Φοινικάρια

Συντεταγμένες: 34°45′07″N 33°05′52″E / 34.75194°N 33.09778°E / 34.75194; 33.09778

Φοινικάρια
Κοινότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας
Το χωριό Φοινικάρια.
Η τοποθεσία των Φοινικαριών στην Επαρχία Λεμεσού.
Φοινικάρια
Το έμβλημα του κοινοτικού συμβουλίου.
Χώρα	Κύπρος[1][2]
Διοικητική μονάδα	Επαρχία Λεμεσού[1][2]
Διοίκηση
• Σώμα	Κοινοτικό Συμβούλιο Φοινικαριών[3][4]
• Κοινοτάρχης Φοινικαριών	Πανίκος Χαραλάμπους (από 2012)[3]
• Μέλος του/της	Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου[5][6]
Έκταση	12,1337 km²[7][8]
Υψόμετρο	185 μέτρα[9]
Πληθυσμός	339 (2011)[10][11]
Γ.Κ.	5122[2][1]
Τ.Κ.	4530[12]
Ζώνη ώρας	UTC+02:00 (επίσημη ώρα) UTC+03:00 (θερινή ώρα)
Ιστοσελίδα	Επίσημος ιστότοπος
δεδομένα

Τα Φοινικάρια είναι κοινότητα της επαρχίας Λεμεσού στην Κύπρο.

Τοποθεσία

Τα Φοινικάρια βρίσκονται σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από την πόλη της Λεμεσού, δίπλα από την Τεχνητή Λίμνη Γερμασόγειας.^[13] Είναι κτισμένα σε μέσο υψόμετρο 185 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.^[14] Στο νότια συνορεύουν με τη Μουτταγιάκα, στα νοτιοδυτικά με τη Γερμασόγεια, στα δυτικά με την Ακρούντα, στα βόρεια με το Πραστειό Κελλακίου και στα ανατολικά με το Αρμενοχώρι.

Φυσικό περιβάλλον

Στην περιοχή τους καλλιεργούνται εσπεριδοειδή, ελιές και ελάχιστα σιτηρά.^[13] Ένα μεγάλο μέρος της διοικητικής του έκτασης στα βόρεια του οικισμού καταλαμβάνεται από το κρατικό δάσος της Λεμεσού.^[13]

Η περιοχή είναι διαμελισμένη από τους μικρούς παραποτάμους του ποταμού Γερμασόγειας.^[13]

Ιστορία

Το χωριό υπήρχε κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια και πολύ πιθανόν να είχε ιδρυθεί από τα Βυζαντινά χρόνια. Σε παλαιούς χάρτες βρίσκεται σημειωμένο ως Phinica, ως Einicaria και ως Emicaria σε χάρτη της περιόδου της βενετοκρατίας. Δεν είναι όμως γνωστό εάν το χωριό υπήρξε φέουδο οποιασδήποτε οικογένειας ευγενών. Ακόμη, το χωριό βρίσκεται κοντά στην αρχαία πόλη της Αμαθούντας και πιθανόν η περιοχή να ανήκε κατά την αρχαιότητα στο βασίλειο αυτό.^[13]

Ονομασία

Για την προέλευση της ονομασίας του χωριού υπάρχουν 3 εκδοχές:

• Η επικρατέστερη εκδοχή, σύμφωνα και με τους παλαιότερους κατοίκους του χωριού, είναι ότι τα Φοινικάρια δέχονταν συχνά επιδρομές ώσπου καταστράφηκαν ολοσχερώς από μεγάλη πυρκαγιά. Σε σημείο ενός χιλιομέτρου νοτιότερα του χωριού υπάρχει γραμμένη στους χάρτες περιοχή «Καμένο Χωρκό» (καμένο χωριό). Πιστεύεται ότι εκεί ήταν το παλιό χωριό «Φοινικάρια». Έτσι λοιπόν, η ονομασία του προέρχεται από το αρχαίο πουλί φοίνικας που αναγεννάτε από τις στάχτες του.^[13]
• Μια άλλη εκδοχή λέει ότι η ονομασία του χωριού προέρχεται, προφανώς από το δέντρο φοινικιά, οπότε Φοινικάρια είναι τα μικρά δέντρα του φοίνικα. Ονομασίες προερχόμενες από το δέντρο φοινικιά συναντούνται πάρα πολλές στη Κύπρο.^[13]
• Η πιθανότερη εκδοχή είναι ότι τα Φοινικάρια κτίστηκαν από τους κατοίκους ενός παραθαλάσσιου χωρίου που σύμφωνα με μεσαιωνικούς χάρτες βρισκόταν στα ανατολικά των εκβολών του ποταμού Γερμασόγειας. Το χωρίο στους χάρτες σημειώνεται με το όνομα Einikas. Με την έναρξη των μεγάλων αραβικών επιδρομών οι κάτοικοι του χωρίου μετακινήθηκαν στην ενδοχώρα για προστασία. Αυτό το φανερώνει και ο τόπος όπου επέλεξαν να κτίσουν το χωρίο, το οποίο ακόμη και σήμερα δύσκολα εντοπίζεται. Το όνομα Einikas θα πρέπει να συνδέεται με τους αρχαίους Φοίνικες.^[13]

Πληθυσμός

Σύμφωνα με τις απογραφές πληθυσμού που πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο, πριν το 1960 τα Φοινικάρια αποτελούσαν μεικτό χωριό έχοντας εκτός από Ελληνοκύπριους κατοίκους και Τουρκοκύπριους.^[13] Ο αριθμός των Τουρκοκυπρίων μειώθηκε στη συνέχεια και σύμφωνα με την απογραφή του 1960 στο χωριό κατοικούσαν πλέον μόνο Ελληνοκύπριοι.

Μέχρι το 1931 ο πληθυσμός του χωριού αυξανόταν. Στη συνέχεια ο πληθυσμός άρχισε να μειώνεται έως τη δεκαετία του 1990 που ξεκίνησε να αυξάνεται.

Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τον πληθυσμό των Φοινικαριών όπως καταγράφηκε στις απογραφές πληθυσμού που έγιναν στην Κύπρο.

Ιστορικό απογραφών	Διάγραμμα Εξέλιξης Πληθυσμού
Ιστορικό απογραφών [15] Απογραφή Πληθυσμός %± Άνδρες Γυναίκες 1881 92[16] —   48 44 1891 136[17] 47.8% 75 61 1901 159[18] 16.9% 93 66 1911 197[19] 23.9% 116 81 1921 227[20] 15.2% 118 109 1931 240[21] 5.7% 113 127 1946 227[22] -5.4% 1960 200[23] -11.9% 100 100 1973 142[24] -29.0% 68 74 1976 133[25][26] -6.3% 61 72 1982 113[27] -15.0% 58 55 1992 164[28][29] 45.1% 79 85 2001 243[30][31] 48.2% 115 128 2011 339[10][11] 39.5% 160 179
Πληροφορίες για τον πληθυσμό και το διάγραμμα από τα δεδομένα.

Εκκλησία Παναγίας Χρυσελεούσης

Η εκκλησία Παναγιάς Χρυσελεούσης στα Φοινικάρια.

Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην Παναγία τη Χρυσελεούσα. Η εκκλησία βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και ανάγεται στις αρχές του 19ου αιώνα. Ειδικότερα, σύμφωνα με επιγραφή, η εκκλησία πιθανότατα να οικοδομήθηκε το 1835. Ωστόσο, η ημερομηνία που μαρτυρεί η επιγραφή πιθανότατα να συμπίπτει με τα εγκαίνια της και όχι με την ανέγερση της. Πρόκειται για μια λιθόκτιστη εκκλησία φτιαγμένη από πέτρα της περιοχής. Αρχιτεκτονικά κατατάσσεται στις εκκλησίες γοτθικού ρυθμού. Η εκκλησία φαίνεται πως οικοδομήθηκε σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση χτίστηκε μέχρι τον γυναικωνίτη και στη δεύτερη φάση επεκτάθηκε μέχρι τα νότια.^[32]

Στο εσωτερικό της εκκλησίας υψώνεται το επίχρυσο τέμπλο ανεκτίμητης ιστορικής αξίας. Το τέμπλο φέρει αρχαίες εικόνες μοναδικές ως προς την τεχνοτροπία. Σημαντική θέση στο εσωτερικό της εκκλησίας κατέχει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, η οποία βρίσκεται στο ειδικό εικονοστάσι. Η συγκεκριμένη εικόνα φιλοτεχνήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα, σαφέστερα στα 1819. Στην σκεπή της εκκλησίας υπάρχει μια προτομή, πιθανότατα κάποιου δεσπότη. Επιπρόσθετα, σώζεται ένας αρχαίος Ίωνας πάνω σ' ένα κιονόκρανο. Είναι αξιοσημείωτο πως η εκκλησία του χωριού κατατάσσεται από το Τμήμα Αρχαιοτήτων στα Μνημεία Τύπου Β΄.^[32]

Η εκκλησία γιορτάζει κάθε χρόνο στις 21 Νοεμβρίου, μέρα που η Ορθοδοξία τιμά τα Εισόδια της Υπεραγίας Θεοτόκου.^[32]

Αγίασμα Αγίου Λουκά

Η Τεχνητή Λίμνη Γερμασόγειας.

Από ένα βράχο στα δεξιά του ποταμού της Γερμασόγειας ρέει το αγίασμα του Αγίου Λουκά. Η πρόσβαση στο αγίασμα είναι εύκολη. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των χωριανών, στην περιοχή του Αγιάσματος υπήρχε εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Λουκά. Παλαιότερα, στο χώρο του αγιάσματος, οι πιστοί κρεμούσαν ρούχα ως αφιερώματα για τον Άγιο.^[33]

Διάφορα

Στο χωριό υπάρχει πολυδύναμο πολιτιστικό κέντρο το οποίο περιλαμβάνει καφετέρια, τα γραφεία του κοινοτικού συμβουλίου, παιδική χαρά και αμφιθέατρο. Υπάρχει ακόμη κοινοτική βιβλιοθήκη.^[34]

Μέρος της Τεχνητής Λίμνης Γερασμόγειας βρίσκεται στα Φοινικάρια. Κατασκευάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 στον ποταμό Άμαθο. Η λίμνη προσφέρεται για άθληση με κανό και ψάρεμα. Το νερό της λίμνης χρησιμοποιείται για την άρδευση των καλλιεργειών των Φοινικαριών, κυρίως των ελαιόδεντρων και των κηπευτικών.^[35]

Παραπομπές

1. «ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΙ ΚΩΔΙΚΟΙ ΔΗΜΩΝ/ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝΟΡΙΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, 2015». (Ελληνικά) Γεωγραφικοί κωδικοί Κυπριακής Δημοκρατίας. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13  Ιανουαρίου 2018.
2. «STATISTICAL CODES OF MUNICIPALITIES/COMMUNITIES AND QUARTERS OF CYPRUS, 2015». (Αγγλικά) Γεωγραφικοί κωδικοί Κυπριακής Δημοκρατίας. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13  Ιανουαρίου 2018.
3. «Ένωση Κοινοτήτων Επαρχίας Λεμεσού». (Ελληνικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3  Ιανουαρίου 2018.
4. «Κοινοτικό Συμβούλιο». (Ελληνικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26  Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 26  Μαΐου 2018.
5. «Union of Cyprus Communities - District of Limassol». (Αγγλικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29  Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29  Δεκεμβρίου 2019.
6. «Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου - Επαρχία Λεμεσού». (Ελληνικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29  Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29  Δεκεμβρίου 2019.
7. «ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΑΘΜΟ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ». (Ελληνικά) Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Μαΐου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13  Ιανουαρίου 2018.
8. «CLASSIFICATION FOR THE DEGREE OF URBANISATION IN CYPRUS». (Αγγλικά) Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Μαΐου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13  Ιανουαρίου 2018.
9. «Κατάλογος κοινοτήτων επιλέξιμων μειονεκτικών περιοχών». (Ελληνικά, Αγγλικά) Κυπριακός Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4  Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4  Απριλίου 2018. σελ. 24.
10. «Απογραφή πληθυσμού 2011». (Ελληνικά) Απογραφή Πληθυσμού 2011. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
11. «Census of population 2011». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 2011. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
12. «Foinikaria». (Αγγλικά) Ταχυδρομικός Κώδικας Έρευνα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26  Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 26  Μαΐου 2018.
13. «Γενική Ενημέρωση». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2017. 
14. «Κατάλογος κοινοτήτων επιλέξιμων μειονεκτικών περιοχών» (PDF). Κυπριακός Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών. σελ. 24. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2018. 
15. Πληροφορίες για τον πληθυσμό και το διάγραμμα από τα Wikidata.
16. «Census of Cyprus, 1881». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1881. 4  Απριλίου 1881. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 13.
17. «Census of Cyprus, 1891». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1891. 6  Απριλίου 1891. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 10.
18. «Census of Cyprus, 1901». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1901. 31  Μαρτίου 1901. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 9.
19. «Census of Cyprus, 1911». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1911. 2  Απριλίου 1911. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 9.
20. «Census of Cyprus, 1921». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1921. 24  Απριλίου 1921. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 9.
21. «Census of Cyprus, 1931». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1931. 27  Απριλίου 1931. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 7.
22. «Census of Population and Agriculture 1946». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1946. 10  Νοεμβρίου 1946. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 8.
23. «Census of Population and Agriculture 1960». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1960. 11  Δεκεμβρίου 1960. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 15.
24. «Cyprus census 1973» (Αγγλικά) Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
25. «Απογραφή νοικοκυριών, 1976». (Ελληνικά) Απογραφή Πληθυσμού 1976. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 30  Σεπτεμβρίου 1976. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
26. «Census of households, 1976». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1976. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 30  Σεπτεμβρίου 1976. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
27. «Census of housing, 1982». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1982. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 1982. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
28. «Απογραφή πληθυσμού 1992». (Ελληνικά) Απογραφή Πληθυσμού 1992. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 1992. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
29. «Census of population 1992». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1992. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 1992. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018.
30. «Απογραφή πληθυσμού 2001». (Ελληνικά) Απογραφή Πληθυσμού 2001. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 60.
31. «Census of population 2001». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 2001. Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. 1  Οκτωβρίου 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 2  Ιανουαρίου 2018. σελ. 60.
32. «Εκκλησία Παναγίας Χρυσελεούσης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2013. 
33. «Αγίασμα Αγίου Λουκά». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2013. 
34. «Έργα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2013. 
35. «Υδατοφράκτης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2013. 

Πηγές

• «Φοινικάρια». 1 Μαΐου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2017. 
• «Οδοιπορικό στο χωριό Φοινικάρια στην επαρχία Λεμεσού». 2013-11-12. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-05-01. https://web.archive.org/web/20170501134025/http://archive.philenews.com/el-gr/eidiseis-topika/43/171096/odoiporiko-sto-chorio-foinikaria-stin-eparchia-lemesou. Ανακτήθηκε στις 2017-05-01. 
• «Φοινικάρια». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2018. 
• «Το χωριό Φοινικάρια Λεμεσού». www.cyprusalive.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2018. 
• «Φοινικάρια - Λεμεσός». IX-ANDROMEDA / Η Κύπριδα Γη μέσα από την φωτογραφία. 2015-10-31. https://www.ix-andromeda.com/lemesos/phoinikaria-lemesos.html. Ανακτήθηκε στις 2018-07-01. 
• «Παναγία Χρυσελεούσης - Φοινικάρια». IX-ANDROMEDA / Η Κύπριδα Γη μέσα από την φωτογραφία. https://www.ix-andromeda.com/lemesos/panagia-khruseleouses-phoinikaria.html. Ανακτήθηκε στις 2018-07-01. 

Βιβλιογραφία

• Καρούζης, Γιώργος (2001). Περιδιαβάζοντας την Κύπρο: Λεμεσός (πόλη και επαρχία) (πρώτη έκδοση). Λευκωσία: ΣΕΛΑΣ Κεντρο Μελετων Ερευνων & Εκδοσεων. σελ. 94-96. ISBN 9963-566-67-7. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ιστοσελίδα Κοινοτικού Συμβουλίου

εικονίδιο Κύπρος

Πύλη Κύπρος

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Φοινικάρια