Χασάν Τζεζάερλης

Γαζή Χασάν πασάς Τζεζάερλης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1713
Θάνατος	19  Μαρτίου 1790 Σούμεν
Χώρα πολιτογράφησης	Οθωμανική Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	στρατιωτικός πειρατής
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατός	ναύαρχος
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	μεγάλος βεζίρης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (Ιανουάριος 1790 – Μάρτιος 1790) καπουδάν πασάς μπεηλέρμπεης της Αιγύπτου (1786–1787) μπεηλέρμπεης της Ανατολίας
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Θυρεός των Μεγάλων Βεζίρηδων

Ο Γαζή Χασάν πασάς, επονομαζόμενος Τζεζάερλης (τουρκ.: Cezayirli Gazi Hasan Paşa, 1713 - 19 Μαρτίου 1790), ήταν Οθωμανός πειρατής που εξελίχθηκε "μιρί μιράν πασάς" (= αρχιναύαρχος) και Μέγας Βεζίρης. Γεννήθηκε το 1713 κατ΄ άλλους στην Καλλίπολη και κατ΄ άλλους στην Περσία. Στην καταγωγή ήταν Πέρσης ή Αλγερινός εξ ου και το παρωνύμιό του ^[1] ή κατ' άλλες πηγές Γεωργιανός που αγοράστηκε ως σκλάβος από κάποια Τουρκική οικογένεια και ανατράφηκε ως Τούρκος στη Ραιδεστό η οποία και χειραφέτησε αυτόν.

Τα πρώτα χρόνια

Αρχικά υπηρέτησε ως κωπηλάτης αλλά αφού δραπέτευσε με τη βοήθεια ενός Έλληνα πήγε στη Σμύρνη και κατετάγη ως ναυτικός σε Αλγερινό πλοίο. Μεταβαίνοντας στη Κωνσταντινούπολη εισήλθε στον οθωμανικό στρατό, προήχθη στην ιεραρχία και το 1739 διακρίθηκε στις εναντίον της Αυστρίας και Πελοποννήσου εκστρατείες. Αργότερα στάλθηκε στο Αλγέρι όπου πολέμησε με πολλές επιτυχίες κατά των Ισπανών ακόμα και με πειρατικές καταδρομικές επιχειρήσεις απ΄ όπου και έλαβε το προσωνύμιο "Τζεζα(γ)ιρλί", (= Αλγερινός). Στο Αλγέρι υπηρέτησε ως διοικητής μιας επαρχίας.

Πειρατικές καταδρομές

Συνέχισε όμως τις πειρατικές καταδρομές από τις οποίες συγκέντρωσε πολλά πλούτη. Εξ αυτού κίνησε τον φθόνο του Μπέη της Αλγερίας όπου φαίνεται ότι επιβουλεύτηκε τη ζωή του. Αυτό ανάγκασε τον Γαζή Χασάν να φύγει πλην όμως κατά τον διάπλου του συνελήφθη από τους Ισπανούς όπου τον μετέφεραν στη Μαδρίτη. Μετά όμως από εξαετή φυλάκιση και παρέμβαση του πρέσβη της Νάπολης στάλθηκε στη Νάπολη όπου αφέθηκε ελεύθερος κατόπιν ανταλλαγής του με χριστιανούς αιχμαλώτους. Από εκεί μετέβη στη Γαλλία και στη συνέχεια επέστρεψε στη Κωνσταντινούπολη όπου και προσλήφθηκε στην υπηρεσία του Σουλτάνου Μουσταφά Γ΄. To 1764 κατόπιν αίτησής του διορίστηκε κυβερνήτης μεγάλου πολεμικού πλοίου.
Με αυτή την ιδιότητα φαίνεται να συμμετείχε στη ναυμαχία του Τσεσμέ κατά την οποία καταστράφηκε ολοκληρωτικά ο οθωμανικός στόλος από τον ρωσικό, το δε πλοίο του πυρπολήθηκε ενώ ο ίδιος μόλις που πρόλαβε να σωθεί κολυμπώντας.

Διορισμός του ως ναυάρχου

Στη συνέχεια διορίσθηκε "καπουδάν πασάς" (αρχιναύαρχος) και κατάφερε απόβαση στη Λήμνο ακριβώς τότε που η νήσος μόλις είχε παραδοθεί στον Ρώσο ναύαρχο Ορλώφ μετά από πολιορκία. Τότε ο Γαζή Χασάν ακύρωσε τη συμφωνία παράδοσης αφού δεν έφερε την υπογραφή του, με συνέπεια οι Ρώσοι να εγκαταλείψουν τη νήσο. Σε αμοιβή της επιτυχίας του αυτής, που συνέβη αμέσως μετά την πανωλεθρία στο Τσεσμέ, ο Σουλτάνος του απένειμε τον τίτλο του "μιρί μιράν" ("ηγέτης των ηγετών" στα περσικά, αρχιστράτηγος), τον τίτλο του γαζή καθώς και το "τσελέγκ" (χρυσό στέφανο).

Το 1773 ο Χασάν πασάς αναδιοργάνωσε τον οθωμανικό στόλο μετακαλώντας Ευρωπαίους στρατιωτικούς και μηχανικούς γεμίζοντας όλες τις στρατιωτικές αποθήκες με πολεμοφόδια. Στη συνέχεια επιχείρησε εκστρατείες εναντίον επαναστατών όπου και νίκησε τον περίφημο σεΐχη Νταμπέρ Πασά της Άκρας, τους επαναστάτες της Αιγύπτου Ιμπραήμ και Μουράτ-Μπεη καθώς και τους ατάκτους Αλβανούς που λεηλατούσαν την Πελοπόννησο μετά τα Ορλωφικά (1779). Με τη βοήθεια και Ελλήνων, μεταξύ των οποίων των Κολοκοτρωναίων, κατέκοψε τους Αλβανούς έξω από την Τρίπολη όπου ύψωσε πυραμίδα από 4.000 κεφάλια.

Το 1774, μετά την αποχώρηση των Ρώσων από την Ελλάδα, ενώ Οθωμανοί αξιωματούχοι πρότειναν στον Σουλτάνο γενική σφαγή των Ελλήνων ως αντίποινα, ο Χασάν Τζεζάερλης μόνος υποστήριξε σταθερά την αντίθετη άποψη. Λέγεται ότι ως τελευταίο επιχείρημα χρησιμοποίησε το ότι "αν σκοτωθούν όλοι οι Έλληνες ποιος θα πληρώνει το χαράτσι?" για το οποίο οι άλλοι δεν είχαν κάποια απάντηση. Ο Σάθας θεωρεί ότι η Ελλάδα οφείλει πολλά στον Χασάν Τζεζάερλη γιατί χάρη σ' αυτόν σώθηκε από μία γενοκτονία (Σάθας, σ. 523).

Τα τελευταία χρόνια

Παρ΄ όλες τις στρατιωτικές του επιτυχίες, όταν ανέλαβε Σουλτάνος ο Σελίμ Γ΄ τον έπαυσε των καθηκόντων του και τον διόρισε στρατιωτικό διοικητή Ισμαηλίου. Από εκεί διακρίθηκε στους κατά των Ρώσων πολέμους όπου ο Σουλτάνος τον διόρισε σε ηλικία πλέον 70 ετών Μέγα Βεζίρη. Κάτω όμως από περίεργες συνθήκες ο Γαζή Χασάν υπέπεσε στη δυσμένεια του Σουλτάνου όπου όπως λέγεται κατά διαταγή του δηλητηριάστηκε στη Σούμλα της Βουλγαρίας, μόλις 3 μήνες μετά τον διορισμό του.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος Μεγάλων Βεζίρηδων

Πηγές

1. Σάθας Κ. Τουρκοκρατούμενη Ελλάς, Αθήνα 1869, σελ. 526, 527 υποσημ.

• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη" τομ.Θ΄ σελ.78 και τομ.Η΄, σελ.391.