Τάνις

Συντεταγμένες: 30°58′37″N 31°52′48″E / 30.97694°N 31.88000°E / 30.97694; 31.88000

Τάνις
Τάνις
Χάρτης
Είδοςαρχαία πόλη, αρχαιολογική θέση, χωριό και χωριό της Αιγύπτου
Γεωγραφικές συντεταγμένες30°58′37″N 31°52′48″E
Διοικητική υπαγωγήHusseiniya
ΧώραΑίγυπτος[1]
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Η Τάνις (αρχαία αιγυπτιακά: ḏˁn.t /ˈɟuʕnat/ ή /ˈcʼuʕnat/)[2], αραβικά: صان الحجر‎‎ Σαν ελ Χάτζαρ, κοπτικά: ϫⲁⲛⲓ/ϫⲁⲁⲛⲉ‎‎[3]) ήταν μια πόλη στα βορειοανατολικά του Δέλτα του Νείλου της αρχαίας Αιγύπτου. Βρισκόταν στο Τανιτικό βραχίονα (ή κλάδο) του Νείλου, ο οποίος έχει από αρχαίων χρόνων ήδη επιχωματωθεί.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
D
a		 n
t Z1		 mw
N36		 N21
niwt
 
ήD
a		 n
,
t niwt
Ντζανέτ (ḏˁn.t) σε ιερογλυφικά

Η Τάνις δεν μαρτυρείται πριν τη 19η Δυναστεία, όταν και ήταν η πρωτεύουσα του 14ου νομού της Κάτω Αιγύπτου[4][α]. Τα περισσότερα μνημεία που στη Τάνιδα που χρονολογούνται πριν την 21η Δυναστεία, στην πραγματικότητα έχουν φερθεί εκεί από κοντινές πόλεις, κυρίως από την Πι-Ραμές, και επαναχρησιμοποιήθηκαν από τους βασιλείς της αποχής. Τα πιο παλιά γνωστά Τανιτικά κτίσματα χρονολογούνται στην 21η Δυναστεία[6].

Κατά το Νέο Βασίλειο, η βασιλική κατοικία στην Πι-Ραμές εγκαταλείφτηκε γιατί ο βραχίονας του Νείλου όπου βρισκόταν επιχωματώθηκε με συνέπεια το λιμάνι της να καταστεί μη χρησιμοποιήσιμο. Μετά την εγκατάλειψη της Πι-Ραμές η Τάνις έγινε η έδρα της διακυβέρνησης των Φαραώ της 21ης Δυναστείας, και μετά της 22ης Δυναστείας (μαζί με τη Βούβαστι)[4][6].
Οι ηγεμόνες αυτών των δύο δυναστειών θεωρούσαν τον εαυτό τους νόμιμους διαδόχους του θρόνου της Άνω και Κάτω Αιγύπτου. Χρησιμοποιούσαν τους παραδοσιακούς τίτλους και αποτύπωναν τη βασιλική τους αυτή ιδιότητα στα κατασκευαστικά έργα τους, αν και αυτά ωχριούν μπροστά στην δραστηριότητα κατά το απόγειο του Νέου Βασιλείου[7]. Ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα αυτών των βασιλέων ήταν το χτίσιμο και κατόπιν επέκταση του ναού του Άμμωνα-Ρα στη Τάνιδα (την εποχή εκείνη ο Άμμων-Ρα είχε αντικαταστήσει το Σεθ ως κύρια θεότητα του ανατολικού Δέλτα), ενώ και μικρότεροι ναοί αφιερώθηκαν στη Μουτ και του Χονσού, οι οποίοι μαζί με τον Άμμωνα-Ρα αποτελούσαν τη Τριάδα των Θηβών[6]. Πολλοί από αυτούς τους ηγεμόνες θάφθηκαν στη Τάνιδα σε μια νέα βασιλική νεκρόπολη, που αντικατέστησε εκείνη της Θηβαϊκής Κοιλάδας των Βασιλέων[6].

Στα κατοπινά χρόνια η Τάνις έχασε την θέση της ως βασιλική έδρα, αλλά παρέμεινε κατοικημένη ως την εγκατάλειψή της κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους[4].

Ερείπια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βασιλικοί τάφοι στη Τάνιδα.

Η Τάνις ήταν τοποθεσία πολλών αρχαιολογικών ανασκαφών αρχίζοντας από το 19ο αιώνα, στις οποίες ασχολήθηκαν οι Φλίντερς Πέτρι και Ογκίστ Μαριέτ.

Το 1866, ο Καρλ Ρίχαρντ Λέψιους ανακάλυψε στη Τάνιδα το Κανώπειο Διάταγμα—μια επιγραφή που σχετίζεται στενά με τη Στήλη της Ροζέτας και που ομοίως ήταν γραμμένο στα αρχαία αιγυπτιακά (ιερογλυφικά και δημώδης) και στα αρχαία ελληνικά. Η ανακάλυψη αυτή συνέβαλε σημαντικά στην αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών.

Υπάρχουν ερείπια πολλών ναών, μεταξύ των οποίων ο κύριος ναός του Άμμωνα, καθώς και μια πολύ σημαντική βασιλική νεκρόπολη της Τρίτης μεταβατικής περιόδου (που περιέχει τις μόνες γνωστές απαραβίαστες βασιλικές ταφές — ο τάφος του Τουταγχαμών είχε παραβιαστεί κατά την αρχαιότητα). Πολλές από τις πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν για να χτιστούν οι διάφοροι ναοί στη Τάνιδα προήρθαν από την παλιά πόλη των Ραμεσσιδών Πι-Ραμές, που έκανε πολλές παλιές γενιές αιγυπτιολόγων να πιστεύουν ότι η Τάνις ήταν, στην πραγματικότητα, η Πι-Ραμές. Οι ταφές τριών φαραώ της 21ης και 22ης Δυναστείας (Ψουσέννης Α΄, Αμενεμοπέ και Σοσένκ Β΄) διασώθηκαν από τυμβωρύχους σε όλη την αρχαιότητα. Βρέθηκαν άθικτοι το 1939 και 1940 από τον Πιέρ Μοντέ και περιείχαν μεγάλο αριθμό χρυσού, κοσμημάτων, λάπις λάζουλι και άλλες πολύτιμες πέτρες, όπως επίσης και τις ταφικές μάσκες αυτών των φαραώ.

Οι κύριες θεότητες της Τάνιδος ήταν ο Άμμωνας, που μαζί με σύζυγό του Μουτ και το παιδί τους Χονσού αποτελούσαν την Τανιτική τριάδα. Η τριάδα αυτή όμως ήταν ίδια ακριβώς με αυτή των Θηβών, οδηγώντας πολλούς μελετητές να μιλάνε για τη Τάνιδα ως τις «Θήβες του βορρά».

Το 2009, το Αιγυπτιακό Υπουργείο Πολιτισμού ανέφερε ότι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν την τοποθεσία ιερής λίμνης στο ναό της θεά Μουτ στον αρχαιολογικό χώρο της Τάνιδος. Η λίμνη που ήταν χτισμένη από λίθους από ασβεστόλιθο, είχε διάσταση 15 μέτρα μήκος και 12 πλάτος. Βρέθηκε 12 μέτρα κάτω από το έδαφος σε καλή κατάσταση. Ήταν η δεύτερη ιερή λίμνη που είχε βρεθεί στη Τάνιδα. Η πρώτη στην τοποθεσία είχε αναγνωριστεί το 1928[8].

Τάνις και Βίβλος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η βιβλική ιστορία του Μωυσή που βρέθηκε στα έλη του Νείλου (Έξοδος 2:3-5 Αρχειοθετήθηκε 2019-02-10 στο Wayback Machine.) υποθέτεται συνήθως ότι τοποθετείται στη Τάνιδα. Όμως, δεν έχουν βρεθεί αρχαιολογικές αποδείξεις, και η παρακμή της πόλης μπορεί να επήρθε από την ανακατάταξη των παραποτάμων του Νείλου παρά από μια μη ιστορική κατάληψη από τους Ισραηλίτες[9].

Στην Εβραϊκή Βίβλο, εμφανίζεται η πόλη Ζόαν (εβραϊκά: Tso`an), που στην Μετάφραση των Εβδομήκοντα μεταφράστηκε ως Τάνις, που όπως το αραβικό Tsan και το Ζόαν προέρχεται από το αρχαίο αιγυπτιακό όνομα Ντζανέτ, ή Ντζαν (ντ‛ν τ).

Στους Αριθμούς (13:23 Αρχειοθετήθηκε 2019-01-26 στο Wayback Machine.) αναφέρεται ότι η Τάνις χτίστηκε επτά χρόνια μετά τη Χεβρώνα. Στους Ψαλμούς (77: 12, 73 Αρχειοθετήθηκε 2019-02-02 στο Wayback Machine.), αναφέρεται το «πεδίῳ Τάνεως», δηλαδή η πεδιάδα της Τάνιδος ως το μέρος όπου ο Μωυσής πραγματοποίησε θαύματα ενώπιον του Φαραώ προκειμένου να τον πείσει να απελευθερώσει του Εβραίους. Το πιθανότερο είναι η φράση να είναι παράλληλη της «γη της Αιγύπτου», καθώς οι πληγές που έπληξαν την Αίγυπτο δεν ήταν περιορισμένες σε ένα σημείο, αλλά συνέβησαν σε όλη την Αίγυπτο[10]. Η πόλη επίσης αναφέρεται στον Ησαΐα (19:11, 13 Αρχειοθετήθηκε 2019-03-07 στο Wayback Machine. και 30:4), και στον Ιεζεκιήλ (30:14).

Στην ποπ κουλτούρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην ταινία του 1981 Οι κυνηγοί της Χαμένης Κιβωτού, η Τάνις είναι το μέρος που βρίσκεται η Κιβωτός της Διαθήκης, η οποία ήταν κρυμμένη σε ένα μυστικό θάλαμο που ονομαζόταν Πηγάδι των Ψυχών. Η Τάνις περιγράφεται ότι είχε θαφθεί από μια αμμοθύελλα μέχρι το 1936, όταν και ανακαλύφθηκε από μια γερμανική αποστολή. Στην πραγματικότητα, η Τάνις αποτέλεσε τοποθεσία πολλών αρχαιολογικών ανασκαφών από τις αρχές του 19ου αιώνα και μετά.

Το διήγημα Ο Πόθος του Κόσμου του Χένρυ Ράιντερ Χάγκαρντ διαδραματίζεται κυρίως στη Τάνιδα.

  • Νεκρική μάσκα του αρχιερέα και αξιωματούχου του Ψουσέννη Α΄ Ουαεντζεμπαουεντζέντ
    Νεκρική μάσκα του αρχιερέα και αξιωματούχου του Ψουσέννη Α΄ Ουαεντζεμπαουεντζέντ
  • Κύπελλα από τον τάφο του Ουαεντζεμπαουεντζέντ στην Τάνιδα
    Κύπελλα από τον τάφο του Ουαεντζεμπαουεντζέντ στην Τάνιδα
  • Τάφος του φαραώ Οσορκόν Β΄ στην Τάνιδα
    Τάφος του φαραώ Οσορκόν Β΄ στην Τάνιδα
  • Χρυσή νεκρική μάσκα του Ψουσέννη Α΄
    Χρυσή νεκρική μάσκα του Ψουσέννη Α΄

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Ο βιβλικός αρχαιολόγος Μπέντζαμιν Μαζάρ πίστευε ότι η Στήλη των Τετρακοσίων Χρόνων (Year 400 Stela) που βρέθηκε στη Τάνιδα και χρονολογείται από το 13ο αιώνα π.Χ. μπορεί να ένδειξη ότι η τοποθεσία γνώρισε κάποιου είδους εγκατάσταση το 18 και 17ο αιώνα π.Χ.[5]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ GEOnet Names Server. 11  Ιουνίου 2018. -303892.
  2. ↑ Loprieno, Antonio (1995). Ancient Egyptian: A linguistic introduction. σελίδες 39, 245. 
  3. ↑ Vycichl, W. (1983). Dictionnaire Étymologique de la Langue Copte, p. 328.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Snape, Steven (2014). The Complete Cities of Ancent Egypt. Thames & Hudson. σελ. 335. ISBN 978-0-500-77240-9. 
  5. ↑ Benjamin Mazar, Encyclopedia Miqrait, "Eretz Yisrael", p. 682
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Robins, Gay (1997). The Art of Ancient Egypt. London: British Museum Press. σελίδες 195–197. ISBN 0714109886. 
  7. ↑ De Mieroop, Marc Van (2007). A History of Ancient Egypt. Malden, MA: Blackwell Publishing. σελ. 400. ISBN 9781405160711. 
  8. ↑ Johnston, Cynthia. Pharaonic-era sacred lake unearthed in Egypt. Reuters, October 15, 2009.
  9. ↑ Lindsay Falvey (2013). "Musing on Agri-History". Asian Agri-History 17(2), p. 184.
  10. ↑ Διαδικτυακή βιβλιοθήκη της Σκοπιάς, Ζόαν

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Association française d’Action artistique. 1987. Tanis: L’Or des pharaons. (Paris): Ministère des Affaires Étrangères and Association française d’Action artistique.
  • Brissaud, Phillipe. 1996. "Tanis: The Golden Cemetery". In Royal Cities of the Biblical World, edited by Joan Goodnick Westenholz. Jerusalem: Bible Lands Museum. 110–149.
  • Kitchen, Kenneth Anderson. [1996]. The Third Intermediate Period in Egypt (1100–650 BC). 3rd ed. Warminster: Aris & Phillips Limited.
  • Loth, Marc, 2014. "Tanis – 'Thebes of the North’“. In "Egyptian Antiquities from the Eastern Nile Delta", Museums in the Nile Delta, Vol. 2, ser. ed. by Mohamed I. Bakr, Helmut Brandl, and Faye Kalloniatis. Cairo/Berlin: Opaion. (ISBN 9783000453182)
  • Montet, Jean Pierre Marie. 1947. La nécropole royale de Tanis. Volume 1: Les constructions et le tombeau d’Osorkon II à Tanis. Fouilles de Tanis, ser. ed. Jean Pierre Marie Montet. Paris: .
  • ———. 1951. La nécropole royale de Tanis. Volume 2: Les constructions et le tombeau de Psousennès à Tanis. Fouilles de Tanis, ser. ed. Jean Pierre Marie Montet. Paris: .
  • ———. 1960. La nécropole royale de Tanis. Volume 3: Les constructions et le tombeau de Chechanq III à Tanis. Fouilles de Tanis, ser. ed. Jean Pierre Marie Montet. Paris.
  • Stierlin, Henri, and Christiane Ziegler. 1987. Tanis: Trésors des Pharaons. (Fribourg): Seuil.
  • Yoyotte, Jean. 1999. "The Treasures of Tanis". In The Treasures of the Egyptian Museum, edited by Francesco Tiradritti. Cairo: The American University in Cairo Press. 302–333.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]