Φιλότης (μυθολογία)

Φιλότης
Προσωποποίηση της τρυφερότητας, της φιλίας και της συνουσίας
Γονείς	Νυξ
Αδέλφια	Μόρος, Κηρ, Θάνατος, Ύπνος, Όνειρα, Μώμος, Οϊζύς, Εσπερίδες, Μοίρες, Κήρες, Νέμεσις, Απάτη, Έρις, Γήρας
wikidata (π)

Η Φιλότης (ή Φιλότητα στα νεότερα ελληνικά) ήταν θεότητα της ελληνικής μυθολογίας και θρησκείας, η οποία αποτελούσε την προσωποποίηση του σαρκικού έρωτα. Στα αρχαία ελληνικά, η λέξη φιλότης σήμαινε κυρίως τη φιλία, την αγάπη και τη στοργή, ενώ δεν ήταν άγνωστη και η χρήση της με την έννοια της συνουσίας.^[1] Η μικρή αυτή θεότητα έδωσε το όνομά της σε γένος πεταλούδας της Βόρειας Αμερικής,^[2] με μοναδικό είδος το philotes sonorensis.

Το μυθολογικό πλαίσιο

Η Φιλότης (που γεννήθηκε με παρθενογένεση), σύμφωνα με τον Ησίοδο, ανήκε στο γένος της Νυκτός, κόρης του Χάους και της Γαίας, όπως ο Μόρος, η Κηρ, ο Θάνατος, ο Ύπνος, τα Όνειρα, ο Μώμος, η Οϊζύς, οι Εσπερίδες, οι Μοίρες, οι Κήρες, η Νέμεσις, η Απάτη, η Έρις και το Γήρας.^{[α] [3]}

Στην κοσμολογική αντίληψη της Θεογονίας η σημασία της Φιλότητος είναι περιορισμένη. Το αντίθετο συμβαίνει με την κοσμολογία του Εμπεδοκλή. Σε αυτόν, η Φιλότης και το Νείκος (η Φιλονικία) έχουν σπουδαιότητα ανάλογη των πρωταρχικών στοιχείων γη - αέρας - φωτιά - νερό. Τα δυο άκρα του αέναου κύκλου του μετασχηματισμού αυτών των στοιχείων είναι η σύμπηξή τους, οπότε επικρατεί και ευδοκιμεί η Φιλότης, και ο πλήρης διαχωρισμός τους, οπότε επικρατεί και διαχέεται το Νείκος (η Φιλονικία). Από αυτήν τη σκοπιά, η Φιλότης στον Εμπεδοκλή ενέχει το ρόλο του Έρωτος στον Ησίοδο.^{[4] [β]}

Σημειώσεις

1. Θεογονία (223-225): «/.../ τίκτε δὲ καὶ Νέμεσιν, πῆμα θνητοῖσι βροτοῖσι, / Νὺξ ὀλοή· μετὰ τὴν δ᾽ Ἀπάτην τέκε καὶ Φιλότητα / Γῆράς τ᾽ οὐλόμενον, καὶ Ἔριν τέκε καρτερόθυμον»
2. Στη Θεογονία οι Φιλονικίες (Νείκη), μαζί με τον Πόνο, τη Λήθη, το Λιμό, τα Άλγη, τις Υσμίνες, τους Φόβους, τις Μάχες, τις Ανδρικτασίες, τις Ψευδολογίες, τις Αμφιλογίες, τη Δυσνομία, την Άτη και τον Όρκο, είναι τέκνα της Έριδος.^[5]

Παραπομπές

1. Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης. Δ΄. Αθήνα: Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων Ανέστη Κωνσταντινίδη. 1906. σελ. 553. 
2. Zirlin, Harry (2008). «True Blue, pt.2». American Butterflies (Μόρρισταουν, N.Τζέρσει: North American Butterfly Association) (Καλοκαίρι): σ. 38. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-11-01. https://web.archive.org/web/20191101163731/https://naba.org/pubs/ab162/ab162Taxonomists_Just_Wanna_Have_Fun_True_Blue_Part%202.pdf. Ανακτήθηκε στις 27-12-2016. 
3. Βλ. στην Εισαγωγή του Παναγή Λεκατσά στο Ησίοδου (1939). Θεογονία - Ασπίς - Αποσπάσματα Ηοιών. (Μετάφραση, σχόλια Π. Λεκατσά). Αθήνα: Ιω. & Π. Ζαχαρόπουλος (Βιβλιοθήκη Αρχαίων Ελλήνων Πεζογράφων και Ποιητών, αρ. 37). σελ. 79.  Ο Λεκατσάς μεταφράζει τη Φιλότητα ως ερωτική Ηδονή (ό.π., σ. 121).
4. Adkins, Arthur W.H. (1990). «Myth, Philosophy, and Religion in Ancient Greece». Στο: Reynolds, Frank E. και David Tracy (επιμ.), επιμ. Myth and Philosophy. (Suny Series Toward a Comparative Philosophy of Religions). Ώλμπανυ: State University of New York Press. σελ. 99. ISBN 978-0-7914-0417-1. 
5. Βλ. στην Εισαγωγή του Π. Λεκατσά, ό.π., σ. 79.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Δημήτρης Μαρωνίτης (26 Μαΐου 2013). «Ομηρική φιλότης». Το Βήμα. http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=514633. Ανακτήθηκε στις 24-12-2016.