Χρουμπιέσουφ

Συντεταγμένες: 50°48′N 23°55′E / 50.800°N 23.917°E / 50.800; 23.917

Χρουμπιέσουφ

Σημαία
Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Χρουμπιέσουφ
50°48′0″N 23°55′0″E
ΧώραΠολωνία
Διοικητική υπαγωγήΠόβιατ Χρουμπιέσουφ
Έκταση33 km²[1]
Υψόμετρο200 μέτρα
Πληθυσμός16.832 (31  Μαρτίου 2021)[2]
Ταχ. κωδ.22-500
Τηλ. κωδ.84
Ζώνη ώραςUTC+01:00 (επίσημη ώρα)
UTC+02:00 (θερινή ώρα)
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Χρουμπιέσουφ (πολωνικά: Hrubieszów, ουκρανικά: Грубешів‎‎, γίντις: הרוביעשאָוו) είναι πόλη και η έδρα του Πόβιατ Χρουμπιέσουφ, στο Βοεβοδάτο Λούμπλιν της νοτιοανατολικής Πολωνίας. Ο πληθυσμός του είναι 17.232 κάτοικοι (2020).[3]

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας, ο πολιτισμός και η αρχιτεκτονική της πόλης διαμορφώθηκαν έντονα από τους Πολωνούς Ρωμαιοκαθολικούς, Ελληνοκαθολικούς και Εβραίους κατοίκους της. Σχεδόν όλη η εβραϊκή κοινότητα της πόλης, ωστόσο, δολοφονήθηκε στο Ολοκαύτωμα.[4] Το Χρουμπιέσουφ είναι επίσης η γενέτειρα του Πολωνού συγγραφέα, μυθιστοριογράφου και συγγραφέα δημοφιλών βιβλίων, Μπολέσουαφ Πρους και του επιχειρηματία και επιζώντα του Ολοκαυτώματος, Χένρι Όρενσταϊν.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μπαρόκ Εκκλησία του Αγίου Νικολάου

Η περιοχή αποτελούσε μέρος των Πόλεων Τσέρβεν, μια περιοχή που συμπεριλήφθηκε στο αναδυόμενο Πολωνικό Κράτος τον 10ο αιώνα από τον πρώτο ιστορικό ηγεμόνα του, Μιέσκο Α΄ της Πολωνίας. Το Ρως του Κιέβου εισέβαλε και προσάρτησε την Πολωνία το 981, και στη συνέχεια άλλαξε ιδιοκτήτες αρκετές φορές μεταξύ της Πολωνίας και της Ρωσίας, και μάλιστα περιήλθε στη Μογγολική Αυτοκρατορία στα μέσα του 13ου αιώνα. Η προέλευση της πόλης χρονολογείται από τον πρώιμο Μεσαίωνα, όταν υπήρχε ένα αμυντικό γκορντ στο νησί του ποταμού Χούτσβα. Αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1254, ως κυνηγετικός οικισμός που βρίσκεται ανάμεσα σε δάση.

Το 1366, η περιοχή, μαζί με το Χρουμπιέσουφ, που τότε ονομαζόταν Ρουμπιέσουφ (Rubieszów), ανακαταλήφθηκε τελικά από τον Βασιλιά Καζίμιρ Γ΄ το Μέγα και επανενσωματώθηκε στο Βασίλειο της Πολωνίας. Κάποια στιγμή στα τέλη του 14ου αιώνα, χτίστηκε εδώ ένα ξύλινο κάστρο, ως κατοικία ενός τοπικού σταρόστα. Πιθανώς το 1400, το Ρουμπιέσουφ έλαβε χάρτη πόλης από τον Πολωνό βασιλιά Βλαδίσλαο Β΄ Γιαγκέλο, ο οποίος την επισκέφτηκε το 1411, το 1413 και το 1430. Αργότερα χτίστηκαν κάστρο και εκκλησία. Ο βασιλιάς Καζίμιρ Δ΄ της Πολωνίας διέταξε την κατασκευή μιας διαδρομής από το Λούμπλιν στο Λβουφ περνώντας από το Ρουμπιέσουφ. Η πόλη καταστράφηκε πολλές φορές από τους Τάταρους της Κριμαίας, οι οποίοι επιτέθηκαν σε αυτήν την περιοχή τον 15ο, 16ο και 17ο αιώνα, και από τους επαναστάτες Κοζάκους.

Μετά τον πρώτο διαμελισμό της Πολωνίας το 1772, το Χρουμπιέσουφ προσαρτήθηκε από την Αυστρία . Το 1800, ο Στανίσουαφ Στάσιτς ίδρυσε την Αγροτική Εταιρεία Χρουμπιέσουφ, την πρώτη συνεταιριστική οργάνωση στην Ευρώπη, η οποία υπήρχε μέχρι το 1945. Το όνομα της πόλης άλλαξε το 1802 από Ρουμπιέσουφ σε Χρουμπιέσουφ. Μετά τον Αυστρο-Πολωνικό Πόλεμο του 1809, η πόλη έγινε μέρος του βραχύβιου πολωνικού Δουκάτου της Βαρσοβίας και στη συνέχεια το 1815 έγινε μέρος της υπό ρωσικό έλεγχο Πολωνίας του Συνεδρίου, εντός του Κυβερνείου Λούμπλιν. Το 1909, ο πληθυσμός της ήταν 15.000. Τις τελευταίες εβδομάδες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το Νοέμβριο του 1918, μια νεοσύστατη πολωνική μονάδα από το Χέουμ απελευθέρωσε την πόλη.[5] Ενσωματώθηκε με την αναγεννημένη Πολωνία, εντός της οποίας ήταν διοικητικά μέρος του Βοεβοδάτου Λούμπλιν (1919-1939).

Πολεμικό νεκροταφείο

Κατά τη διάρκεια της κοινής γερμανοσοβιετικής εισβολής στην Πολωνία, που ξεκίνησε το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο γερμανικός στρατός εισήλθε στην πόλη στις 15 Σεπτεμβρίου 1939. Δέκα μέρες αργότερα, οι Γερμανοί αποχώρησαν και ο Σοβιετικός Στρατός κατέλαβε την πόλη, αλλά μετά από ένα δεκαπενθήμερο την επέστρεψε στους Γερμανούς, σύμφωνα με μια νέα σοβιεογερμανική συμφωνία. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, η περιοχή γνώρισε την εξέγερση του Ζάμοστς. Πολλοί κάτοικοι, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν όλων των 7.000 Εβραίων κατοίκων, δολοφονήθηκαν στο Ολοκαύτωμα. Το 1944, η γερμανική κατοχή τελείωσε και η πόλη αποκαταστάθηκε στην Πολωνία, αν και με ένα κομμουνιστικό καθεστώς που είχε εγκατασταθεί από τη Σοβιετική Ένωση, το οποίο παρέμεινε στην εξουσία μέχρι την πτώση του κομμουνισμού στη δεκαετία του 1980.

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ό,τι απέμεινε από τον ουκρανικό πληθυσμό της πόλης εκδιώχθηκε στη Σοβιετική Ένωση. Τον Μάιο του 1946, η πόλη ήταν ο τόπος της μεγαλύτερης κοινής δράσης από τους αντάρτες του πολωνικού αντικομμουνιστικού κινήματος Ελευθερίας και Ανεξαρτησίας και εκείνων του Ουκρανικού Επαναστατικού Στρατού.

Μεταξύ 1975 και 1998, η πόλη ήταν διοικητικά τμήμα του Βοεβοδάτου Ζάμοστς.

Εβραϊκή κοινότητα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο εβραϊκός πληθυσμός αριθμούσε 709 το 1765, 3.276 το 1856, 5.352 (από 10.636) το 1897, το 1921 ήταν 5.679 και πιθανώς γύρω στους 7.500 το 1939.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Γερμανικός Στρατός οργάνωσε αμέσως μια σειρά πογκρόμ μετά την εισβολή του στην πόλη στις 15 Σεπτεμβρίου 1939. Πάνω από 2.000 Εβραίοι, έχοντας βιώσει τον τρόμο των Ναζί, έφυγαν με τον αποχωρούντα Σοβιετικό Στρατό, ο οποίος κατέλαβε την πόλη λίγο μετά τις 25 Σεπτεμβρίου 1939. Στις 2 Δεκεμβρίου 1939, 1.000 Εβραίοι από το Χρουμπιέσουφ και 1.100 από το Χέουμ οδηγήθηκαν σε μια πορεία θανάτου στον ποταμό Μπουκ. Εκατοντάδες δολοφονήθηκαν στην πορεία, οι επιζώντες αναγκάστηκαν να προσπαθήσουν να κολυμπήσουν διασχίζοντας το Μπουκ μέχρι την ΕΣΣΔ, αλλά οι Σοβιετικοί δεν τους επέτρεψαν να εισέλθουν. Οι επιζώντες επέστρεψαν στο Χρουμπιέσουφ. Τον Αύγουστο του 1940, η γερμανική και η πολωνική αστυνομία συνέλαβαν περίπου 800 Εβραίους και απέλασαν 600 σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας, όπου περίπου οι μισοί πέθαναν. Κάπου ανάμεσα στο καλοκαίρι του 1940 και τον Ιούνιο του 1942, δημιουργήθηκε ένα γκέτο της κατοχής. Τόσο οι ντόπιοι Εβραίοι όσο και όσοι αναγκάστηκαν να μετακομίσουν στο Χρουμπιέσουφ περιορίστηκαν σε μια καθορισμένη περιοχή. Μέχρι τον Απρίλιο του 1942, υπήρχαν περισσότεροι από 5.800 Εβραίοι στο γκέτο.

Μνημείο για τα θύματα του Ολοκαυτώματος

Τον Ιούνιο του 1942, περίπου 3.000 Εβραίοι από το γκέτο συγκεντρώθηκαν, κάποιοι σκοτώθηκαν στην πόλη και οι περισσότεροι στάλθηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης Σομπίμπουρ, όπου σκοτώθηκαν όλοι. Η δεύτερη απέλαση από το Χρουμπιέσουφ έγινε στις 28 Οκτωβρίου 1942, όταν 2.500 Εβραίοι απελάθηκαν στο Σομπίμπουρ και δολοφονήθηκαν. Περίπου 400 που αντιστάθηκαν εκτελέστηκαν στο εβραϊκό νεκροταφείο και οι τελευταίοι 160 Εβραίοι στάλθηκαν σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούντσιν.[6][7] Περίπου 140 Εβραίοι του Χρουμπιέσουφ πιστεύεται ότι επέζησαν. Ήταν κυρίως εκείνοι που είχαν καταφύγει σε ελεγχόμενα από τη Σοβιετική Ένωση εδάφη στην αρχή του πολέμου.

Εβραϊκή αντίσταση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το καλοκαίρι του 1941, ο Γιούλεκ Μπραντ, ηγέτης του σιωνιστικού κινήματος νεολαίας Μπέταρ από το Χόζουφ, ο οποίος ήταν συγγενής του προέδρου της Γιούντενρατ (Εβραϊκού Συμβουλίου) του Χρουμπιέσουφ, Σάμουελ Μπραντ, κανόνισε για αρκετές εκατοντάδες μέλη του Μπέταρ στο Γκέτο της Βαρσοβίας να εργαστούν σε τοπικές φάρμες και κτήματα, συμπεριλαμβανομένου ενός στο Ντουούζνιουφ (Dłużniów) και στο Βερμπκοβίτσε (Werbkowice). Πριν από τον πόλεμο, το κτήμα στο Ντουούζνιουφ ανήκε στον Μακς Γκλάζερμαν, έναν Εβραίο μηχανικό από το Λβουφ που αφέθηκε να διαχειρίζεται την ιδιοκτησία. Μεταξύ αυτών που στάλθηκαν στο Ντουούζνιουφ ήταν μια νεαρή γυναίκα από τη Βαρσοβία, η Χάνκα Τάουμπερ. Η αφήγηση της για το τι συνέβη εκεί καταγράφηκε στο ημερολόγιο του γκέτο του Άμπραχαμ Λέβιν.

Το μεγαλύτερο μέρος της νεολαίας Μπέταρ σκοτώθηκε την άνοιξη του 1942 και τους επόμενους μήνες μαζί με τον τοπικό εβραϊκό πληθυσμό. Ένας μικρός αριθμός, ωστόσο, κατάφερε να επιστρέψει στο γκέτο και αργότερα πήρε μέρος στην Εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας. Ο Γιούλεκ Μπραντ δραπέτευσε από ένα μεταφορικό μέσο που κατευθυνόταν προς το στρατόπεδο εξόντωσης Σομπίμπουρ. Καταγγέλθηκε από ντόπιους που τον παρέδωσαν στην Γκεστάπο στο Χρουμπιέσουφ. Εκεί υποχρεώθηκε σε καταναγκαστική εργασία από τον Gestapo Obersturmbannführer Έμπνερ, ο οποίος τον όρισε αρχηγό ενός μικρού στρατοπέδου εργασίας στην οδό Γιατκόβα. Στα τέλη του 1942 ή στις αρχές του 1943, ο Μπραντ εκτελέστηκε από τον Έμπνερ.[8]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 3912956.
  2. ↑ bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/060611004011-0987800?var-id=1639616&format=jsonapi. Ανακτήθηκε στις 4  Οκτωβρίου 2022.
  3. ↑ «Najwieksze miasta w Polsce pod wzgledem liczby ludnosci» [Οι μεγαλύτερες πόλεις της Πολωνίας από άποψη πληθυσμού]. polskawliczbach.pl (στα Πολωνικά). 
  4. ↑ «Remember Jewish Hrubieszów - Genealogy Group». chelm.freeyellow.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2017. 
  5. ↑ «To był dla Chełma dobry rok». Super Tydzień Chełmski (στα Πολωνικά). 10 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2021. 
  6. ↑ Κρακόφσκι, Στέφαν.
  7. ↑ Megargee, Geoffrey (2012). Encyclopedia of Camps and Ghettos. Μπλούμινγκτον, Ιντιάνα: University of Indiana Press. σελ. Volume II, 634–636. 
  8. ↑ Λιμπιόνκα, Ντάριους και Λόρενς Βάινμπαουμ, A New Look at the Betar 'Idyll' in Hrubieszów, Yad Vashem Studies, volume XXXVII (2009).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]