Το στοίχημα του Πασκάλ

Το στοίχημα του Πασκάλ είναι το όνομα που δόθηκε σε ένα επιχείρημα που προέβαλε ο Γάλλος φιλόσοφος και μαθηματικός Μπλεζ Πασκάλ τον 17ο αιώνα.^[1] Το επιχείρημά του για την πίστη στο Θεό βασιζόταν στην ιδέα ότι είναι προς το δικό μας συμφέρον να πιστεύουμε στον Θεό. Υποστηρίζει ότι υπάρχουν δυο ενδεχόμενα, είτε ο θεός υπάρχει είτε δεν υπάρχει. Στην πρώτη περίπτωση, η πίστη στον Θεό οδηγεί σε μέγιστο κέρδος, ενώ η μη πίστη σε μέγιστη ζημιά. Αν δεν υπάρχει Θεός, όμως, η πίστη ή μη πίστη στον θεό δεν επιφέρει μεγάλες συνέπειες. Το στοίχημα δέκτηκε κριτική τόσο από την ορθόδοξη θεολογία όσο και από τον Αθεϊσμό.

Το επιχείρημα

Ο Πασκάλ επιχειρηματολογεί ότι ένα λογικό πρόσωπο, θα πρέπει να ζήσει την ζωή του πιστεύοντας πως υπάρχει θεός. Αν τελικά ο θεός δεν υπάρχει, αυτό πρόσωπο θα έχει χάσει λίγα πράγματα, ενώ αν ο θεός υπάρχει, θα λάβει μεγάλη αιώνια ανταμοιβή στον παράδεισο, και θα αποφύγει την μεγάλη δυστυχία της κόλασης..^[2]

	Ο Θεός Υπάρχει	Ο Θεός δεν Υπάρχει
Πίστη στον Θεό	Μέγιστο Κέρδος	Μικρή Ζημιά
Μη πίστη στον Θεό	Μέγιστη Ζημιά	Μικρό Κέρδος

Κριτική του επιχειρήματος

Ο Βολταίρος, που έζησε μια γενιά μετα τον Πασκάλ, δεν αποδέκτηκε το στοίχημα του Πασκάλ καθώς το έκρινε ως παιδικό.^[3] Ισχυρίστηκε ο Βολταίρος πως όσο και να θέλει κάποιος να πιστέψει στον Ιησού για να σωθεί, με βάση το στοίχημα του Πασκάλ, το αποτέλεσμα θα είναι στην καλύτερη των περιπτώσεων μια αδύναμη πίστη.^[4] Ο Πασκάλ δεν πρότεινε το επιχείρημα του πάντως ως απόδειξη για την ύπαρξη του θεού, αλλά ως πραγματιστική επιλογή που έχει να κάνει κάθε άνθρωπος.^[5]

Σύμφωνα με τον γάλλο φιλόσοφο Étienne Souriau για να αποδεκτεί κάποιος το στοίχημα του Πασκάλ, πρέπει να είναι σίγουρος ότι ο Θεός θα τιμήσει το στοίχημα, κάτι το οποίο δεν έίναι σίγουρο. Κάνει την σύγκριση με ένα ανόητο, ο οποίος βλέπει ένα φύλλο να επιπλέει στην επιφάνεια ενός ποτάμού που διχάζεται λίγο παρακατω, σκέφτεται για μερικά δευτερόλεπτα και λέει: «Στοιχηματίζω ενα εκατομύριο ευρώ με τον Ροθτσιλ ότι θα πάρει την αριστερή πλευρά». Και τελικά όντως περνει την αριστερή πλευρά, αλλά δυστυχως ο Ροθτσιλ ποτέ δεν ειπε ποτε οτι αποδέχεται το στοίχημα. .^[6]

Επιχείρημα του λάθος θεού

Από την στιγμή που υπάρχουν πολλές θρησκείες και άρα θεοί, μερικοί υποστηρίζουν πως αυτό πρέπει να ζυγιστεί, σε ένα επιχείρημα γνωστό ως επιχείρημα από την ασυνέπεια των αποκαλύψεων. Σύμφωνα με αυτό, οι πιθανότητες να πιστέψει κανείς στον λάθος θεό είναι αυξημένες και μαθηματικά καταρρίπτει το πλεονέκτημα που δίνει το στοίχημα του πασκάλ. ^[7] Ο Ντενίς Ντιντερό, σύγχρονος του Βολταίρου σχολίασε «και ένας Ιμάμης μπορεί να ισχυριστεί το ίδιο» .^[8] Ο J. L. Mackie σημειώνει πως «μονο στην εκκλησία μπορει να βρει κάποιος σωτηρία, αλλά μπορει να μην είναι η ρωμαιοκαθολική εκκλησία, αλλά η εκκλησία των αναβαπτιστών, ή των Σουνίτων μουσουλμάνων, ή της Κάλι ή του Όντιν.»^[9]

Επιχείρημα της ανειλικρινούς πίστης

Μερικοί κριτικοί υποστηρίζουν ότι το στοίχημα του Πασκάλ είναι για όσους δεν πιστεύουν πραγματικά και τους οδηγεί σε μια ανειλικρινή και ανήθική επιλογή για να κερδίσουν μια αιώνια ανταμοιβή. Επιπλέον, είναι ανόητο να πιστεύουν πως κάποιος θεός ο οποίος είναι δίκαιος και πάνσοφος δεν θα μπορούσε να αντιληφθεί αυτή την στρατηγική εκ μέρους του «πιστού».^[10]

Δείτε επίσης

• Αθεϊσμός
• Στοίχημα του άθεου

Παραπομπές

1. Connor, James A. (2006). Pascal's wager : the man who played dice with God. San Francisco: HarperSanFrancisco. σελίδες 180–1. ISBN 9780060766917. 
2. "Blaise Pascal", Columbia History of Western Philosophy, page 353.
3. Voltaire (1728). «Remarques (Premiéres) sur les Pensées de Pascal». Oeuvres Complétes de Voltaire. Mélanges I (στα French). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2016. 
4. Vous me promettez l’empire du monde si je crois que vous avez raison: je souhaite alors, de tout mon coeur, que vous ayez raison; mais jusqu’à ce que vous me l’ayez prouvé, je ne puis vous croire. […] J’ai intérêt, sans doute, qu’il y ait un Dieu; mais si dans votre système Dieu n’est venu que pour si peu de personnes; si le petit nombre des élus est si effrayant; si je ne puis rien du tout par moi-même, dites-moi, je vous prie, quel intérêt j’ai à vous croire? N’ai-je pas un intérêt visible à être persuadé du contraire? De quel front osez-vous me montrer un bonheur infini, auquel d’un million d’hommes un seul à peine a droit d’aspirer?
5. Durant, Will and Ariel (1965). The Age of Voltaire. σελίδες 370. 
6. À vrai dire le célèbre pari de Pascal, ou plutôt le pari que Pascal propose au libertin n'est pas une option désintéressée mais un pari de joueur. Si le libertin joue «croix», parie que Dieu existe, il gagne (si Dieu existe) la vie éternelle et la béatitude infinie, et risque seulement de perdre les misérables plaisirs de sa vie actuelle. Cette mise ne compte pas au regard du gain possible qui est infini. Seulement, l'argument suppose que Dieu accepte le pari, que Dieu dit «je tiens». Sans quoi, nous dit Souriau, le libertin « est comme ce fou : il voit une feuille au fil de l'eau, hésiter entre deux côtés d'un caillou. Il dit : «je parie un million avec Rothschild qu'elle passera à droite». La feuille passe à droite et le fou dit : «j'ai gagné un million». Où est sa folie? Ce n'est pas que le million n'existe pas, c'est que Rothschild n'a pas dit : «je tiens». ». (Cf. l'admirable analyse du pari de Pascal in Souriau, L'ombre de Dieu, p. 47 sq.) – La Philosophie, Tome 2 (La Connaissance), Denis Huisman, André Vergez, Marabout 1994, pp. 462–63
7. Podgorski, Daniel (18 Δεκεμβρίου 2015). «A Logical Infinite: The Constrained Probabilistic Definitions of Chance and Infinity in Blaise Pascal's Famous Wager». The Gemsbok. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2016. 
8. Diderot, Denis (1875–77) [1746]. J. Assézar, επιμ. Pensées philosophiques, LIX, Volume 1 (στα French). σελ. 167. 
9. Mackie, J. L. (1982). The Miracle of Theism, Oxford, pg. 203
10. Dawkins, Richard (21 Μαΐου 2007). «Chapter 3: Arguments for God's existence». The God Delusion. Black Swan. σελίδες 130–132. ISBN 9780552773317.