Σλόμπονταν Πράλιακ
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
.jpg)
Ο Σλόμπονταν Πράλιακ (Slobodan Praljak, 2 Ιανουαρίου 1945 - 29 Νοεμβρίου 2017) ήταν Βοσνιο-Κροάτης μηχανικός, τηλεοπτικός σκηνοθέτης και επιχειρηματίας. Από το 1992 έως το 1995 υπηρέτησε ως αξιωματικός στον Στρατό της Κροατίας και στο Υπουργείο Άμυνας της Κροατίας.
Ο Πράλιακ κατηγορήθηκε, και εθελοντικά καταδικάστηκε, από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Πρώην Γιουγκοσλαβία το 2004. Το 2013 καταδικάστηκε, μαζί με άλλους πέντε Βοσνιο-Κροάτες αξιωματούχους, για εγκλήματα πολέμου του μουσουλμανικού πληθυσμού της Βοσνίας κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ Κροατίας και Βοσνίας. Καταδικάστηκε σε 20 χρόνια φυλάκισης. Έκανε έφεση στις αρχές του 2017. Μόλις άκουσε την ετυμηγορία για την ενοχή του η οποία έλαβε χώρα τον Νοέμβριο του 2017, ο Πράλιακ αυτοκτόνησε πίνοντας δηλητήριο στην αίθουσα του δικαστηρίου, δηλώνοντας ότι απορρίπτει την ετυμηγορία του. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου πέθανε λίγες ώρες αργότερα.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Σλόμπονταν Πράλιακ γεννήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 1945 στην πόλη Τσάπλινα. Ο πατέρας του Μίρκο εργαζόταν στη Γιουγκοσλαβική Υπηρεσία Ασφαλείας ΟΖΝΑ. Ο Πράλιακ έλαβε τρία ακαδημαϊκά πτυχία. Το 1970 αποφοίτησε ως ηλεκτρολόγος μηχανικός από τη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Ζάγκρεμπ με βαθμό 4,5/5. Το 1971 αποφοίτησε από τη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Ζάγκρεμπ, με ειδίκευση στη φιλοσοφία και την κοινωνιολογία. Το 1972 αποφοίτησε από την Ακαδημία Δραματικής Τέχνης του Ζάγκρεμπ. Αρχικά εργάστηκε ως καθηγητής και ως διευθυντής στο επαγγελματικό γυμνάσιο Νίκολα Τέσλα στο Ζάγκρεμπ, συνέχισε με διαλέξεις πάνω στη φιλοσοφία και την κοινωνιολογία και από το 1973 εργαζόταν ως ελεύθερος επαγγελματίας καλλιτέχνης. Ο Πράλιακ υπήρξε επίσης διευθυντής θεάτρου σε διάφορα θέατρα στο Ζάγκρεμπ, στο Όσιγιεκ και στο Μόσταρ. Σκηνοθέτησε την τηλεοπτική σειρά Blesan i Tulipan, τις τηλεοπτικές δραματικές σειρές Novela od Stanca και Sargaško more, τα ντοκιμαντέρ Smrt psa (1980), Sandžak και Duhan και την ταινία Povratak Katarine Kožul (1989).
Κατά τη διάρκεια του πολέμου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Πράλιακ έλαβε τη δημόσια προσοχή το 1991 όταν εντάχθηκε οικειοθελώς στις νεοσύστατες Κροατικές Ένοπλες Δυνάμεις μετά την έκρηξη του Κροατικού Πολέμου περί Ανεξαρτησίας. Δημιούργησε μια ομάδα που αποτελούνταν από καλλιτέχνες και διανοούμενους του Ζάγκρεμπ με τους οποίους κατείχε υψηλόβαθμες θέσεις στη Σούνια. Μετά τη Συμφωνία του Σαράγεβο (1992), έγινε Γενικός Γραμματέας και έλαβε διάφορες αρμοδιότητες στο Υπουργείο Άμυνας. Έγινε ένα από τα 14 μέλη του Κροατικού Συμβουλίου Εθνικής Άμυνας αλλά και μέλος της Κροατικής Κρατικής Επιτροπής πάνω στις Σχέσεις με τις Δυνάμεις Προστασίας των Ηνωμένων Εθνών. Ήταν ο Ύπατος Εκπρόσωπος του Υπουργείου Άμυνας και από τις 13 Μαΐου 1993 ήταν ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Άμυνας στην Κροατική Δημοκρατία της Ερζέγ-Βοσνίας και στο Κροατικό Συμβούλιο Άμυνας.
Από τις 24 Ιουλίου έως τις 8 Νοεμβρίου 1993, ο Πράλιακ ήταν διευθυντής προσωπικού στο Κροατικό Συμβούλιο Άμυνας. Επέτρεψε την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στην πόλη Μόσταρ, η οποία όμως σταμάτησε στο Τσιτλούκ. Κατηγορήθηκε ότι διέταξε την καταστροφή της γέφυρας Στάρι Μοστ στη Μόσταρ τον Νοέμβριο του 1993, μια πράξη για την οποία οι δικαστές έκριναν ότι "προκάλεσε δυσανάλογη ζημιά στον μουσουλμανικό άμαχο πληθυσμό". Το Διεθνές Δικαστήριο Εγκλημάτων για την πρώην Γιουγκοσλαβία συμφώνησε ότι επρόκειτο για έναν θεμιτό στρατιωτικό στόχο. Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο Πράλιακ αρνήθηκε τις κατηγορίες με την αιτιολογία ότι τον ίδιο μήνα που σημειώθηκε η καταστροφή της γέφυρας ο ίδιος ήταν σε σύγκρουση με τον διοικητή του ΧΒΟ Μλάντεν Ναλέτιλιτς Τούτα, ο οποίος οδηγήθηκε σε παραίτηση από τη θέση του αρχηγού του ΧΒΟ μια μέρα πριν την καταστροφή της γέφυρας. Ο Πράλιακ ισχυρίστηκε ότι η γέφυρα κατεδαφίστηκε με την ενεργοποίηση ενός εκρηκτικού μηχανισμού στην αριστερή όχθη του ποταμού Νερέτβα, όπου βρισκόταν ο στρατός της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Πέρα από την ευθύνη και το εάν επρόκειτο για έναν νόμιμο στρατιωτικό στόχο, το δικαστήριο εξέτασε επίσης το εάν η προηγούμενη πολιορκία του Γιουγκοσλαβικού Εθνικού Στρατού και των Σερβο-Βοσνιακών δυνάμεων συνέβαλε στην καταστροφή της γέφυρας. Το 1993 ο στρατηγός Πράλιακ ήταν υπεύθυνος για το στρατόπεδο Ντρέτελι όπου οι Βόσνιοι έλαβαν κακομεταχείριση, με τουλάχιστον τέσσερα θύματα. Συνταξιοδοτήθηκε με δική του πρωτοβουλία την 1η Δεκεμβρίου 1995. Οι συνάδελφοί του βετεράνοι επαίνεσαν τις πράξεις και το σκεπτικό του κατά τη διάρκεια του πολέμου, ξεκινώντας από τη θεραπεία των κρατουμένων μέχρι την καταδίκη των Ούστασε.
Μετά τον πόλεμο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά τον πόλεμο, ο Πράλιακ έγινε επιχειρηματίας. Το 1995 ίδρυσε την εταιρεία Oktavijan αρχικά για την παραγωγή ταινιών, βίντεο και τηλεοπτικών προγραμμάτων και για την έκδοση βιβλίων που έγραφε ο ίδιος ενώ αργότερα για την αγοραπωλησία ακινήτων. Παράλληλα έχτισε ένα συγκρότημα επιχειρήσεων στο Ζάγκρεμπ, το οποίο ονόμασε Centar το 2000. Από το 2005 η εταιρεία διευθύνεται από τον θετό γιο του Νίκολα Μπάμπιτς Πράλιακ. Το 2011 είχε κέρδη περίπου 22 εκατομμύρια κούνα. Ο Πράλιακ ήταν επίσης ο συνιδρυτής της Liberan, μιας εταιρείας που διαθέτει μερίδιο στο Εργοστάσιο Καπνού και Τσιγάρου Λιουμπούσκι. Το 2008 το Υπουργείο Πολιτισμού της Κροατίας έκρινε ότι τα 18 έργα του Πράλιακ με θέμα τον Κροατικό Πόλεμο περί Ανεξαρτησίας, τον Πόλεμο της Βοσνίας και τις σχέσεις μεταξύ Κροατίας και Βοσνίας-Ερζεγοβίνης δεν θεωρούνται βιβλία αλλά φυλλάδια.
Κατηγορητήριο του ICTY
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Πράλιακ ήταν μεταξύ των έξι κατηγορουμένων από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία αναφορικά με την Κροατική Δημοκρατία της Ερζεγ-Βοσνία. Στις 5 Απριλίου 2004 παραδόθηκε οικειοθελώς και μεταφέρθηκε στο Ποινικό Δικαστήριο. Στο κατηγορητήριο ισχυρίστηκε ότι ο Πράλιακ, ως ανώτερος αξιωματούχος του στρατού, διέταζε άμεσα και έμμεσα τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ερζέγ-Βοσνίας, οι οποίες διέπρατταν μαζικά εγκλήματα πολέμου κατά του μουσουλμανικού πληθυσμού σε περίπου 30 δήμους της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Στο ρόλο του ως υψηλόβαθμου υπαλλήλου στο Υπουργείο Άμυνας συμμετείχε ενεργά στον σχεδιασμό του στρατού και των επιχειρήσεων αλλά και στις ενέργειες της πολιτικής αστυνομίας.
Θάνατος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 29 Νοεμβρίου 2017 ο Πράλιακ πέθανε στο νοσοκομείο της Χάγης αφού πρώτα ήπιε δηλητήριο μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου και μπροστά στους δικαστές, κατά την εκδίκαση στο Εφετείο της προσφυγής εναντίον του. Ο προεδρεύων δικαστής Κάρμελ Άγκιους ανέστειλε τις ακροάσεις και το ιατρικό προσωπικό του ICTY μετέφερε τον Πράλιακ στο κοντινότερο νοσοκομείο. Οι ολλανδικές αρχές κήρυξαν την αίθουσα του δικαστηρίου ως χώρο διάπραξης εγκλήματος και ξεκίνησαν έρευνες.
Τα τελευταία λόγια του Πράλιακ αφού άκουσε την καταδικαστική απόφαση γι'αυτόν :
Suci, Slobodan Praljak nije ratni zločinac, s prijezirom odbacujem vaše presudu !
Δικαστές, ο Σλόμπονταν Πράλιακ δεν είναι εγκληματίας πολέμου, με περιφρόνηση απορρίπτω την ετυμηγορία σας.
Στη συνέχεια, κατέληξε λέγοντας :
To je otrov koji sam popio.
Αυτό είναι το δηλητήριο που ήπια.
Αντιδράσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο πρώην δικαστής του ICTY Βόλφγκανγκ Σόμπουργκ δήλωσε ότι "πρόκειται για τραγωδία που κάποιος έφτασε σε μια τέτοια κατάσταση για να χάσει τη ζωή του". Η κυβέρνηση της Κροατίας έδωσε συλληπητήρια στην οικογένεια του Πράλιακ και υποστήριξε ότι το ICTY προέβη σε ψευδείς δηλώσεις κατά τη δεκαετία του 1990 ενώ ο Κροάτης πρωθυπουργός Αντρέι Πλένκοβιτς ανέφερε ότι "η πράξη αυτή κατά την ανακοίνωση της ετυμηγορίας από το Τμήμα Εφέσεων, όταν έχασε την ίδια του τη ζωή, θεωρείται μια βαθιά ηθική αδικία απέναντι στους έξι Κροάτες από τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη και απέναντι στον λαό της Κροατίας".
Σε κοινή τους δήλωση, όλα τα κυβερνητικά κόμματα του Κροατικού Κοινοβουλίου υποστήριξαν ότι κατά τη γνώμη τους η ετυμηγορία του ICTY δεν σέβεται τις ιστορικές αλήθειες, τα γεγονότα και τα αποδεικτικά στοιχεία και ότι αυτό είναι άδικο και απαράδεκτο ενώ πρόσθεσε ότι ο Πράλιακ προειδοποίησε με την αυτοκτονία του για όλες τις αδικίες στις δικαστικές αποφάσεις. Εξέφρασαν τα συλληπητήριά τους στις οικογένειες των θυμάτων όλων των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας. Η κροάτισσα πρωθυπουργός Κολίντα Γκράμπαρ-Κιτάροβιτς εξέφρασε τα συλληπητήριά του στην οικογένεια του Πράλιακ, αποκαλώντας τον ως τον "άνθρωπο που προτίμησε να πεθάνει αντί να ζει ως καταδικασμένος για τα εγκλήματα που δεν διέπραξε".
Ο Μίροσλαβ Τούμαν ανέφερε πως ήταν "η συνέπεια της ηθικής του θέσης να μην δεχτεί την ετυμηγορία που δεν έχει καμιά σχέση με τη δικαιοσύνη ή την πραγματικότητα" ενώ ο Ντράγκαν Τσόβιτς υπογράμμισε ότι "έδειξε σε ολόκληρο τον κόσμο τι είδους θυσίες ήταν έτοιμος να κάνει για να αποδείξει ότι δεν είναι εγκληματίας πολέμου". Ο Σέρβος πολιτικός Βόισλαβ Σέσελι σχολίασε ότι αν και ήταν αντίπαλος, η κίνησή του αυτή ήταν "ηρωική και γεμάτη σεβασμό". Σχεδόν χίλιοι Βοσνιο-Κροάτες συγκεντρώθηκαν στην πλατεία της Μόσταρ για να ανάψουν κεριά προς τιμήν του Πράλιακ.
Ο Μάρτιν Μπελ τον περιέγραψε ως "ήρωα του θεάτρου" ο οποίος "πέθανε με θεατρικό τρόπο". Γράφοντας για την εφημερίδα The Daily Telegraph, ο δημοσιογράφος Χάρι ντε Κετβίλ πιστεύει ότι η αυτοκτονία του Πράλιακ ήταν "η πιο δραματική απόδειξη που θα μπορούσε να συμβεί σε μια άβολη πραγματικότητα : πολλοί στα Βαλκάνια αρνούνται να αποδεχτούν ότι ο εθνικισμός της δεκαετίας του 1990 ήταν λανθασμένος".
Έρευνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το δηλητήριο που χρησιμοποίησε και ο τρόπος που το έλαβε υπό την κατοχή του παραμένουν ακόμα άγνωστα στην αστυνομία. Σύμφωνα με τη γνώμη ενός τοξικολόγου, ίσως πρόκειται για κυάνιο. Ωστόσο υπάρχουν πολλές διαφωνίες και μέχρι να δημοσιευτούν τα αποτελέσματα της αυτοψίας, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα για το ζήτημα.
Προσωπική ζωή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Πράλιακ ήταν παντρεμένος με την Κακιούσα Μπάμπιτς, η οποία είχε μουσουλμανική πίστη. Το ζευγάρι δεν είχε παιδιά αλλά ο Πράλιακ ήταν κοντά στα δυο θετά παιδιά του, τον Νίκολα και τη Νατάσα, τα οποία πήραν το επίθετό του.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ www
.trial-ch .org /trialwatch /profiles /en /facts /p495 .html. - ↑ www
.trial-ch .org /en /ressources /trial-watch /trial-watch /profils /profile /495 /action /show /controller /Profile .html. - ↑ pantheon
.world /profile /person /Slobodan _Praljak. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. - ↑ Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2019.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2019.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2020.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Προσωπική ιστοσελίδα
- Prlić et al.: Case information sheet στο ICTY
- Προφίλ στο filmski-programi.hr (στα κροατικά)