Υπερπληθυσμός
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο υπερπληθυσμός είναι μία κατάσταση πυκνότητας του πληθυσμού, ανθρώπινου και μη, τόσο υψηλής για το είδος της επικράτειας που καταλαμβάνει ικανής να οδηγήσει σε χωρικό περιορισμό και ανεπάρκεια πόρων ή τις πρώτων υλών ζωτικής σημασίας (τροφίμων και ύδατος), τις οποίες χρειάζονται τα άτομα που φιλοξενούνται.
Περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μια επιφάνεια μπορεί να διατηρήσει, στην πραγματικότητα, περιοχές περισσότερο ή λιγότερο μεγάλες που δεν χρησιμοποιούνται από ένα είδος, αλλά κάποια στιγμή που θα εξαντληθούν οι δυνατότητές της εμφανίζεται αδύναμη να υποστηρίξει έναν μεγαλύτερο πληθυσμό, καταδικάζοντας τα είδη να αναστείλουν την διεύρυνσή τους. Στις χειρότερες περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσει σε μαζική εξαφάνιση. Ο υπερπληθυσμός προκαλεί μία μεγαλύτερη εκμετάλλευση του περιβάλλοντος και των πόρων του εκ μέρους του ανθρώπου και, στη συνέχεια, προξενεί πίεση στους ίδιους τους φυσικούς πόρους.
Η πίεση αυτή μεταφράζεται συχνά σε έντονες συγκρούσεις μεταξύ εθνών και ατόμων για την κατοχή των περιορισμένων και ζωτικής σημασίας πόρων (π. χ. το νερό και το πετρέλαιο), και σε χειρότερη ποιότητα ζωής για όλους.
Ο υπερπληθυσμός είναι συνδεδεμένος με την περαιτέρω εξάπλωση των ασθενειών, ιδιαίτερα επιδημιολογικών, με υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας σε παιδική ηλικία και στην ενήλικη ζωή. Αντεπιχείρημα σε αυτή την υπόθεση είναι η συσχέτιση μεταξύ αριθμού και νεαρής ηλικίας των κατοίκων - αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η οποία επαληθεύεται στις αναπτυσσόμενες χώρες, και η υψηλότερη πιθανότητα μεγάλων πληθυσμών να αναπτυχθούν και να επικρατήσουν και μεταδώσουν γενετικές μεταλλάξεις ευνοϊκές για το είδος.
Εργαλεία για το σχεδιασμό και τον έλεγχο των γεννήσεων αποτέλεσαν ιστορικά η προκλητή έκτρωση, παρεμβάσεις στείρωσης ή εισαγωγής στειρωτικών ουσιών στο φαγητό, εκστρατείες των μέσων μαζικής ενημέρωσης, η διαθεσιμότητα των αντισυλληπτικών σε χαμηλό κόστος, η εξάλειψη της του οικονομικού συμφέροντος στην αναπαραγωγή (όπως: υποχρέωση διατροφής εκ μέρους των γονέων, αντιπαραβαλλόμενη στην πορνεία και την παιδική εργασία, το εμπόριο οργάνων, οι πληρωμές για δυνατότητα υιοθεσίας, τα επιδόματα του Κράτος για κάθε παιδί).
Τύποι του υπερπληθυσμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ως προς τον ανθρώπινο πληθυσμό, μπορεί να μιλήσει κανείς για υπερπληθυσμό για διάφορους λόγους. Ο υπερπληθυσμός, μπορεί να είναι για:
- μια πόλη (παράδειγμα: μια μεγάλη μητρόπολη με υψηλό βιοτικό επίπεδο όπως το Τόκιο, το Παρίσι ή το Λονδίνο), υπερπληθής, όταν η χωρική επικράτεια από την οποία εξαρτάται, δεν είναι πλέον σε θέση να συνεχίσει να παράγει το πλεόνασμα των τροφίμων και της ενέργειας, που οδήγησαν στη δημιουργία του
- ένα έθνος (παράδειγμα: η πλειοψηφία των δυτικών χωρών, περιλαμβανομένης της Ιταλίας), υπερπληθές, όταν η εγχώρια παραγωγή και οι εισαγωγές δε δύνανται πλέον να ικανοποιήσουν την εγχώρια ζήτηση αγαθών, είτε καθαρής επιβίωσης είτε περιττών. Πολλές χώρες στην πραγματικότητα, προκειμένου να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο και την κατανάλωση, αυτή τη στιγμή χρειάζονται μια μεγάλη περιοχή, 2, 3, 5 φορές μεγαλύτερη από τα διοικητικά τους σύνορα.
- τη Γη, υπερπληθής, όταν το σύνολο των πόρων, ανανεώσιμων και μη, δεν θα επέτρεπε την υποστήριξη του παγκόσμιου πληθυσμού, ανερχόμενος για το 2017 στα 7,440 δισεκατομμύρια ανθρώπινα όντα. Υπάρχουν μαθηματικά μοντέλα που προβλέπουν την επίτευξη της μέγιστης αιχμής του παγκόσμιου πληθυσμού με μια τελική κάθοδο.
Ο υπερπληθυσμός αξιολογείται πάντα σε σχέση με τον αριθμό των ατόμων και τον τρόπο ζωής του που συνδέεται με τον οικολογικό προσανατολισμό.
Ιστορία του παγκόσμιου πληθυσμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Από την λήξη της επιδημίας βουβωνικής πανώλης στην ευρωπαϊκή ήπειρο (περί το έτος 1350) μέχρι σήμερα ο παγκόσμιος πληθυσμός βρίσκεται σε ανοδική πορεία. Ο ταχύτερος διπλασιασμός του παρατηρήθηκε την περίοδο μεταξύ 1950 και 1986: μέσα σε 37 χρόνια από 2,7 δισεκατομμύρια αυξήθηκε σε 5, κυρίως λόγω επιτευγμάτων στον χώρο της ιατρικής και της γεωργίας. Η μέθοδος Χάμπερ-Μπος, που διευκόλυνε την παραγωγή αμμωνίας και κατ'επέκταση αζωτούχων λιπασμάτων, επέτρεψε την περαιτέρω διόγκωση του πληθυσμού της Γης από 1,6 δισεκατομμύρια ανθρώπους το 1900, σε 7,7 τον Νοέμβριο του 2018 και, κατά τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, 8 τον Νοέμβριο του 2022. Ορισμένοι ερευνητές εκτιμούν πως ο ανθρώπινος πληθυσμός, όμοια με αυτούς των ζώων, παρουσιάζει ανοδική ή καθοδική μεταβολή ανάλογη της διαθέσιμης τροφής, σύμφωνα με τις εξισώσεις Lotka-Voltera. Ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει περάσει πολλές περιόδους ανάπτυξης από την εμφάνιση του πολιτισμού, περί τα 10000 π.Χ., που συμπίπτει με την υποχώρηση των πάγων μετά την λήξη της τελευταίας εποχής των παγετώνων. Η καλλιέργεια της Γης ευνόησε τον πολλαπλασιασμό των ανθρώπων περί τα 1600 μ.Χ. σε πολλά μέρη του κόσμου, μεταξύ των οποίων η Ευρώπη, η Αμερική και η Κίνα.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Cipolla, Carlo Maria, Η οικονομική ιστορία του παγκόσμιου πληθυσμού, Λονδίνο, 1974
- Γιώργος Pierre, Πληθυσμός και Εποικισμός, Μιλάνο, 1977
Σχετικά Λήμματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Υπερπληθυσμός στο Treccani.it
- (Ιταλικά) Ραδιοφωνική Συνέντευξη του Flavia Foradini με τον Αμερικανό επιστήμονα David M. Karl, "Διατροφή από την τρίτη χιλιετία", RSI - δίκτυο 2, 4 Μαρτίου 2016.
- Υπερπληθυσμός, στο Thesaurus του Nuovo soggettario, BNCF, Μάρτιος 2013.