Σκανδιναβική λογοτεχνία
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Σκανδιναβική λογοτεχνία ή λογοτεχνία του Βορρά είναι η λογοτεχνία στις γλώσσες των Βόρειων Χωρών της Βόρειας Ευρώπης. Οι Βόρειες Χώρες περιλαμβάνουν τη Δανία, τη Φινλανδία, την Ισλανδία, τη Νορβηγία (συμπεριλαμβανομένου του Αρχιπέλαγους Σβάλμπαρντ), τη Σουηδία και τα συνδεδεμένα αυτόνομα εδάφη της Σκανδιναβίας (Ώλαντ, Νήσοι Φερόες και Γροιλανδία). Η πλειονότητα αυτών των εθνών και περιοχών ομιλεί Βόρειες γερμανικές γλώσσες. Παρόλο που η πλειονότητα των Φινλανδών ομιλεί Ουραλικές γλώσσες, η φινλανδική ιστορία και λογοτεχνία είναι ξεκάθαρα αλληλένδετη με εκείνη της Σουηδίας και της Νορβηγίας που έχουν μοιραστεί τον έλεγχο διαφόρων περιοχών και που έχουν σημαντικούς πληθυσμούς και επιρροές Σαάμι .
Αυτοί οι λαοί έχουν δημιουργήσει μια σημαντική και σημαίνουσα λογοτεχνία. Ο Χένρικ Ίψεν, ένας Νορβηγός θεατρικός συγγραφέας, ήταν σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνος για τη δημοτικότητα του σύγχρονου ρεαλιστικού δράματος στην Ευρώπη, με έργα όπως Η αγριόπαπια και Το κουκλόσπιτο. Τα Βραβεία Νόμπελ Λογοτεχνίας, το οποίο είναι ένα σκανδιναβικό βραβείο, έχουν απονεμηθεί στους Σέλμα Λάγκερλεφ, Καρλ Γκούσταφ Βέρνερ φον Χάιντενσταμ, Καρλ Αδόλφος Γκγιέλερουπ, Χένρικ Ποντόπινταν, Κνουτ Χάμσουν, Σίγκριντ Ούντσετ, Έρικ Άξελ Κάρλφελντ, Φρανς Έμιλ Σίλανπαα, Γιοχάνες Βίλχελμ Γένσεν, Περ Λάγκερκβιστ, Χαλντόρ Λάξνες, Νέλλυ Ζαχς, Έυβιντ Γιόνσον, Χάρι Μάρτινσον και Τούμας Τράνστρεμερ.
Μεσαιωνική Σκανδιναβική λογοτεχνία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στους μεσαιωνικούς χρόνους στη Σκανδιναβία χρησιμοποιούνταν πρώτα τα Πρωτο-Νορβηγικά και μετά η Αρχαία σκανδιναβική γλώσσα ως κοινή γλώσσα. Οι αρχαιότερες γραπτές καταγραφές από τη Σκανδιναβία είναι επιγραφές σε ρουνική γραφή σε ταφικά μνημεία και άλλα αντικείμενα. Μερικά από αυτά περιέχουν αναφορές στη Σκανδιναβική μυθολογία και ακόμη και σύντομα ποιήματα με τη τεχνική της παρήχησης. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι η περίτεχνη ρουνική επιγραφή του Ρουκ (περίπου 800) που παραπέμπει σε θρύλους από την εποχή της μετανάστευσης. Τα αρχαιότερα ποιήματα της συλλογής αρχαίων Σκανδιναβικών ποιημάτων Ποιητική Έδδα πιστεύεται ότι συντέθηκαν τον 9ο αιώνα, αν και σώζονται μόνο σε χειρόγραφα του 13ου αιώνα. Μιλούν για τους μύθους και τους ηρωικούς θρύλους της Σκανδιναβίας. Η Σκαλδική ποίηση διατηρείται κυρίως σε όψιμα χειρόγραφα, αλλά διατηρήθηκε προφορικά από τον 9ο αιώνα και μετά, και εμφανίζεται επίσης σε ρουνικούς λίθους, όπως ο ρουνικός λίθος Καρλεβί .
Η έλευση του Χριστιανισμού τον 10ο αιώνα έφερε τη Σκανδιναβία σε επαφή με την ευρωπαϊκή παιδεία, συμπεριλαμβανομένου του λατινικού αλφαβήτου και της λατινικής γλώσσας. Τον 12ο αιώνα αυτό επρόκειτο να αποφέρει λογοτεχνικούς καρπούς σε έργα όπως το Δανέζικο Gesta Danorum ένα φιλόδοξο ιστορικό έργο του Σάξωνος του Γραμματικού. Ο 13ος αιώνας ήταν μια χρυσή εποχή της ισλανδικής λογοτεχνίας με τα έργα του Σνόρρι Στούρλουσον, το χειρόγραφο Νεότερη Έντα και τη σάγκα Χέιμσκρινγκλα.
Δανέζικη λογοτεχνία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο 16ος αιώνας έφερε τη Λουθηρανική Μεταρρύθμιση στη Δανία και μια νέα περίοδο στη λογοτεχνία του έθνους. Οι σημαντικότεροι συγγραφείς της εποχής περιλαμβάνουν τον ανθρωπιστή Κρίστιερν Πίντερσεν, ο οποίος μετέφρασε την Καινή Διαθήκη στα δανέζικα, και τον Πόουλ Χέλγκεσεν που αντιτάχθηκε σθεναρά στη Μεταρρύθμιση. Ο 16ος αιώνας γνώρισε επίσης τα πρώτα θεατρικά έργα της Δανίας, συμπεριλαμβανομένων των έργων του Ιερώνυμου Γιούστεσεν Ραντς. Ο 17ος αιώνας ήταν μια εποχή ανανεωμένου ενδιαφέροντος για τις Σκανδιναβικές αρχαιότητες με μελετητές όπως ο Ούλε Βόρμ στην πρώτη γραμμή. Αν και ο θρησκευτικός δογματισμός βρισκόταν στα ύψη, οι παθιασμένοι ύμνοι του Τόμας Κίνγκο ξεπέρασαν το είδος με την προσωπική έκφραση. Οι εξωτερικοί αγώνες με τη Σουηδία και οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί μεταξύ των ευγενών που οδήγησαν στην Απόλυτη μοναρχία της Δανίας το 1660 χρονολογούνται από τη λυτρωτική προοπτική ενός βασιλικού κρατούμενου στον εγκάρδιο πεζό λόγο της Λεονόρας Χριστίνας του Μπλε Πύργου. Μεταγενέστεροι Δανοί συγγραφείς είναι μεταξύ άλλων οι Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Σαίρεν Κίρκεγκωρ, Γιοχάνες Βίλχελμ Γένσεν και Κάρεν Μπλίξεν.
Φεροϊκή λογοτεχνία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Φεροϊκή λογοτεχνία με τη παραδοσιακή έννοια της λέξης αναπτύχθηκε πραγματικά μόνο τα τελευταία 100-200 χρόνια. Αυτό οφείλεται κυρίως στην απομόνωση του νησιού και επίσης επειδή η Φεροϊκή γλώσσα δεν ήταν γραμμένη σε τυποποιημένο σχήμα βιβλίου μέχρι το 1890. Στο Μεσαίωνα πολλά ποιήματα και ιστορίες των Φερόε αποδόθηκαν προφορικά. Αυτά τα έργα χωρίστηκαν στα ακόλουθα τμήματα: sagnir (ιστορικά), ævintyr (ιστορίες) και kvæði (μπαλάντες, συχνά μελοποιημένες και χορευτικές). Αυτά τελικά καταγράφηκαν τον 19ο αιώνα, παρέχοντας τη βάση για μια όψιμη αλλά ισχυρή λογοτεχνία.
Φινλανδική λογοτεχνία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ιστορία της Φινλανδίας υπήρξε ταραχώδης. Κατά τη διάρκεια μεγάλου μέρους της καταγεγραμμένης ιστορίας, η γλώσσα της κυβέρνησης ήταν διαφορετική από εκείνη της πλειονότητας του πληθυσμού. Αυτό είχε ισχυρή επιρροή στη «Φινλανδική λογοτεχνία» με πολλά από τα σπουδαιότερα έργα να περιστρέφονται γύρω από την επίτευξη ή τη διατήρηση μιας ισχυρής φινλανδικής ταυτότητας.
Η πιο γνωστή συλλογή παραδοσιακής ποίησης είναι αδιαμφισβήτητα το επικό ποίημα Καλεβάλα. Αναφέρεται ως το Φινλανδικό εθνικό έπος και αποδίδεται κυρίως στον Έλιας Λένροτ, παρόλο που ο ίδιος εργάστηκε κατά κύριο λόγο ως εκδότης και συντάκτης. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1835 και σύντομα έγινε σύμβολο του φινλανδικού εθνικισμού. Το πρώτο μυθιστόρημα που εκδόθηκε στα φινλανδικά ήταν το Επτά Αδελφοί (1870) του Αλέξις Κίβι (1834-1872): γενικά εξακολουθεί να θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα έργα της φινλανδικής λογοτεχνίας.
Ισλανδική λογοτεχνία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα έπη των Ισλανδών (Icelandic: Íslendingasögur) — πολλά από τα οποία είναι επίσης γνωστά ως οικογενειακά έπη — είναι ιστορίες σε μορφή πεζού λόγου που περιγράφουν κυρίως γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Ισλανδία τον 10ο και στις αρχές του 11ου αιώνα. Θεωρούνται τα πιο γνωστά έργα, όσον αφορά την Ισλανδική λογοτεχνία, από τη πρώιμη περίοδο. Στα τέλη των μεσαιωνικών χρόνων το rímur έγινε η πιο δημοφιλής μορφή ποιητικής έκφρασης. Οι σημαντικοί Ισλανδοί συγγραφείς από τη μεταρρύθμιση περιλαμβάνουν τους Άτλκριμουρ Πίτουρσον, Γιόνας Άτλκριμσον, Γκούναρ Γκούναρσον και Χαλντόρ Λάξνες.
Νορβηγική λογοτεχνία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η περίοδος από τον 14ο αιώνα μέχρι τον 19ο θεωρείται σκοτεινή εποχή για τη λογοτεχνία της Νορβηγίας, παρόλο που συγγραφείς γεννημένοι στη Νορβηγία, όπως ο Πέντερ Κλάουσσον Φρίις και ο Λούντβιχ Χόλμπεργκ, συνέβαλαν στη κοινή λογοτεχνία της Δανίας-Νορβηγίας. Με την έλευση του εθνικισμού και τον αγώνα για ανεξαρτησία στις αρχές του 19ου αιώνα εμφανίστηκε μια νέα περίοδος εθνικής λογοτεχνίας. Ο θεατρικός συγγραφέας Χένρικ Βέργκελαν ήταν ο συγγραφέας εκείνης της περιόδου με τη μεγαλύτερη επιρροή, ενώ τα μεταγενέστερα έργα του Χένρικ Ίψεν έμελλε να εξασφαλίσουν στη Νορβηγία μια σημαντική θέση στη δυτικο-ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Ο 20ός αιώνας γέννησε τρεις αξιόλογους Νορβηγούς συγγραφείς, στους οποίους απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, οι Κνουτ Χάμσουν, Μπιέρνστιερνε Μπιέρνσον και Σίγκριντ Ούντσετ.
Σουηδική λογοτεχνία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Σουηδία κατατάσσεται στη τρίτη θέση της λίστας των χωρών με τους περισσότερους δαφνοστεφείς συγγραφείς που έχουν τιμηθεί με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Διάσημοι Σουηδοί συγγραφείς είναι οι Σέλμα Λάγκερλεφ, Άστριντ Λίντγκρεν, Γκουστάφ Φραοντίνγκ, Καρλ Γιούνας Λούβε Άλμκβιστ, Βίλχελμ Μομπάλη, Άουγκουστ Στρίντμπεργκ και Τούμας Τράνστρεμερ.
Διεθνή Βραβεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Νόμπελ Λογοτεχνίας έχει απονεμηθεί σε αρκετούς Σκανδιναβούς, μεταξύ των οποίων:
Δανία
- Γιοχάνες Βίλχελμ Γένσεν, 1944
- Καρλ Αδόλφος Γκγιέλερουπ, 1917
- Χένρικ Ποντόπινταν, 1917
Φινλανδία
- Φρανς Έμιλ Σίλανπαα, γεννημένος στο Μεγάλο Δουκάτο της Φινλανδίας, τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας το 1809-1917, 1939
Ισλανδία
- Χαλντόρ Λάξνες, 1955
Νορβηγία
- Σίγκριντ Ούντσετ, 1928
- Κνουτ Χάμσον, 1920
- Μπιέρνστιερνε Μπιέρνσον, 1903
Σουηδία
- Tούμας Τράνστρεμερ, 2011
- Έυβιντ Γιόνσον, 1974
- Χάρι Μάρτινσον, 1974
- Νέλλυ Ζαχς, γεννημένη στη Γερμανία, το 1966
- Περ Λάγκερκβιστ, 1951
- Έρικ Άξελ Κάρλφελντ, 1931
- Καρλ Γκούσταφ Βέρνερ φον Χάιντενσταμ, 1916
- Σέλμα Λάγκερλεφ, 1909
Τοπικά βραβεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βραβείο Λογοτεχνίας του Σκανδιναβικού Συμβουλίου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Βραβείο Λογοτεχνίας του Νορδικού Συμβουλίου απονέμεται από μια σκανδιναβική επιτροπή λογοτεχνίας σε λογοτεχνικά έργα (στα οποία περιλαμβάνονται μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, συλλογές ποίησης, διηγήματα ή δοκίμια) γραμμένα σε μία από τις σκανδιναβικές γλώσσες. Η επιτροπή διορίζεται από το Νορδικό Συμβούλιο και αποτελείται από 10 μέλη: [1]
- Δύο από τη Δανία,
- Δύο από τη Φινλανδία (1 ομιλητής της Φινλανδικής γλώσσας και 1 ομιλητής της Σουδικής γλώσσας)
- Δύο από την Ισλανδία,
- Δύο από τη Νορβηγία και
- Δύο από τη Σουηδία.
Εθνικά Βραβεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Φινλανδία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Βραβείο Λογοτεχνίας Finlandia
- Το Βραβείο Ευχαριστώ για το Βιβλίο είναι ένα λογοτεχνικό βραβείο που απονέμεται από τον Οργανισμό της Ένωσης Βιβλιοπωλών της Φινλανδίας
- Βραβείο Atorox για Επιστημονική φαντασία
Νορβηγία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το Νορβηγικό Βραβείο Λογοτεχνίας Κριτικών
- Βραβείο Halldis Moren Vesaas
- NBU-prisen
- Το βραβείο της Νορβηγικής Ακαδημίας εις μνήμη του Thorleif Dahl
- Η Νορβηγική Ακαδημία Λογοτεχνίας και Ελευθερίας της Έκφρασης
Σουηδία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το βραβείο λογοτεχνίας Σέλμα Λάγκερλεφ
- Το λογοτεχνικό βραβείο Svenska Dagbladet
- Το βραβείο Αυγούστου (Στρίνμπεργκ).
- Βραβείο ακροατών για τη λογοτεχνία του Sveriges Radio
- Βραβείο Samfundet De Nio
- Βραβείο Dobloug – ένα βραβείο λογοτεχνίας της Σουηδικής Ακαδημίας για τη σουηδική και τη νορβηγική λογοτεχνία.
Περαιτέρω έρευνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Σκανδιναβικό νουάρ, σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία
- Πρότζεκτ Ρούνεμπεργκ, ένα πρόγραμμα που δημοσιεύει δωρεάν, διαθέσιμες ηλεκτρονικές εκδόσεις Σκανδιναβικών βιβλίων.