Το φιρμάνι ή φερμάνι (περσική فرمان (farmân) "διάταγμα") ήταν διάταγμα του σουλτάνου που σήμαινε κάθε εντολή που προέρχεται άνωθεν (εκτελεστήριο έγγραφο) και προς την οποίαν δεν μπορεί να φέρει κανείς αντιρρήσεις. Μεταξύ των φιρμανιών στις σχέσεις της Υψηλής Πύλης προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναφέρονται:
Σε αυτό το φιρμάνι αναφέρεται ότι οι εκάστοτε διοικητικές αρχές του Αγίου Όρους που είναι επιφορτισμένες για την είσπραξη των φόρων πρέπει να ζητήσουν περισσότερα χρήματα από ό,τι υποθέτουν. Προβάλλονται επίσης υπερβολικές απαιτήσεις για πρόσθετες προμήθειες τροφίμων.[1]
Ο Σουλτάνος τελικά έδινε δικαίωμα στην νέα Εκκλησία, εφόσον είχε στο εκκλησίασμα την πλειοψηφία των 2/3 να ιδρύσει Μητρόπολη και αν είχε το 1/3 τουλάχιστον να κατέχει μια εκκλησία.[2]
Το χατ-ι χουμαγιούν και το χατ-ι σερίφ είναι άλλα είδη διατάγματος.
Επίσης υπάρχει η μετάφραση του φιρμανίου που επέτρεπε στον Τόμας Μπρους, 7ο κόμη του Έλγιν να διενεργήσει μελέτες στην Ακρόπολη Αθηνών στα αγγλικά, αλλά εκείνος αφαίρεσε το μεγαλύτερο μέρος του γλυπτού διάκοσμου των ναών.