Σαραμπάντα

Ο χαρακτηριστικός ρυθμός της Σαραμπάντας
Σαραμπάντα σε δυαδική μορφή από τον συνθέτη Γιόχαν Κούναου (Johann Kuhnau, 1660-1722).Neue Clavierübung, III

Ο όρος σαραμπάντα (ισπανικά: zarabanda· ιταλ.: sarabanda· γαλλ.: sarabande) αναφέρεται σε χορό του 16ου αιώνα, και στη μουσική που αποτελεί συχνά (αλλά όχι απαραίτητα) μέρος της σουίτας.

Ο ρυθμός της είναι τρίσημος (σε τέταρτα ή μισά), με χαρακτηριστικό της στοιχείο τον τονισμό της δεύτερης κίνησης (άρση)· συχνά οι δύο τελευταίες κινήσεις του κάθε μέτρου είναι δεμένες, ενώ πιστεύεται ότι ο ρυθμός αντιστοιχεί στα βήματα του χορού.

Η πρώτη αναγωγή στη σαραμπάντα γίνεται το 1539, στην Κεντρική Αμερική, σε ένα ποίημα του Φερνάντο Γκουσμάν Μεχία (Fernando Guzmán Mexía), όπου αναφέρεται ο χορός σαραμπάντα (zarabanda).[1] Αρχικά την υιοθέτησαν οι ισπανικές αποικίες και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Ισπανία, όπου το 1583 απαγορεύτηκε καθώς θεωρήθηκε άσεμνη.

Η κακή φήμη της σαραμπάντα και η απαγόρευσή της αναφέρεται σε αρκετά κείμενα της εποχής, όπως σε πραγματεία του Ιησουΐτη ιερέα Χουάν ντε Μαριάνα (Tratato contra los juegos públicos, 1609), σε ιντερμέδιο του Θερβάντες (Entremés de La cueva de Salamanca, 1615)[2] και σε δραματικό έργο του Λόπε δε Βέγα.[3][4]

Στην εποχή του Μπαρόκ, η σαραμπάντα γίνεται εξαιρετικά δημοφιλής και προσλαμβάνει τη θέση της στη σουίτα.

Μία από τις παλαιότερες μελωδίες είναι γνωστή ως La Folia, που σημαίνει «τρέλα») και το θέμα της χρησιμοποιήθηκε σαν βάση για τη δημιουργία σειράς παραλλαγών από πολλούς συνθέτες, όπως τον Ζαν Μπατίστ Λυλί (1672), Αλόνσο Μουδάρα (Alonso Mudarra, 1536), τον Μαρέν Μαραί (1706) και τον Αρκάντζελο Κορέλλι.[5] Η σαραμπάντα από την Σουίτα σε Ρε ελάσσονα (HWV 437) για τσέμπαλο του Χαίντελ αποτελεί παραλλαγή του ως άνω κομματιού, ενώ περίφημες θεωρούνται και οι σαραμπάντες από τις Σουίτες για βιολοντσέλο του Μπαχ.

Με την αναβίωση της προκλασικής μουσικής περί τα τέλη του 19ου αιώνα, η σαραμπάντα επανεμφανίζεται σε έργα του Κλωντ Ντεμπυσί, του Ερίκ Σατί, αλλά και του Μπέντζαμιν Μπρίτεν (Απλή Συμφωνία).

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Richard Hudson: "Sarabande", New Grove Online (subscription access)». Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2006. 
  2. ↑ Cervantes, Biblioteca Virtual Miguel de. «La cueva de Salamanca / Miguel de Cervantes Saavedra; edición de Florencio Sevilla Arroyo». Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes (στα Ισπανικά). fol. 252v (por Miguel de Ceruantes Saauedra ...). [...] se inventaron todos estos bailes de las zarabandas, zambapalo y Dello me pesa, con el famoso del nuevo Escarramán? 
  3. ↑ Vega, Lope de· Real Academia Española (1916). Obras de Lope de Vega. Obras Dramaticas (στα Ισπανικά). V. Madrid: Tip. de la «Revista de arch., bibl. y museos». Contributor: Robarts - University of Toronto. σελίδες 596, 614, 615. 
  4. ↑ Richard Hudson and Meredith Ellis Little, "Sarabande: 1. Early Development to c1640", The New Grove Dictionary of Music and Musicians, second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (London: Macmillan Publishers; New York: Grove's Dictionaries of Music and Musicians, 2001).
  5. ↑ Giuseppe Gerbino and Alexander Silbiger, "Folia", The New Grove Dictionary of Music and Musicians, second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (London: Macmillan Publishers, 2001); Elaine Sisman, "Variations, §3: Variation Types", The New Grove Dictionary of Music and Musicians, second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (London: Macmillan Publishers, 2001).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Βικιθήκη έχει το κείμενο της Encyclopædia Britannica, 11η έκδοση (1911), για το λήμμα Saraband.