στην εκτέλεση όταν εκείνος την απορρίπτει ερωτικά. Στο φινάλε, η Σαλώμη παίρνει το κομμένο κεφάλι του Ιωάννη και το φιλάει.[11]

Μουσική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κινηματογράφος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Το θεατρικό του Όσκαρ Ουάιλντ έχει μετατραπεί αρκετές φορές σε ταινίες. Οι πιο γνωστές είναι η βωβή ταινία του 1923 Σαλώμη, με πρωταγωνίστρια την Άλα Ναζίμοβα στον ομώνυμο ρόλο και ένα θεατρικό μέσα στην ταινία του 1988 Σαλώμη από τον Κεν Ράσελ που περιλαμβάνει επίσης τον ίδιο τον Ουάιλντ ως χαρακτήρα.[17]
  • Στην αμερικανική ταινία Σαλώμη (Salomé, 1918), τον ομώνυμο ρόλο ερμηνεύει η Θέντα Μπάρα.[18]
  • Στην ταινία του 1950 Η λεωφόρος της δύσεως (Sunset Boulevard), ο κύριος χαρακτήρας Νόρμας Ντέσμοντ απεικονίζεται να γράφει ένα σενάριο για μια βωβή ταινία πάνω στο θέμα της Σαλώμης και να ερμηνεύει μια από τις σκηνές από το σενάριό της αφού έχει τρελαθεί.[19]
  • Το 1953, τον ρόλο της Σαλώμης στην ταινία Ο χορός της Σαλώμης του Γουίλιαμ Ντίτερλε παίζει η Ρίτα Χέιγουορθ.[20]
  • Ανάμεσα στις πολυάριθμες καλλιτεχνικές αναφορές στην ταινία του Ντάριο Αρτζέντο Suspiria (1977), υπάρχουν τέσσερις εικονογραφήσεις του Όμπρεϊ Μπίρντσλι για την τραγωδία Σαλώμη του Όσκαρ Ουάιλντ.[21]
  • Στην ταινία Σαλώμη (Salomé, 2002), σε σκηνοθεσία Κάρλος Σάουρα, η ιστορία της Σαλώμης παρουσιάζεται με χορό φλαμένκο.[22]
  • Η ταινία Wilde Salomé (2011) του Αλ Πατσίνο με πρωταγωνιστή τον ίδιο αναφέρεται στο θεατρικό Σαλώμη του Όσκαρ Ουάιλντ.[23]

Άλλα πρόσωπα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με το όνομα Σαλώμη είναι γνωστή και η γυναίκα του Ζεβεδαίου, η μητέρα των αποστόλων Ιάκωβου και Ιωάννη[24] και εξαδέλφη της παρθένου Μαρίας. Ήταν μία από τις γυναίκες που ακολούθησαν και υπηρέτησαν τον Ιησού στη Γαλιλαία. Αυτή, μαζί με τη Μαρία Μαγδαληνή πήγαν με αρώματα και λουλούδια στον τάφο του Σωτήρα και, βλέποντάς τον άδειο, πήγαν και ειδοποίησαν τους αποστόλους, φέρνοντάς τους το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης του Χριστού.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Ματθαίος 14:3-11, Μάρκος 6:17-28
  2. ↑ Ιώσηπου, αρχ. ΙΗ' 5, 4
  3. ↑ Beth Allison Barr (2008). The Pastoral Care of Women in Late Medieval England. Boydell Press. σελ. 73. ISBN 978-1-84383-373-4. 
  4. ↑ Denis Hollier (1997). Absent Without Leave: French Literature Under the Threat of WarΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. Harvard University Press. σελ. 104. ISBN 978-0-674-21270-1. 
  5. ↑ Huysmans À rebours – Toni Bentley (2002) Sisters of Salome: 24
  6. ↑ «Herodias, by Gustave Flaubert». www.gutenberg.org. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2024. 
  7. ↑ Constantine Cavafy (1976). The Complete Poems of CavafyΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. Harcourt Brace Jovanovich. σελ. 245. ISBN 978-0-15-619820-2. 
  8. ↑ Howard, Robert E. (1934). «A Witch Shall Be Born». Weird Tales (Indianapolis: Popular Fiction Publishing Company). http://gutenberg.net.au/ebooks06/0600921h.html. Ανακτήθηκε στις 2024-05-02. 
  9. ↑ C. G. Jung and Sonu Shamdasani (2009). «Mysterium. Encounter». The Red Book: Liber NovusΔωρεάν πρόσβαση υπoκείμενη σε περιορισμένη δοκιμή, συνήθως απαιτείται συνδρομή. W. W. Norton. σελ. 247. ISBN 978-0393065671. 
  10. ↑ C. G. Jung and Sonu Shamdasani (2009). «Mysterium. Encounter». The Red Book: Liber NovusΔωρεάν πρόσβαση υπoκείμενη σε περιορισμένη δοκιμή, συνήθως απαιτείται συνδρομή. W. W. Norton. σελ. 248. ISBN 978-0393065671. 
  11. ↑ Oscar Wilde (2004). The Best of Oscar Wilde: Selected Plays and Writings. Introduction by Sylvan Barnet. Penguin Publishing Group. σελ. 7. ISBN 978-1-101-15769-5. 
  12. ↑ «Hérodiade». Opéra national de Lyon (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2024. 
  13. ↑ Derrick Puffett (1989). Richard Strauss: Salome. Cambridge University Press. σελ. 55. ISBN 978-0-521-35970-2. 
  14. ↑ Burton D. Fisher (2005). Richard Strauss's Salome. Opera Journeys Publishing. σελίδες 35–36. ISBN 978-0-9771455-1-5. Salome, a young girl tragically confused by the first stirrings of sexual desire, sees the moon as a chaste virginal flower, but nevertheless, is haunted by the repressed memory of her father who was imprisoned and killed in the same cistern as John the Baptist. In the sense of catharsis, one senses not revulsion, but a great torrent of cleansing emotion. Salome brought Freudian psychology to the operatic stage. In the end, Oscar Wilde would have been pleased. 
  15. ↑ «Σαλώμη». stixoi.info. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2024. 
  16. ↑ «Σαλώμη». stixoi.info. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2024. 
  17. ↑ Alan Perks· Jacqueline Porteous (2009). A2 Drama and Theatre Studies: The Essential Introduction for Edexcel. Routledge. σελ. 171. ISBN 978-1-135-27001-8. 
  18. ↑ «Θέντα Μπάρα: Το πρώτο Sex Symbol του κινηματογράφου ήταν και η πρώτη Goth της Αμερικής». 7 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2024. 
  19. ↑ Georges-Claude Guilbert (2009). Literary Readings of Billy Wilder. Cambridge Scholars Publishing. σελίδες 31–35. ISBN 978-1-4438-0847-7. 
  20. ↑ «Ο Χορός της Σαλώμης». MEGA. 20 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2024. 
  21. ↑ Kellow-Fiorini, Jennifer (31 Ιουλίου 2017). «The Art of Suspiria 1977». jenfior (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2024. 
  22. ↑ «O Σάουρα και η «Σαλώμη» επισκέφθηκαν το Ηρώδειο». Η Καθημερινή (στα greek). 30 Απριλίου 2002. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2024. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  23. ↑ «Wilde Salomé». Rotten Tomatoes (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2024. 
  24. ↑ Ματθαίος 27:56, Μάρκος 15:40, 16:1

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]