Φρυγικός σκούφος

Προτομή του Άττι ως παιδί, φορώντας τον φρυγικό σκούφο. Παριανό μάρμαρο, 2ος αιώνας μ.Χ.

Ο Φρυγικός σκούφος (Γαλλικά: Le bonnet phrygien) ή «σκούφος της ελευθερίας» είναι ένα κάλυμμα κεφαλής κωνικού σχήματος, συχνά ερυθρού χρώματος, από ύφασμα και με την απόληξη της κορυφής του να διπλώνει, το οποίο μερικές φορές φέρει μια τρίχρωμη κονκάρδα.

Είναι ένα από τα εθνικά σύμβολα της Γαλλίας και ένα από τα χαρακτηριστικά της Μαριάν, αλληγορικής μορφής της Γαλλικής Δημοκρατίας. Εμφανίζεται στη σημαία της πολιτείας της Νέας Υόρκης και στις σημαίες και τα εθνόσημα πολλών χωρών της Λατινικής Αμερικής.[1]

Ιστορικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κρατούμενος με φρυγικό σκούφο (ρωμαϊκό άγαλμα του 2ου αιώνα), Λούβρο
Οι Τρεις Μάγοι σε βυζαντινό ψηφιδωτό στη νέα βασιλική του Αγίου Απολλιναρίου, στη Ραβέννα (περ. 565, αποκαταστάθηκε τον 18ο αιώνα). Στη βυζαντινή τέχνη οι Μάγοι απεικονίζονται συνήθως όπως εδώ, με περσική ενδυμασία, που περιλαμβάνει κάπες και φρυγικούς σκούφους.
Γάλλοι επαναστάτες φορούν τον φρυγικό σκούφο με τρίχρωμη κονκάρδα.
Η σημαία της πολιτείας της Νέας Υόρκης.

Ο φρυγικός σκούφος συνδέεται με πολλούς λαούς και περιοχές της αρχαιότητας στην Ανατολική Ευρώπη και την Ανατολία, μεταξύ των οποίων τα Βαλκάνια, η Δακία και η Φρυγία, από όπου προήλθε το όνομά του. [2]

Συναντάται στην αρχαία ελληνική τέχνη ως το διακριτικό κάλυμμα που έφεραν στο κεφάλι οι Ανατολίτες.[3]Έμποροι Σκύθες που ζούσαν στην περιοχή της Σαμαρκάνδης και διαπραγματεύονταν στον δρόμο του Μεταξιού, εξακολουθούν να απεικονίζονται συχνά με τον φρυγικό σκούφο ή άλλα παραπλήσια κωνικά καλύμματα κεφαλής στα κινεζικά κεραμικά ειδώλια. Αποτελεί επίσης μέρος της αμφίεσης των σοφών σε ανάγλυφα ή παλαιοχριστιανικές τοιχογραφίες, ως σύμβολο των Ανατολιτών μάγων.

Ο Μίθρας, θεότητα των αρχαίων Περσών και άλλων ινδο-περσικών λαών, παρουσιάζεται με τη μορφή ενός νεαρού άνδρα και σχεδόν πάντα φοράει έναν φρυγικό σκούφο, ένα πράσινο χιτώνα και ένα μανδύα ριγμένο στον αριστερό ώμο.

Σύμβολο ελευθερίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο φρυγικός σκούφος αντλεί τον συμβολισμό της ελευθερίας από την ομοιότητά του με τον πίλο (pileus στα λατινικά) που φορούσαν οι απελεύθεροι δούλοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και που συμβόλιζε την απελευθέρωσή τους. [4]

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, κατά τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας, υπήρξε σύμβολο της ελευθερίας και είναι ακόμη παρόν στη σημαία της πολιτείας της Νέας Υόρκης.

Στη Γαλλική επανάσταση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο φρυγικός σκούφος υιοθετήθηκε στη Γαλλία στις αρχές του καλοκαιριού του 1790 ως σύμβολο της ελευθερίας και του κοινοτικού πνεύματος, εξ ου και το όνομά του «σκούφος της ελευθερίας» και έγινε σύμβολο της Γαλλικής Επανάστασης. [5]Στις 20 Ιουνίου 1792, οι κάτοικοι του Παρισιού, οι οποίοι είχαν εισβάλει στο παλάτι του Κεραμικού, ανάγκασαν τον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΣΤ' να φορέσει τον κόκκινο σκούφο της επανάστασης. Ιδιαίτερα από το φθινόπωρο του 1793 έως τον Ιούλιο του 1794, κατά την περίοδο της Τρομοκρατίας, φορέθηκε σε πολλές διοικητικές κοινότητες της χώρας.[6]

Αμερική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φορέθηκε επίσης από τους πατριώτες της εξέγερσης του 1837-39, εθνικούς ήρωες του Κεμπέκ, και εμφανίζεται σε πολλές σημαίες και εθνόσημα χωρών της Λατινικής Αμερικής:

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ . «lepetitjournal.com/istanbul/a-voir-a-faire/histoire-le-bonnet-phrygien-dorigine-anatolienne». 
  2. ↑ . «britannica.com/art/Phrygian-cap». 
  3. ↑ Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα, τομ. 60, σελ. 188
  4. ↑ . «universalis.fr/encyclopedie/bonnet-phrygien-bonnet-rouge/». 
  5. ↑ . «ageofrevolution.org/200-object/phrygian-cap/». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Νοεμβρίου 2020. 
  6. ↑ . «contreculture.org/AT_Bonnet_Phrygien».