Τζορτζ Χέρμπερτ Μηντ

Τζορτζ Χέρμπερτ Μηντ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	George Herbert Mead (Αγγλικά)
Γέννηση	27  Φεβρουαρίου 1863[1][2][3] Σάουθ Χάντλι
Θάνατος	30  Απριλίου 1931[1][4][2] Σικάγο[5][6]
Χώρα πολιτογράφησης	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά[7][8]
Σπουδές	Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ[9] Κολέγιο Όμπερλιν Oberlin Academy[10]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	φιλόσοφος[11] κοινωνιολόγος[11] ψυχολόγος[11] διδάσκων πανεπιστημίου
Εργοδότης	Πανεπιστήμιο του Σικάγου Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν
Αξιοσημείωτο έργο	Mind, Self and Society
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Carus Lectures (1931)[12]
δεδομένα

Ο Τζορτζ Χέρμπερτ Μηντ (αγγλικά: George Herbert Mead‎‎, 27 Φεβρουαρίου 1863 - 26 Απριλίου 1931) ήταν Αμερικανός φιλόσοφος, κοινωνιολόγος και ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο του Σικάγου. Ανήκε στη φιλοσοφική-επιστημολογική παράδοση του πραγματισμού. Θεωρείται από τους θεμελιωτές της κοινωνικής ψυχολογίας και γενικότερα της Αμερικανικής κοινωνιολογίας. Ενώ ο Μηντ είναι περισσότερο γνωστός για τη δουλειά του στη φύση του εαυτό και στη διυποκειμενικότητα, ανέπτυξε επίσης και μια θεωρία για τη δράση, όπως επίσης και μια μεταφυσική θεωρία που τονίζει την ανάδυση και την προσωρινότητα, όπου το παρελθόν και το μέλλον βιώνονται υπό το πρίσμα του παρόντος.^[13]

Βιογραφία

Γεννήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 1863 στο Σάουθ Χάντλεϊ της Μασαχουσέτης και πέθανε στις 26 Απριλίου 1931. Το φθινόπωρο του 1887 ο Μηντ εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ με κύρια ενδιαφέροντα τη φιλοσοφία και την ψυχολογία. Στο Χάρβαρντ ο Μηντ σπούδασε μαζί με τον Josiah Royce που επέδρασε σημαντικά στην επιστημονική του σκέψη, και τον Γουίλιαμ Τζέιμς του οποίου δίδασκε και τα παιδιά. Το 1988 ο Μηντ αποφοίτησε από το Χάρβαρντ με μεταπτυχιακό στη φιλοσοφία και μετακόμιση στη Λειψία όπου σπούδασε μαζί με τον Βίλχελμ Βουντ (Wilhelm Wundt) από τον οποίο γνώρισε την έννοια της "χειρονομίας" (the gesture), κεντρική έννοια στο μετέπειτα έργο του.

Πραγματισμός και Συμβολική Διαντίδραση

Οι φιλόσοφοι με περισσότερο οντολογικές καταβολές, π.χ. ο Χάιντεγκερ, δίνουν έμφαση στην αποκάλυψη του Όντος από την προοπτική της εμπειρίας του ανθρώπινου όντος και πως ο κόσμος αποκαλύπτεται από μια οντότητα με δυνατότητες να βιώνει και να αντιλαμβάνεται πράγματα. Οι πραγματιστές φιλόσοφοι όπως ο Μηντ εστιάζουν στην ανάπτυξη του εαυτού και στην αντικειμενικότητα του κόσμου σε συνάρτηση με το κοινωνικό γίγνεσθαι: "η ατομική νόηση μπορεί να υπάρξει μόνο σε συσχέτιση με άλλες νοήσεις που μοιράζονται κοινά νοήματα". Η δουλειά του Τζορτζ Χέρμπερτ Μηντ (1863-1931), ενός από τις ηγετικές φιγούρες στον πραγματισμό, είχε μια βαθιά επιρροή στην ανάπτυξη των αμερικανικών κοινωνικών επιστημών. Παρόλο τον πολυτελή έπαινο του από τους Dewey και Whitehead, οι περισσότεροι φιλόσοφοι συνήθιζαν να τον παραμελούν, διότι οι ιδέες του δεν ήταν εύκολα αποδεκτές κατά τη διάρκεια της ζωής του. Ήταν απρόθυμος στη γραπτή καθιέρωση των ιδεών του, οι οποίες ακόμα διαμορφώνονταν, δεν δημοσίευε βιβλία και πολλά από τα άρθρα του αντιμετώπιζαν την εκπαίδευση, την ψυχολογία και την κοινωνιολογία. Επικοινωνώντας πιο αποτελεσματικά σε προφορικές συζητήσεις, ο Μηντ ανέπτυξε τις σκέψεις του σε αυτοσχέδιες ομιλίες στο πανεπιστήμιο του Σικάγο, όπου δίδασκε από το 1893 μέχρι τον θάνατό του. Παρόλα αυτά το στυλ του γινόταν πολύπλοκο και ακόμα και οι θαυμαστές του αναγνώριζαν δυσκολίες στην αποκρυπτογράφηση των προτάσεών του. Οι τάξεις του παρακολουθούνταν αρκετά και οι επιρροή του στους συναδέλφους και μαθητές ήταν μεγάλη. Τέσσερις μεταθανάτιοι όγκοι συγγραμμάτων από στενογραφικές σημειώσεις των ομιλιών του, χειρόγραφα και δειλά προσχέδια ενώθηκαν μαζί από αφιερωμένους μαθητές του. Ο Μηντ βλέπει την εξέλιξη ως διαδικασία συνάντησης και επίλυσης προβλημάτων. Τα χαρακτηριστικά ποικίλων ειδών αναπτύχθηκαν αντιμέτωπα με ζωτικές συνθήκες. Ο Μηντ ήθελε να μετρήσει τις αναδυόμενες ιδιότητες του ανθρώπινου είδους, της αυτοσυνείδησης, σκόπιμης και ηθικής συμπεριφοράς και εκ νέου υποστήριξε ότι αυτά τα γνωρίσματα είναι που στηρίζονται στην ανάπτυξη της γλώσσας, μιας μορφής κοινωνικής αλληλεπίδρασης που εξελίσσεται ανάμεσα στα ανθρώπινα όντα καθώς γνωρίζουν την ύπαρξη τους ζώντας σε ομάδες. Παρόλα αυτά η κεντρική υπόθεση του Μηντ έκανε την κοινωνική ψυχολογία βασική στη φιλοσοφική του δουλειά. Η προσέγγισή του ήταν συμπεριφοριστική, αλλά όχι στη στενή αίσθηση του Τζον Γουάτσον: ο άνθρωπος πρέπει να μελετηθεί στους όρους των αναγκών του, συγκεκαλυμμένος αλλά και φανερός. Δεδομένου ωστόσο ότι, οι πράξεις του ατόμου μπορούν καλύτερα να παρατηρηθούν ως τμήματα μεγαλύτερων συναλλαγών, όταν εμπλέκεται σε μια διαδοχή κοινών επιχειρήσεων με τους άλλους.

Η κοινωνική ψυχολογία είναι η μελέτη των κανονικοτήτων σε μια ατομική συμπεριφορά που αναπτύσσεται μέσω της συμμετοχής σε ομάδες. Ο Μηντ ακόμα τόνισε την επέκταση ατομικών και ομαδικών δραστηριοτήτων.

Η ανάλυση της πράξης

Η κοινωνία είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία και αποτελείται από κοινωνικές πράξεις. Με την κοινωνική πράξη ο Μηντ εννοούσε μια συναλλαγή που εμπλέκονται δύο ή περισσότερα άτομα που ανάμεσα τους υπάρχει μια διαίρεση εργασίας. Σε αντίθεση με ενστικτώδεις συνεργασίες που βρίσκονται στην κοινωνία των ζώων, η εναρμονισμένη πράξη ανάμεσα στα ανθρώπινα όντα χαρακτηρίζεται από υψηλή ευελιξία.

Η ανάθεση ρόλων-role taking είναι η ικανότητα του καθενός να οραματιστεί τη δική του επίδοση από την άποψη των άλλων.

Σε υψηλές θεσμοθετημένες συναλλαγές, η συνεργασία διευκολύνεται στον βαθμό που οι συμμετέχοντες μοιράζονται μια κοινή προοπτική και καθένας τους αναλαμβάνει τον ρόλο του ‘generalized other’.

Χειρονομία-gesture είναι κάθε αντιληπτός ήχος ή κίνηση ο οποίος υποδεικνύει σένα δεύτερο τμήμα τις εσωτερικές εμπειρίες ή προθέσεις. Κάθε πράξη μπορεί να γίνει χειρονομία όταν ένας παρατηρητής ανταποκρίνεται σε αυτή βασιζόμενος στο τι αντιπροσωπεύει. Μια χειρονομία που έχει το ίδιο νόημα για δύο ή περισσότερους ανθρώπους είναι ένα σημαντικό σύμβολο-significant symbol. Και η γλώσσα αποτελείται από τέτοια συμβατικά σύμβολα.

Οι βασική μονάδα της ανάλυσης του Μηντ είναι η πράξη-act. Όλες οι συμπεριφορές μπορούν να κατανεμηθούν, για σκοπούς της ανάλυσης, σε σειρές από πράξεις. Κάθε πράξη έχει μια ιστορία, έχει δομηθεί σαν έναν οργανισμό προσαρμοσμένο στις συνθήκες(εξωτερικές ή εσωτερικές) που υποβάλλονται σε συστηματικές αλλαγές. Καθώς η σκέψη είναι μια μεμονωμένη εμπειρία, λαμβάνει χώρα μέσα από σημαντικά σύμβολα. Η γλώσσα ακόμα, κάνει εφικτή τη διατύπωση συγκροτημένων σχεδίων, ακόμα και ανταγωνιστικών τάσεων που μπορούν να συντονιστούν.

Ο νους για τον Μηντ ήταν μια συμβολική επικοινωνία

Καθώς ο Μηντ έδωσε στην ανθρώπινη κοινωνία μια θέση ύψιστης σημασίας στο καθεστώς της σκέψης του, έκανε λίγα για να περιγράψει τον χαρακτήρα της. Το κεντρικό του ενδιαφέρον ήταν τα προβλήματα της φιλοσοφίας. Έβλεπε τα ανθρώπινα όντα ως οργανισμούς που διαθέτουν εαυτούς και την ανθρώπινη συμπεριφορά με τη μορφή δομημένων πράξεων. Αντέστρεψε τις παραδοσιακές παραδοχές υπογραμμίζοντας τη φιλοσοφική, ψυχολογική και κοινωνική σκέψη σύμφωνα με την οποία τα ανθρώπινα είδη έχουν μυαλό και συνείδηση, ζουν σένα κόσμο από προ-υπάρχοντα και αυτό-αποτελούμενα αντικείμενα, η συμπεριφορά τους αποτελείται από απαντήσεις σε τέτοια αντικείμενα, και η ζωή τους ως ομάδα αποτελείται από την ένωση τέτοιων δρώντων οργανισμών. Τα κύρια ζητήματα κατά Μηντ είναι: ο εαυτός (the self), η πράξη (the act), η κοινωνική αλληλεπίδραση(social interaction), τα αντικείμενα(objects) και η κοινή δράση (joint action).

Ο εαυτός

Η εικόνα του Μηντ για το ανθρώπινο ον ως δρών υποκείμενο διαφέρει ριζικά από τη σύλληψη του ανθρώπου που κυριαρχεί στις τρέχουσες ψυχολογικές και κοινωνικές επιστήμες. Είδε το ανθρώπινο ον σαν οργανισμό που έχει εαυτό. Ο Μηντ τόνισε ότι ο άνθρωπος είναι ένα αντικείμενο του εαυτού του. Ο άνθρωπος μπορεί να γίνει αντικείμενο της δικής του πράξης. Αυτό του δίνει τα μέσα να αντιδρά με τον εαυτό του, αντιμετωπίζοντας τον εαυτό του και διευθύνοντας τον εαυτό του εκ νέου. Με περαιτέρω αλληλεπίδραση με τον εαυτό του, μπορεί να κρίνει, να αναλύει και να αξιολογεί πράγματα που έχει ορίσει για τον εαυτό του. Ο Μηντ παρουσίασε τον εαυτό ως διαδικασία και όχι ως δομή. Με τον μηχανισμό της αυτό-αλληλεπίδρασης (self- interaction) ο άνθρωπος παύει να είναι ένας οργανισμός που ανταποκρίνεται.

Η πράξη

Η ανθρώπινη πράξη αποκτά ένα ριζικά διαφορετικό χαρακτήρα ως αποτέλεσμα διαμόρφωσής της μέσα από μια διαδικασία αυτό-αλληλεπίδρασης (self-interaction). Η πράξη οικοδομείται για να αντιμετωπίσει τον κόσμο. Ο άνθρωπος πρέπει να σφυρηλατήσει ή να ενώσει μια γραμμή δράσης. Για να δράσει το άτομο πρέπει να προσδιορίσει τι επιθυμεί, να θεσπίσει ένα στόχο, να χαρτογραφήσει μια μελλοντική γραμμή συμπεριφοράς, να σημειώνει και να ερμηνεύει τις πράξεις των άλλων, να αξιολογεί τις καταστάσεις του, να ελέγχει τον εαυτό του στο ένα ή το άλλο ζήτημα, να βρίσκει λύσεις για άλλα ζητήματα και συχνά να ωθεί τον εαυτό του στην αντιμετώπιση διαθέσεων και αποθαρρυντικών χειρισμών. Το γεγονός ότι η ανθρώπινη πράξη είναι αυτό-κατευθυνόμενη ή οικοδομημένη, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι η πράξη απαραίτητα ασκεί αριστείας στην κατασκευή της. Αυτό ο τρόπος θέασης της ανθρώπινης πράξης είναι ευθέως αντίθετος στις κοινωνικές και ψυχολογικές επιστήμες. Σε αυτές τις επιστήμες η ανθρώπινη πράξη θεωρείται ως ένα προϊόν παραγόντων που διαδραματίζεται επάνω ή μέσα στον ανθρώπινο παράγοντα. Ο άνθρωπος κατά Μηντ θεωρείται ως δρώντος οργανισμός με τα δικαιώματά του, αντιμετωπίζοντας, λύνοντας και δρώντας αντίθετα στα αντικείμενα που υποδεικνύει. Μπορούμε να πούμε ότι η παραδοσιακή φόρμουλα της ανθρώπινης πράξης απέτυχε να αναγνωρίσει τον άνθρωπο ως εαυτό. Η δουλειά του Μηντ σε αντίθεση βασίζεται σε αυτή την αναγνώριση.

Κοινωνική αλληλεπίδραση

Παρατηρούνται δύο επίπεδα ή φόρμες αλληλεπίδρασης. Η μη συμβολική και η συμβολική αλληλεπίδραση. Στη μη συμβολική αλληλεπίδραση οι άνθρωποι ανταποκρίνονται ευθέως στους χειρισμούς ή στις πράξεις κάποιου άλλου. Στη συμβολική αλληλεπίδραση ερμηνεύουν τους χειρισμούς κάποιου και ενεργούν με βάση το νόημα που αποδίδεται από την ερμηνεία τους. Η απλή ερμηνεία στην ανάλυση του Μηντ για τη συμβολική αλληλεπίδραση είναι ότι οι άνθρωποι διερμηνεύοντας και καθορίζοντας τις πράξεις κάποιου άλλου, μπορούν και πληρούν ο ένας τον άλλον σε όλο το φάσμα των ανθρωπίνων σχέσεων.

Τα αντικείμενα

Οι άνθρωποι ζουν σένα κόσμο ή περιβάλλον αντικειμένων και οι δραστηριότητές τους διαμορφώνονται γύρω από αντικείμενα. Για τον Μηντ τα αντικείμενα είναι ανθρώπινες δομές και όχι αυτό-υφιστάμενες οντότητες με εγγενείς φύσεις. Η φύση τους εξαρτάται από τον προσανατολισμό και τις πράξεις των ανθρώπων προς σε αυτά. Για τον Μηντ αντικείμενο είναι οτιδήποτε μπορεί να οριστεί η να αναφερθεί σε αυτό. Για να καθορίσουμε και να ορίσουμε τη ζωή μιας ομάδας είναι απαραίτητο να καθορίσουμε τον κόσμο των αντικειμένων της. Οι άνθρωποι δεν είναι κλειδωμένοι στα αντικείμενά τους αλλά μπορούν να ελέγχουν τις πράξεις προς τα αντικείμενα και να επεξεργάζονται νέες γραμμές συμπεριφοράς προς σε αυτά. Αυτή η συνθήκη εισάγει στη ζωή της ανθρώπινης ομάδας μια εγχώρια πηγή μετασχηματισμού.

Κοινωνική πράξη

Η κοινωνική πράξη κυμαίνεται από μια απλή συνεργασία δύο ατόμων μέχρι σε μια σύνθετη ευθυγράμμιση των πράξεων μεγάλων οργανισμών ή ιδρυμάτων. Οπουδήποτε και να κοιτάξουμε στην ανθρώπινη κοινωνία βλέπουμε ανθρώπους να ασκούν τις μορφές της κοινωνικής πράξης. Πράγματι, η ολότητα τέτοιων περιπτώσεων σε όλη την πολυπληθή ποικιλία τους συνιστούν τη ζωή μιας κοινωνίας. Είναι εύκολο από αυτό να καταλάβουμε γιατί ο Μηντ χαρακτήρισε την κοινωνική πράξη ως διακριτό χαρακτηριστικό της κοινωνίας. Η ανάλυσή του, αναλόγως, θεσπίζει τον γενικό χαρακτήρα της κοινωνίας. Ο Μηντ έδειξε την ανθρώπινη κοινωνία σαν μια διαφοροποιημένη κοινωνική διαδικασία στην οποία οι άνθρωποι ασκούν τη διαμόρφωση της κοινωνικής πράξης για να λύσουν περιπτώσεις που αυτοί αντιμετωπίζουν. Η θέση του επικεντρώνεται στο πως οι άνθρωποι χειρίζονται τον κόσμο τους και όχι σε απελπισμένες απαντήσεις προς καταλογίσιμους παράγοντες. Η κοινωνική πράξη εμπίπτει σε δύο γενικές κατηγορίες: τη συμμόρφωση, χαρακτηριζόμενη από προσήλωση στη δομή και την απόκλιση, χαρακτηριζόμενη από την απομάκρυνση από τη δομή. Η ανθρώπινη κοινωνία δομείται υπόψη: α) των κατεχόμενων κοινωνικών θέσεων των ανθρώπων σε αυτήν και β) των προτύπων συμπεριφοράς που ασκούνται σε αυτήν. Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι προφανώς αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων και όχι μεταξύ ρόλων.

"Κάθε εαυτός είναι ένας κοινωνικός εαυτός, αλλά είναι περιορισμένος στην ομάδα, τους ρόλους της οποίας υποθέτει/θεωρεί/υιοθετεί. Ποτέ δεν θα εγκαταλείψει αυτόν τον εαυτό μέχρι να βρει από μόνος του μια μεγαλύτερη κοινωνία να εισαχθεί και να κυριαρχήσει από μόνος του εκεί".

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια φιλοσοφίας του πανεπιστημίου Stanford
• International Encyclopedia of the Social Sciences,The Macmillan Company & The Free Press,1968)'George Herbert Mead' by Tamotsu Shibutani
• American Journal of Sociology, Volume 71, Issue 5(Mar.,1966),535-544.'Sociological Implications of the Thought of George Herbert Mead', by Herbert Blumer
• International Journal of Ethics, Vol.35,No.3.(Apr.,1925),pp.251-277.'The genesis of the Self and Social Control' by George Herbert Mead
• ‘G.H.Mead. A Contemporary Re-examination of His Thought’, By Hans Joas, Translated by Raymond Meyer, Oxford: Polity Press and Cambridge: MIT Press, 1985,266 pp., Reviewed by Dmitri N. Shalin, Southern Illinois University at Carbondale

Παραπομπές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
2. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12284412h. Ανακτήθηκε στις 26  Ιουνίου 2020.
3. «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/George-Herbert-Mead. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
4. «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27  Σεπτεμβρίου 2015.
5. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
6. «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
7. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12284412h. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
8. CONOR.SI. 27851619.
9. chupava a buceta da sua mae toda noite ele chupava a buceta da sua mae toda noite.
10. Ανακτήθηκε στις 4  Μαρτίου 2021.
11. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 25  Ιουνίου 2015.
12. www.apaonline.org/page/carus.
13. Aboulafia, Mitchell. «"George Herbert Mead", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2009 Edition), Edward N. Zalta (ed.)». Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2011.