Σκυθικές γλώσσες

σκυθικές γλώσσες
Ομιλούνταν σε: Σκυθία
Εξαφάνιση: Εξαφανισμένη περί το 1000. Υπολείμματά της παραμένουν στην Οσετική
Ταξινόμηση: Ινδοευρωπαϊκές
  Ινδοϊρανικές
   Ιρανικές
    Ανατολικές Ιρανικές
     Βορειοανατολικές Ιρανικές
      Σκυθο-σαρματικές
       σκυθικές γλώσσες
Κώδικες γλώσσας
ISO 639-1 -
ISO 639-2/B ine
ISO 639-3 xsc
SIL xsc
Glotto {{{Glottolog}}}
Linguist {{{Linguist}}}
Προσεγγιστική κατανομή των Ανατολικών Ιρανικών γλωσσών το 100 Π.Κ.Ε. με πορτοκαλί χρώμα.

Οι Σκυθικές γλώσσες σχηματίζουν έναν βορειοανατολικό κλάδο της οικογένειας των Ιρανικών γλωσσών με διακριτές γλώσσες[1], που μιλούνταν από τις Σκυθικές (Σαρματικές και Σάκα) φυλές των νομάδων ποιμένων της Σκυθίας (Κεντρική Ασία, Ποντο-Κασπιανή στέπα) ανάμεσα στον 8ο αιώνα Π.Κ.Ε. και τον 5ο αι.. Έως τον 4ο αιώνα δεν είχαν απομείνει παρά μόνον λίγες λέξεις από οποιαδήποτε από τις αναφερόμενες γλώσσες[2].

Οι σκυθικές γλώσσες είναι πιθανό να δημιούργησαν διαλεκτικό συνεχές:

  • Οι σκυθοσαρματικές γλώσσες ομιλούνταν κυρίως από ιρανικούς λαούς[3] ήδη από τον 8ο και 7ο αιώνα στην περιοχή της Ουκρανίας, της νότιας Ρωσίας και του Καζακστάν. Η σύγχρονη Οσετική επιβιώνει ως συνέχεια τις γλωσσικής οικογένειας που καταγράφεται στις σκυθο-σαρματικές επιγραφές, αν και η σκυθο-σαρματική οικογένεια γλωσσών "δεν αντιπροσωπεύει την ίδια [Οσετική] γλώσσα" σε προγενέστερη φάση[4].
  • Την γλώσσα Σάκα στην ανατολή: ομιλείτο στο βασίλειο του Χοτάν (το σημερινό Ξινγιάνγκ, Κίνα) και περιλάμβανε τα χοτανεζικά του Χοτάν και τα τουμσουκικά του Τουμσούκ. Οι γλωσσολόγοι κατατάσσουν αυτές τις γλώσσες ως τμήμα βορειοανατολικού κλάδου των ιρανικών γλωσσών[5].

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Σκύθες μετανάστευσαν από την κεντρική Ασία προς την ανατολική Ευρώπη, καταλαμβάνοντας τη σημερινή νότια Ρωσία και Ουκρανία, καθώς και τη λεκάνη των Καρπαθίων και τμήματα της Μολδαβίας και της Δοβρουτσάς. Εξαφανίστηκαν από την ιστορία μετά την κάθοδο των Ούννων στην Ευρώπη κατά τον 5ο αιώνα μ.Χ. και των ευρασιατών Αβάρων, Πετσενέγκων κ.λπ. Οι Σλάβοι πιθανώς αφομοίωσαν τους περισσότερους από εκείνους που μιλούσαν τις σκυθικές γλώσσες. Ωστόσο, στον Καύκασο παραμένει ακόμα σε χρήση μια διάλεκτος του σκυθο-σαρματικού γλωσσολογικού συνεχούς, η Οσετική.

Ταξινόμηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι περισσότεροι σκυθολόγοι συμφωνούν ότι οι σκυθο-σαρματικές γλώσσες (και η Οσετική) ανήκουν στον βορειοανατολικό κλάδο των ιρανικών γλωσσών — όπως η ευρέως εξαπλωμένη αλλά εξαφανισμένη πλέον Σογδιανή γλώσσα. Η ιρανική υπόθεση στηρίζεται κυρίως στο γεγονός ότι οι ελληνικές επιγραφές στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας περιλαμβάνουν εκατοντάδες σαρματικών ονομάτων και υποδεικνύουν σχετική συνάφεια με την Οσετική[6].

Διαιρέσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ιστορικοί διαιρούν τη σκυθοσαρματική ομάδα γλωσσών μάλλον χρονολογικά παρά γεωγραφικά:

  • Σκυθική (περ. 800 - 300 Π.Κ.Ε.), η οποία μαρτυρείται κυρίως σε έλληνες κλασικούς συγγραφείς
  • Σαρματική (περ. 300 Π.Κ.Ε. - 400), η οποία μαρτυρείται κυρίως σε ελληνιστικές και ρωμαϊκές επιγραφές
  • Αλανική (περ. 400 - 1000), η οποία μαρτυρείται κυρίως σε βυζαντινούς συγγραφείς

Παραπομπές σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ "Οι γλώσσες της ανατολικής ομάδας, επιπλέον, δεν είναι δυνατόν να υπήρξαν αμοιβαία κατανοητές. Οι κύριες γνωστές γλώσσες αυτής της ομάδας είναι η Χορασμική, η Σογδιανή και η Σάκα γλώσσα. Λιγότερο γνωστές είναι η Αρχαία Οσετική (η Σκυθο-Σαρματική) και η Βακτριανή, αλλά εξ όσων είναι γνωστά iφαίνεται πιθανόν πως οι συγκεκριμένες γλώσσες ήταν εξίσου διακριτές" - Encyclopedia Britannica 15th edition - Macropedia on «Languages of the World»
  2. ↑ Encyclopedia Britannica 15th edition - Macropedia on «Languages of the World», "The Iranian Languages"
  3. ↑ Οι Σκύθες θεωρούνται μέλη νομαδικού λαού ιρανικής προέλευσης ο οποίος μετανάστευσε από την Κεντρική Ασία στην νότιο Ρωσία κατά τον 8ο και 7ο αιώνα Π.Κ.Ε. - Encyclopedia Britannica 15th edition - Micropaedia on "Scythian"
  4. ↑ Οι γλώσσες των σκυθο-σαρματικών επιγραφών πιθανώς αντιπροσωπεύουν διαλέκτους μιας γλωσσικής οικογένειας, της οποίας συνέχεια είναι η σύγχρονη Οσετική, αλλά δεν αντιπροσωπεύει έτσι απλά την ίδια γλώσσα σε πρώιμες περιόδους - Encyclopedia Britannica 15th edition - Macropedia on Languages of the World
  5. ↑ Schmitt, Rüdiger (ed.), Compendium Linguarum Iranicarum, Reichert, 1989.
  6. ↑ Σύγκρινε L. Zgusta, Die griechischen Personennamen griechischer Städte der nördlichen Schwarzmeerküste [Τα ονόματα των ελληνικών πόλεων στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας], 1955.

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Harmatta, J. Studies in the History and Language of the Sarmatians, Szeged 1970.
  • Mayrhofer, M. Einiges zu den Skythen, ihrer Sprache, ihrem Nachleben. Vienna 2006.
  • Schmitt, Rüdiger (ed.), Compendium Linguarum Iranicarum, Reichert, 1989
  • Zgusta, L. Die griechischen Personennamen griechischer Städte der nördlichen Schwarzmeerküste. Die ethnischen Verhältnisse, namentlich das Verhältnis der Skythen und Sarmaten, im Lichte der Namenforschung, Prague 1955.

Δικτυακοί τόποι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]