Σοφία Πάιπερ

Εύα Σοφία Πάιπερ
Σουηδή αριστοκράτισσα, Κυρία επί των τιμών
Πλήρες όνομα
Εύα Σοφία φον Φέρσεν, γεννημένη ως Εύα Σοφία φον Φέρσεν
Γέννηση30 Μαρτίου 1757 (1757-03-30)
Στοκχόλμη, Σουηδία
Θάνατος2 Φεβρουαρίου 1816 (58 ετών)
Στοκχόλμη, Σουηδία
Τόπος ταφήςΣτοκχόλμη, Σουηδία
Spouse(s)Αδόλφος Λούντβιχ Πάιπερ
Απόγονοι
ΠατέραςΆξελ φον Φέρσεν ο Πρεσβύτερος
ΜητέραΧεδβίγη Κατερίνα φον Φέρσεν

Η Εύα Σοφία Πάιπερ, γεννηθείσα ως Εύα Σοφία φον Φέρσεν (σουηδικά: Eva Sophie Piper née Eva Sophie von Fersen) (30 Μαρτίου 1757 - 2 Φεβρουαρίου 1816), ήταν Σουηδή Κόμισσα και Κυρία επί των τιμών. Επιπλέον ήταν η κόρη του Άξελ φον Φέρσεν του Πρεσβύτερου και της Κόμισσας Χεδβίγης Κατερίνας φον Φέρσεν, και αδελφή του Άξελ φον Φέρσεν του Νεότερου, της Χεδβίγης Ελεονώρας φον Φέρσεν και του Φαβιανού Ρέϊνχολντ φον Φέρσεν (1762–1818). Είναι πρωταρχικά γνωστή για τη στενή της φιλία με τη βασίλισσα Χεδβίγη Ελισάβετ Καρλόττα του Χόλσταϊν-Γκότορπ, η οποία της αφιέρωσε το περίφημο ημερολόγιο της.

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σχέση της με τον Πρίγκιπα Φρειδερίκο και ο γάμος της

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως μέλος μιας από τις ισχυρότερες οικογένειες της αριστοκρατίας στη Σουηδία, η Σοφία φον Φέρσεν βρισκόταν συχνά στην αυλή του παλατιού. Σε αντίθεση όμως με τις ξαδέλφες της Ουλρίκα φον Φέρσεν και Χριστίνα Αυγούστα φον Φέρσεν, δεν υπηρέτησε ως «hovfröken» (Κυρία επί των τιμών) πριν από το γάμο της, όπως συνήθως συνέβαινε με ένα άτομο με το δικό της κύρος.

Μάλιστα πριν ακόμα παντρευτεί, οι αναφορές της εποχής την περιέγραφαν ως μια καλλονή, αλλά επίσης ως ένα άτομο φιλόδοξο, με αιχμηρή ομιλία. Η πρώτη πρόταση γάμου, έγινε το 1774, όταν η Σοφία ήταν δεκαεπτά ετών, από τον Δούκα Φρειδερίκο Αδόλφο, τον μικρότερο αδερφό του βασιλιά και τρίτο στη σειρά του θρόνου. Να σημειωθεί δε ότι ο τελευταίος είχε κάνει και στο παρελθόν μια ανεπιτυχή πρόταση γάμου στην ξαδέλφη της Σοφίας, την Ουλρίκα φον Φέρσεν.

Ωστόσο, ο πατέρας της, της απαγόρευσε αυτό το γάμο, επειδή δεν επιθυμούσε να συνδέσει την οικογένεια του με το παλάτι. Αυτό όμως που φοβόταν περισσότερο ήταν ότι η βασιλική οικογένεια, που δεν ενέκρινε επίσης αυτή την ένωση, θα ταπείνωνε την κόρη του.[1] Το κυριότερο πρόβλημα όμως βρισκόταν στο γεγονός ότι η Σοφία ήταν ήδη λογοδοσμένη με τον πλούσιο και στενό φίλο της οικογένεια της, Αμερικανό Κόμη Πάιπερ.

Παρόλα αυτά τον Ιανουάριο του 1774, ο Φρειδερίκος αποκάλυψε στον πατέρα της Σοφίας την επιθυμία του να την παντρευτεί. Εντούτοις, εκείνος του αρνήθηκε αυτό τον γάμο, με τη δικαιολογία ότι δεν ταίριαζαν μεταξύ τους και ότι παρόλο που τους τιμούσε αύτη η πρόταση, εκείνος θα έπρεπε να παραιτηθεί από αυτή την ιδέα λόγο της αφοσίωσης που είχε στο βασίλειο.[2] Αν και ο Φρειδερίκος δεν αντιμετώπισε μια τόσο ανοιχτή άρνηση από τη μητέρα του, και τον αδελφός του, στην πραγματικότητα, και οι δύο ήταν αντίθετοι με αυτό τον γάμο. Σαν αποτέλεσμα φρόντισαν να απομακρύνουν για λίγο τον Αδόλφο από τη Σοφία, ενώ ταυτόχρονα της πρότειναν να γίνει κυρία επί των τιμών, αλλά εκείνη αρνήθηκε.[2] Μετά από δυο χρόνια όμως, που ο πρίγκιπας Φρειδερίκος επέστρεψε στη Σουηδία, συνέχιζε να είναι ακόμα ερωτευμένος με τη Σοφία. Με τη βοήθεια του αδελφού του, Δούκα Κάρολου, πρότεινε στη Σοφία να την απαγάγουν κατά τη διάρκεια ενός χορού και να τη φέρουν στην κατοικία του στο Παλάτι Τούλγκαρν, όπου ένας ιερέας θα τους περίμενε για να τελέσει τον γάμο τους, προτού προλάβει κανείς να τους εμποδίσει.[2] Η Σοφία, αφού συμβουλεύτηκε πρώτα τη δούκισσα Ελισάβετ Καρλόττα απέρριψε την προσφορά και ενημέρωσε τον Φρειδερίκο για την απόφαση της σε ένα χορό μεταμφιεσμένων. Όταν ο πρίγκιπας Αδόλφος προσπάθησε να την κάνει να αλλάξει γνώμη, εκείνη ήταν σχεδόν έτοιμη να υποκύψει και να το κάνει. Ωστόσο συγκράτησε τον εαυτό της, ζητώντας από τη δούκισσα Καρλόττα να την πάει σε ένα άλλο δωμάτιο, έτσι ώστε τα συναισθήματα της να μην την ωθήσουν στο να κάνει αυτή την τρέλα.[2]

Όπως ήταν αναμενόμενο, μετά από αυτά τα γεγονότα δέχτηκε αμέσως να επιβεβαιώσει τη δέσμευση της με τον αρραβωνιαστικό της. Έτσι το 1777, η Σοφία φον Φέρσεν παντρεύτηκε τον αμερικανικό επιμελητή Αδόλφο Λούντβιχ Πάιπερ (1750–1795). Αυτό όμως πλήγωσε βαθιά τον πρίγκιπα Φρειδερίκο, ο οποίος μετά από αυτές τις εξελίξεις, έφυγε για την Ιταλία. Η Σοφία μέσα από το γάμο της απέκτησε δύο γιους και δύο κόρες, που γεννήθηκαν μεταξύ 1778 και 1785. Σαν οικογένεια ζούσαν στην ιδιοκτησία του συζύγου της, το Κάστρο «Ängsö».

Η Σχέση της με τη Δούκισσα Καρλόττα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Σοφία Πάιπερ ήταν γνωστή για τη στενή της φιλία με τη Χεδβίγη Ελισάβετ Καρλόττα του Χόλσταϊν-Γκότορπ, τη σύζυγο του Κάρολου ΙΓ’ της Σουηδίας. Τον Μάιο του 1774, η Σοφία συνόδευσε τη μητέρα της, η οποία είχε διοριστεί από τον βασιλιά Γουσταύο Γ΄ για να καλωσορίσει και να συνοδεύσει τη γυναίκα του αδελφού του στη Σουηδία. Κατά τη διάρκεια λοιπόν του ταξιδιού στη Πομερανία και έπειτα με την επιστροφή τους στη Σουηδία, η Σοφία και η Καρλόττα ήρθαν πολύ κοντά.

Από το 1786 έως το 1800, η Σοφία υπηρέτησε ως «hovmästarinna» (επικεφαλής κυρία επί των τιμών) της δούκισσας Χεδβίγη Ελισάβετ Καρλόττα. Η φιλία μεταξύ της Σοφία και της Καρλόττας κρύωσε κάπως όταν η πρώτη αρνήθηκε να συνοδεύσει τη δούκισσα στο ταξίδι της στη Γερμανία τα έτη 1798-1799, επειδή προτιμούσε να πάει εκεί ξεχωριστά με τον εραστή της. Ακολούθησε η παραίτηση της ως επικεφαλής κυρίας επί των τιμών του παλατιού της Καρλόττας το 1800, μετά από την οποία η δούκισσα σταμάτησε να γράφει το ημερολόγιο της (περιλάμβανε τα έτη μεταξύ 1775 και 1817), με τη μορφή επιστολών προς τη Σοφία. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτές οι επιστολές δεν σταλθήκαν πότε αλλά γράφτηκαν με αυτόν τον τρόπο ως αφοσίωση στην Πάιπερ.

Το ημερολόγιο εκδόθηκε μεταξύ των ετών 1902 και 1942, και θεωρείται ως ένα πολύτιμο έργο αναφοράς της σύγχρονης Σουηδίας. Οι δύο φίλες διατήρησαν επίσης μια τεράστια αλληλογραφία, η οποία έχει δημοσιευθεί εν μέρει. Η Δούκισσα κάποτε αναφερόταν στη Σοφία ως τη μόνη αληθινή φίλη που είχε ποτέ. Εντούτοις μετά το θάνατο της Πάιπερ το 1816, η Καρλόττα έγραψε τη βιογραφία της (Σοφίας).

Ιδιωτική ζωή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Εύα Σοφία είχε ενεργή ερωτική ζωή στη σύγχρονη υψηλή κοινωνία. Το 1779, είχε μια σχέση με τον Ισπανό διπλωμάτη, Μαρκήσιο Λϊάνο λας Κάντσας, ο οποίος κάποτε ζούσε στο κάστρο «Ängsö» μαζί με το ζεύγος Πάιπερ. Αργότερα είχε ένα ειδύλλιο με τον Γάλλο διπλωμάτη Λουί Κλόντ Μπιγκό ντε Σαιν Κρουά τον οποίο μοιράστηκε με την Εύα Λόβεν. Είναι όμως επιβεβαιωμένο ότι και ο σύζυγος της ήταν με τη σειρά της ο εραστής της Ούλα φον Χόπκεν.[3]

Η Πάιπερ ασπάστηκε τον Τεκτονισμό στη Σουηδία κατά τον 18ο αιώνα, μαζί με την αδελφή της Χεδβίγη Ελεονώρα φον Φέρσεν και την Κόμισσα Χριστίνα Καρλόττα Στέρνελντ (η οποία το 1776 συμμετείχε στις Τεκτονικές υιοθεσίες για γυναίκες της αυλής του παλατιού). Εικάζεται ότι ήταν επίσης μέλος και η Κόμισσα Ουλρίκα Κατερίνα Βράχ, χωρίς όμως αυτό να είναι απόλυτα τεκμηριωμένο.

Η σχέση της με τον αδερφό της Άξελ φον Φέρσεν τον Νεότερο, ήταν πολύ στενή. Η αλληλογραφία που είχαν μεταξύ τους τα δυο αδέλφια έχει πολλές αναφορές στη φημολογούμενη σχέση του Άξελ με τη Μαρία Αντουανέτα, αλλά χωρίς ποτέ να αναφέρεται ανοιχτά το όνομα της. Αντίθετα χρησιμοποιούσαν τον όρο «Εκείνη» ή την αποκαλούσαν «Ιωσηφίνα». Το ότι τα ψευδώνυμα αυτά ανήκουν στη Βασίλισσα της Γαλλίας έχει τεκμηριωθεί από τη Σουηδή ιστορικό Άλμα Σόντερχελμ. Σε κάποια γράμματα της, η Σοφία επέκρινε τον αδελφό της για τη σεξουαλική του σχέση με την Ελεονώρα Σάλιβαν, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του, τα συναισθήματα της Μαρίας Αντουανέτας. Συγκεκριμένα του έγραψε: «Πραγματικά ελπίζω ότι Εκείνη δεν θα το ανακαλύψει ποτέ αυτό, γιατί θα της έδινε μεγάλο πόνο». Επίσης του ανέφερε: «Σκέψου λίγο αυτή την καημένη γυναικά, και δείξε έλεος στις θλίψεις της!»[4] Σε κάποιες περιπτώσεις, η αλληλογραφία του Άξελ φον Φέρσεν επικρίθηκε, και αργότερα κάποια γράμματα του κάηκαν, ιδιαιτέρα αυτά που περιλάμβαναν υλικό που θεωρήθηκε επιβλαβές για τη φήμη της βασίλισσας.[4]

Από το 1784, παρατηρήθηκε ότι η Πάιπερ φλέρταρε με τον βαρόνο Έβερτ Γουίλχελμ Τάουμπ, ξάδελφο του Χέντβίκ Ταούμπ, και από το 1790 περίπου, ήταν γνωστό ότι είχαν μια σοβαρή μακροχρόνια κρυφή σχέση. Παρόλα αυτά, το 1795, η Σοφία χήρεψε, και έτσι αυτή η σχέση έγινε επίσημη και φανερή. Εντούτοις, το 1798, όταν ο δούκας Κάρολος και η σύζυγος του έφυγαν από τη Σουηδία για το ευρωπαϊκό τους ταξίδι, η Σοφία Πάιπερ αποφάσισε να ταξίδεψε επίσης στη Γερμανία αλλά όχι στις υπηρεσίες της Δούκισσας Καρλόττας, αλλά μαζί με τον σύντροφο της βαρόνο Τάουμπ. Ωστόσο, ο Έβερτ Γουίλχελμ Τάουμπ απεβίωσε στο Κάρλοβι Βάρι της Γερμανίας και ο θάνατος του προκάλεσε μεγάλο πόνο και θλίψη στη Σοφία.

Πολύ σύντομα όμως, το έτος 1800, έχασε και τη μητέρα της, ενώ ταυτόχρονα ο άγαμος αδερφός της, Άξελ φον Φέρσεν, επέστρεψε στη Σουηδία για να εγκατασταθεί στην οικογενειακή τους κατοικία στη Στοκχόλμη. Λίγο αργότερα, η Σοφία αποφάσισε να συγκατοικήσει με τον αδελφό της, ώστε να φροντίζει εκείνον και το σπιτικό τους ως οικοδέσποινα.

Η δολοφονία του Άξελ Φέρσεν

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την καθαίρεση του Βασιλιά Γουσταύου Δ’ Αδόλφου της Σουηδίας το 1809, τα αδέρφια Φέρσεν ήταν γνωστοί ως υποστηρικτές του κόμματος των Γουσταύων, οι οποίοι επιθυμούσαν να αναγνωριστεί ο γιος του εκθρονισμένου μονάρχη ως κληρονόμος του θρόνου. Παρόλα αυτά, ως επόμενος βασιλιάς επιλέχθηκε ο Κάρολος Αύγουστος, ο πρίγκιπας του Σόντερμπουργκ, ο οποίος πολύ σύντομα πέθανε πέφτοντας από το άλογο του. Στις ψευδείς και αβάσιμες υποψίες που ακολούθησαν μετά το θάνατο του πρίγκιπα Καρόλου Αυγούστου το 1810, υποστηρίχτηκε ότι η Σοφία και ο Άξελ τον δηλητηρίασαν. Κάποιο σατιρικό έντυπο της εποχής που ονομαζόταν Räfvarne («Αλεπούδες») τους παρουσίαζε ως δολοφόνους του Κάρολου Αύγουστου, οι οποίοι αργότερα τιμωρήθηκαν με θάνατο.

Δυστυχώς, ο αδελφός της Σοφίας, ο Άξελ δολοφονήθηκε στο δρόμο στις 20 Ιουνίου 1810 από έναν θυμωμένο όχλο, καθώς εκείνος βρισκόταν στην άμαξα του, ως μέρος της συνοδείας στην κηδεία του Κάρολου Αύγουστου. Αυτό το γεγονός έγινε γνωστό ως ο «Φόνος του Φέρσεν». Η Σοφία υπέστη επίσης δίωξη σε αυτή την περίπτωση, αλλά κατάφερε να δραπετεύσει. Προειδοποιήθηκε ότι θα αναγκαζόταν να ακολουθήσει τη μοίρα του αδελφού της. Όπως ήταν λοιπόν αναμενόμενο, εκείνη έφυγε κρυφά από τη Στοκχόλμη την ίδια νύχτα, μεταμφιεσμένη ως υπηρέτρια και ζήτησε καταφύγιο στο Κάστρο «Rydboholm».

Την επόμενη μέρα, της δόθηκε άδεια από τον βασιλιά να τεθεί σε ασφαλή κράτηση στο Κάστρο «Vaxholm». Ζήτησε από το Βασίλειο να διερευνήσει τη συμμετοχή της στο θάνατο του πρίγκιπα και τελικά τον Νοέμβριο απαλλάχθηκε από κάθε κατηγορία. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, έλαβε διάφορες προτάσεις γάμου. Μία από αυτές ήταν από τον Τζώρτζ Καρλ φον Ντόμπλεν. Αν και δεν δέχτηκε να τον παντρευτεί, κράτησε επαφή μαζί του μέσω αλληλογραφίας. Έζησε τα τελευταία χρόνια της στο Κάστρο «Λόφσταντ» κοντά στο Νόρσεπινγκ. Εκεί έφτιαξε ένα μνημείο για τον αδερφό της, με την επιγραφή:

«Σε έναν αξέχαστο αδερφό, έναν άνθρωπο που το θάρρος του στις τελευταίες του στιγμές, στις 20 Ιουνίου 1810, μαρτυρεί τις αρετές και την ηρεμία του.»[5]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Charlottas, Hedvig Elisabeth (1902) [1775–1782]. Bonde, Carl Carlson, επιμ. Hedvig Elisabeth Charlottas dagbok (στα Swedish). I 1775-1782. Stockholm: P.A. Norstedt & Söners förlag. σελ. 44. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link) (search for all versions on WorldCat)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Alma Söderhjelm (1945). Gustav III:s syskon (The siblings of Gustav III) Stockholm: Albert Bonniers Förlag. 23033 (Swedish)
  3. ↑ Erdmann, Nils, Vid hovet och på adelsgodsen i 1700-talets Sverige: en tidskrönika, Wahlströms, Stockholm, 1926
  4. ↑ 4,0 4,1 Hans Axel Fersen, von, urn:sbl:15292, Svenskt biografiskt lexikon (art av Bengt Hildebrand (s. 708—733 och 743—747) med bidrag av Gerhard Hafström (mordet på F., s. 733—743).), hämtad 29 April 2014.
  5. ↑ von Fersen 1902, σελίδες 13–14

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Charlotte Bellamy & My Hellsing, Ma chère amie, Billets de la duchesse Charlotte de Sudermanie à Sophie de Fersen, Παρίσι, Mercure de France, 2018.
  • Βιογραφία στο Nordisk familjebok για το 1876 έως το 1904
  • Svenskt biografiskt handlexikon