Τενοντίτιδα αχίλλειου τένοντα | |
---|---|
Ειδικότητα | ρευματολογία |
Ταξινόμηση | |
ICD-10 | M76.6 |
ICD-9 | 726.71 |
DiseasesDB | 31726 |
eMedicine | sports/2 |
Τενοντίτιδα του Αχίλλειου Τένοντα (Achilles Tendonitis) ονομάζουμε την άσηπτη φλεγμονή του Αχίλλειου τένοντα λόγω ενδοτενοντικών αλλοιώσεων. Συνήθως πρόκειται για ρήξεις ινών, ενώ αν συνυπάρχει βλάβη του υμένα ή του παρατένοντα τότε έχουμε τενοντοϋμενίτιδα. Όταν τα ενοχλήματα χρονολογούνται από λίγες μέρες έως ένα μήνα θεωρείται Οξεία Τενοντίτις του Αχίλλειου Τένοντα ενώ όταν τα ενοχλήματα χρονολογούνται πάνω από ένα μήνα η πάθηση λέγεται Χρόνια Τενοντίτις του Αχιλλείου Τένοντα. Πρόκειται για πάθηση πού ανήκει στις αθλοπάθειες (overuse syndromes) και μάλιστα εκδηλώνεται σε κάθε ηλικία, ενώ συχνότερη είναι μεταξύ 35-50 ετών.[1]. Πέραν της Κλασσικής Τενοντίτιδας του Αχίλλειου στο κύριο σώμα αυτού, υπάρχει και η Καταφυτική Τενοντίτιδα του Αχίλλειου Τένοντα, του η οποία συνδυάζεται ενίοτε με ασβεστοποιήσεις επί της Πτέρνας και εκδηλώνεται με τοπική διόγκωση και πόνο στο πέρας του τένοντα επί της Πτέρνας. Η μορφή αυτή είναι πλέον εύκολη στη θεραπεία γιατί επιτρέπεται να γίνει εκεί τοπικά ένεση Κορτιζόνης.[2], [3].
Η δυσλειτουργία και οι κακώσεις του Αχίλλειου τένοντα συμβαίνουν κυρίως σε δύο ομάδες αθλητών. Η πρώτη ομάδα είναι ηλικίας 35-50 ετών, ερασιτέχνες και κυρίως αθλητές του Σαββατοκύριακου. Η δεύτερη ομάδα είναι νεαροί αθλητές υψηλού επιπέδου, οι οποίοι συνήθως πριν τη ρήξη του Τένοντος αναπτύσσουν πρόδρομα συμπτώματα τενοντίτιδος του Αχίλλειου. Το 75% των ρήξεων συμβαίνουν σε άρρενες αθλητές ηλικίας 30-50 ετών. Είναι κυρίως δρομείς μεγάλων αποστάσεων και τενίστες,[2] και προσφάτως είναι μεσήλικες «ποδοσφαιριστές του Σαββατοκύριακου» σε γήπεδα 5Χ5[4].
Πολλές φορές φλεγμαίνει ο Οπισθοπτερνικός θύλακος (bursa), ο οποίος βρίσκεται στο πίσω και άνω μέρος της πτέρνας μεταξύ της κατάφυσης του Αχίλλειου Τένοντα και της πτέρνας, οπότε μπορούμε να έχουμε οπισθοπτερνική θυλακίτιδα. Αυτή μπορεί vα εξελιχθεί στο σύνδρομο Haglood με σταδιακή αποκόλληση ή επιμήκυνση του οπίσθιου άνω τμήματος της πτέρνας. Η Τενοντίτις του Αχιλλείου Τένοντα (Αchilles Tendonitis) είναι μία επώδυνη πάθηση με ή χωρίς φλεγμονώδη αντίδραση, με ή χωρίς οίδημα, εντός και γύρω από τον Αχίλλειο τένοντα. Θεωρείται σοβαρή πάθηση, γιατί πέραν του ότι ενοχλεί και είναι δύσκολη στή θεραπεία της, ενέχει και τον κίνδυνο της ολικής ρήξης του τένοντα, ιδίως σε μεσήλικες, κάτι που χρειάζεται εγχείρηση. [5].Γι’αυτό είναι και είναι σημαντική η πρόληψη, ή η έγκαιρη θεραπεία της[2]. Ο Αχίλλειος τένοντας, ΔΕΝ διαθέτει τενόντιο έλυτρο (Synovial sheath), αλλά περιβάλλεται από έναν παρατένοντα (paratenon). Τρέφεται με την μέθοδο της ωσμωτικής διάχυσης. Μιά οξεία μορφή τενοντίτιδας, προσβάλλει συνήθως τον παρατένοντα, και όχι αυτόν τον ίδιο τον Αχίλλειο τένοντα αλλά σε περιπτώσεις σοβαρής ή χρόνιας τενοντίτιδας, δημιουργείται εντός του Αχιλλείου τένοντα, ένας όζος (nodule) από μικρορήξεις ινών του τένοντα, με βλεννοειδή εκφύλιση (mucoid degeneration), επιμήκεις σχισμές (longitudinal fissures), και δημιουργία ουλώδους ιστού (scartissue). Ειδικότερα,είτε οι αθλοπάθειες, είτε οι τραυματισμοί, είτε η τοξική δράση της Σιπροφλοξασίνης, προκαλούν ρήξεις ινών του κολλαγόνου του τένοντα. Οι ρήξεις αυτές είναι αδύνατο να "κολλήσουν" ακριβώς, "ίνα πρός ίνα". Στόν οπισθοπτερνικό θύλακο συσσωτεύονται ινοκύτταρα που προκαλούν δημιουργία "κόλλας" ινώδους και έτσι έχουμε άτυπη συγκόλληση με τη μέθοδο της "Cross link chain" (κόλλημα σε διασταυρούμενες αλυσίδες) που προκαλεί διόγκωση στον τένοντα και φυσικά ποτέ δεν αποκτά αυτός τη σταθερότητα και ελαστικότητα που είχε πριν τη βλάβη. Σε γενικές γραμμές, οι επαναλαμβανόμενες διατάσεις του Αχίλλειου τένοντα προκαλούν εκφύλισή του, είτε τοπική στα 4cm από την κατάφυση στην πτέρνα, είτε διάχυτη καθ΄ όλο τό μήκος του. Επιπλέον, δημιουργούνται συμφύσεις μεταξύ του τένοντα και του παρατένοντα, πού μετατρέπονται σε συσφιγκτικές δεσμίδες (constricting bands). Η αγγείωση του Αχίλλειου τένοντα, προέρχεται από αρτηρίδια του Παρατένοντα, και είναι ελάχιστη και ανεπαρκής. Γι’αυτό εύκολα ισχαιμεί και εκφυλίζεται. Πρακτικά έχει παρατηρηθεί ότι η συχνότερη αιτία Τενοντίτιδος του Αχιλλείου είναι η απότομη μεταπήδηση από βραχύ Γαστροκνήμιο σε Διατεταμένο Γαστροκνήμιο, δηλαδή από υποδήματα με ψηλό τακούνι σε υποδήματα με χαμηλό τακούνι και μάλιστα όταν αυτό συνδυάζεται και με άθληση. Για παράδειγμα, μια κυρία με καθημερινή χρήση τακουνιού τύπου «γόβας στιλέτο» με ύψος 5cm, εάν αποφασίσει το Σαββατοκύριακο να κάνει τζόκινγκ με παπούτσια χαμηλά αθλητικά, είναι υποψήφια για Τενοντίτιδα του Αχιλλείου.[2], [6].
Εμβιομηχανικά, ένας παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει σε τενοντίτιδα ή ρήξη του Αχίλλειου, αν συνυπάρχει βέβαια με άλλους παράγοντες, είναι ο υπερπρηνισμός του άκρου πόδα και η σύσπαση του συμπλέγματος γαστροκνήμιου και υποκνημίδιου. Ενας δρομέας (Runner) μπορεί να παρουσιάσει φλεγμονή στον Αχίλλειο τένοντα, όταν φορά ψηλοτάκουνα παπούτσια καθημερινά, ενώ αθλείται με χαμηλά αθλητικά, ή, όταν κάνει αλλαγή από αθλητικά παπούτσια προπόνησης (training shoes) σε παπούτσια αγώνων (competition shoes) χωρίς υποπτέρνια. Τό ίδιο μπορεί να συμβεί και όταν ο αθλητής, μεταπηδά από προπόνηση σε χωματόδρομο, σε προπόνηση σε τάπητα ελαστικής αναπήδησης (Τartan). Σε κάθε περίπτωση, επισυμβαίνει αυξημένη διάταση στον Αχίλλειο τένοντα. [1]. [2], [6].Επί πλέον, εάν ο αθλητής έχει επώδυνη καμάρα, ο Αχίλλειος τένοντας διατείνεται, καθώς η ποδοκνημική κάμπτεται ραχιαία για αποφυγή πρηνισμού του ποδιού. Η αυξημένη πρόσκρουση κατά το τρέξιμο σε κατωφέρεια, εξασκεί πρόσθετες πιέσεις στον Αχίλλειο τένοντα, καθώς επίσης και η φάση ανύψωσης πτέρνας-δακτύλων (Toeigoff), στο τρέξιμο ανηφορικού δρόμου. Το ίδιο συμβαίνει, όταν ο αθλητής φορά υποδήματα με δύσκαμπτη εξωτερική σόλα (outer sole). Μιά κακώς τοποθετημένη σφήνα πτέρνας (heel wedge), ή ένα μαλακό αντέρεισμα πτέρνας (heel counter), πού δεν την σταθεροποιεί, μπορούν να συμβάλλουν στην πρόκληση τενοντίτιδας. Ο συνδυασμός υπερπρηνισμού της πτέρνας και ύπαρξης μαλακού αντερείσματος πτέρνας στο παπούτσι, αποτελούν ισχυρό προδιαθεσικό παράγοντα για Τενοντίτιδα του Αχιλλείου. Το ίδιο φαινόμενο συμβαίνει συχνά σε ποδηλάτες, πού υπερλειτουργούν την ποδοκνημική άρθρωση, αλλά ο πόνος και η διόγκωση συνήθως μετριάζονται, όταν μειώνουν το εύρος των κινήσεων στα πεντάλ. Συνεπώς μια αλλαγή της διαμέτρου (απόστασης) των πεντάλ προφυλάσσει από τενοντίτιδα του Αχιλλείου[2].
Ο αθλητής νοιώθει συνήθως ένα καυστικό πόνο στον Αχίλλειο Τένοντα, μόλις αρχίσει να τρέχει, που γίνεται εντονότερος καθώς συνεχίζει, ενώ είναι αρκετά έντονος μετά τη λήξη τής άθλησης.[9] Ο πόνος επίσης μπορεί να εμφανίζεται τό πρωί, με ή χωρίς δυσκαμψία, μόλις ο αθλητής σηκώνεται από τό κρεβάτι του, αλλά με την πάροδο της ημέρας σταδιακά κοπάζει.[6]. Κλινικά, παρατηρείται τοπική ευαισθησία 3-5cm κεντρικότερα της κατάφυσης του τένοντα στην Πτέρνα, ή κατά μήκος του τένοντα. Η δοκιμασία βάδισης στις μύτες των ποδιών, είναι θετική. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, υπάρχει κριγμός, διόγκωση ή ψηλαφητό επώδυνο οζίδιο.[4]. Σε λεπτομερή εξέταση μπορεί να εντοπισθούν ένα ή περισσότερα από τα προαναφερθέντα εμβιομηχανικά προβλήματα, ενώ παρατηρείται ενίοτε μείωση του εύρους υπαστραγαλικού υπτιασμού[10]. Η εξέταση μπορεί να περιλαμβάνει απαραιτήτως Πελματογράφημα (foot print) και αδρή κινησιολογική μελέτη της βαδίσεως.[2]. Η διάκριση μεταξύ Οξείας Τενοντίτιδας του Αχιλλείου Τένοντος και ρήξης του Αχιλλείου Τένοντος γίνεται με το Τest Thomson, δηλαδή ο ασθενής πρηνής ή η Κνήμη Πρηνής και το πέλμα ελεύθερο. Ψηλαφούμε τη γάμπα. Το πέλμα οφείλει να κάνει κάμψη. Εάν δεν κάνει έχουμε ολική ρήξη Αχιλλείου Τένοντος.[10].
Η Τενοντίτιδα του Αχιλλείου, συγχέεται ενίοτε διαγνωστικά, αλλά εύκολα διαχωρίζεται κλινικά από τις εξής κλινικές οντότητες, που απαιτούν εντελώς διαφορετική θεραπεία:
Συνοπτικά, η θεραπεία της Τενοντίτιδας του Αχίλλειου Τένοντα είναι κυρίως συντηρητική και σε σπάνιες περιπτώσεις χειρουργική. Ανάλογα με τη βαρύτητα της Τενοντίτιδας, αλλά και ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς έχουμε τις εξής θεραπευτικές επιλογές:
Είναι γνωστό ότι κάθε άθλημα χρειάζεται και ειδικά υποδήματα. Αυτό προβλέπεται τόσο από το είδος του αθλήματος, αλλά και από το έδαφος του αγωνιστικού χώρου (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, 5Χ5, αναρρίχηση, beach Volley, Tennis, κλπ, αλλά και από τις διαφημιστικές καμπάνιες των πολυεθνικών εταιρειών αθλητικών υποδημάτων[4]. Οι ειδικοί αθλητίατροι (ιατρική ειδικότητα μή αναγνωρισμένη στην Ελλάδα) και οι ειδικοί των αθλητικών κακώσεων Ορθοπεδικοί συμφωνούν ότι "Τα χρησιμοποιούμενα αθλητικά παπούτσια θα πρέπει να έχουν τις εξής ιδιότητες: Εύκαμπτο πάτο (Flexible sole), ενσωματωμένη σφήνα ανύψωσης της πτέρνας (Heel wedge) περί τά 1.7 cm, και σκληρό οπίσθιο αντέρεισμα πτέρνας (Heel counter). Μαλακά υποπτέρνια ανύψωσης της πτέρνας από Σιλικόνη (Ηeel Pads), τοποθετούνται στά καθημερινά υποδήματα, με σκοπό τη χαλάρωση του τένοντα, και την απόσβεση των κραδασμών. Εάν διαπιστωθεί υπερβολικός πρηνισμός, μπορεί να διορθωθεί με ειδικά ορθωτικά πέλματα. Η ύπαρξη κοιλοποδίας είναι ένα δυσκολώτερο πρόβλημα, πού απαιτεί τη μόνιμη ένθετη τοποθέτηση μιας μαλακής σφήνας τύπου Schuster μεταξύ έξω και έσω σόλας, στο αθλητικό παπούτσι, με σκοπό την απόσβεση κραδασμών κατά τη φάση πρόσκρουσης της πτέρνας στο έδαφος. Ταυτόχρονα, αν υπάρχει κοιλοποδία, στό καθημερινό παπούτσι πρέπει να τοποθετηθούν ειδικά πέλματα κοιλοποδίας".[1][2]. Πάντως, αυτό καθ' εαυτό τό τρέξιμο (Running) σπανιώτατα ευθύνεται για ρήξη του Αχιλλείου Τένοντα, πράγμα που συμβαίνει σε αθλήματα ή δραστηριότητες πού απαιτούν άλματα (π.χ. μπάσκετ, βόλλεϋ, δρόμος μετ'εμποδίων, αλμα εις τριπλούν, κλπ)[1].
Η Οξεία και η Χρόνια Τενοντίτιδα του Αχιλλείου, αποτελεί μια σοβαρή αθλητική πάθηση, αφενός μέν γιατί είναι βασανιστική και αφετέρου γιατί δεν θεραπεύεται εύκολα, και σπάνια μπορεί να οδηγήσει σε Ρήξη του Αχίλλειου Τένοντα. Τα προληπτικά μέτρα περιλαμβάνουν τη χρήση σωστών αθλητικών υποδημάτων, τον σωστό τρόπο προπόνησης του αθλητή, και εκ μέρους του γιατρού, τη διόρθωση των εμβιομηχανικών προβλημάτων του άκρου ποδός, πού τυχόν υπάρχουν. Τέλος, μια σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση της τενοντίτιδας αμέσως με την εκδήλωσή της, μπορεί να απαλλάξει τον αθλητή από τα ενοχλήματα μέσα σε λίγες μέρες, ενώ σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να ταλαιπωρηθεί μέχρι και για δύο χρόνια, με ανάλογες επιπτώσεις στην αθλητική του καρριέρα.-