Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Η χωρητικότητα πλοίου (tonnage, capacity) είναι ένας από τους σημαντικότερους όρους στη Ναυτιλία, αλλά και στοιχείο εξατομίκευσης ενός πλοίου. Αφορά τον εσωτερικό χώρο που προσδιορίζεται με συγκεκριμένη μονάδα μέτρησης του όγκου, δηλαδή του κόρου. Με αυτή αποδίδονται οι πραγματικές διαστάσεις του πλοίου, που περιλαμβάνεται απαραίτητα στη νηολόγηση και σε όλα τα πιστοποιητικά του. Η χωρητικότητα διακρίνεται σε ολική, σε καθαρά (τη συνολική μεταφορική ικανότητα σε όγκο) και σε φορτίου (τη συνολική μεταφορική ικανότητα φορτίου σε βάρος).
Σε κάθε πλοίο κατά τη διάρκεια της ναυπήγησής του γίνονται υποχρεωτικά (δια Νόμου) απαραίτητες μετρήσεις προκειμένου να καθορισθεί η χωρητικότητά ή το λεγόμενο τονάζ του. Το τονάζ αποτελεί τη βάση επί της οποίας εκτιμάται η καταβολή των διαφόρων εξόδων, ανάλογων τελών δεξαμενών, λιμένων, μέχρι και διέλευσης διωρύγων. Το σημερινό χρησιμοποιούμενο διεθνώς μετρικό σύστημα χωρητικότητας καθορίστηκε δια της "Πράξεως Εμπορικής Ναυτιλίας του 1854" (Merchant Shipping act of 1854). Λεπτομέρειες για τους κανονισμούς που ρυθμίζουν τον τρόπο μέτρησης της χωρητικότητας, τους εξαιρουμένους χώρους καθώς και για τις διορθώσεις με τις οποίες βρίσκεται η "καθαρά χωρητικότητα" παρέχονται σε φυλλάδιο, ειδική έκδοση, του Βασιλικού Βρετανικού Ναυαρχείου (H.M. Stationery Office) υπό το τίτλο "Οδηγίες για τη μέτρηση χωρητικότητας πλοίων"(¹).
Λόγω των διαφορών στις λεπτομέρειες ναυπήγησης, η χωρητικότητα δεν μπορεί από μόνη της ν΄ αποτελέσει ασφαλές μέτρο σύγκρισης μεγέθους μεταξύ εμπορικών πλοίων. Ειδικά η "καθαρά χωρητικότητα", και πολλές φορές και η "ολική χωρητικότητα" οδηγεί σε παραπλανητικά συμπεράσματα όσον αφορά το μέγεθος του πλοίου, παρόλο που η δεύτερη δίνει μια πιο πολύ προσεγγίζουσα ιδέα του όγκου του πλοίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πλοίο με κλειστό κατάστρωμα μ΄ ένα με ανοικτό κατάστρωμα όπου στο δεύτερο δεν προσμετράται ο υπό του καταστρώματος χώρος λαμβανόμενος ως "ανοικτός χώρος". Αυτό έχει ως συνέπεια για παράδειγμα ένα μικρό αλιευτικό να φαντάζει μεγαλύτερο από μια μεγάλη φορτηγίδα.
(¹) Στην Ελλάδα ακολουθείται ειδικός μεταφρασμένος οδηγός της Ε.Ε.Π., του ΥΕΝ, με τον οποίο έχουν εφοδιασθεί όλες οι Λιμενικές Αρχές, για τη πληρέστερη άσκηση των σχετικών καθηκόντων τους.
Εκτός των παραπάνω κύριων διακρίσεων της χωρητικότητας, στη πράξη υφίστανται ακόμη:
α) Χωρητικότητα φορτίου σε "κυβικά πόδια" (cubic capacity): Αφορά κυρίως χωρητικότητα για χύδην (χύμα) φορτία και υπολογίζεται χωριστά για σιτηρά ή άλλο χύμα φορτίο και χωριστά για φορτία σε δέματα (bale capacity) αφού διαφορετικός ο όγκος στη πρώτη με εκείνο της δεύτερης.
Αυτές οι χωρητικότητες αποτελούν και τη κατά περίπτωση ναυλώσιμη χωρητικότητα (freight tonnage).
β) "Χωρητικότητα Παναμά" (Panama canal tonnage - PST): Όρος στη Διώρυγα Παναμά με τον οποίο προσδιορίζονται τα τέλη (δικαιώμα) διέλευσης.
γ) "Χωρητικότητα Σουέζ" (Suez canal tonnage - SCT): Όρος στη Διώρυγα Σουέζ με τον οποίο προσδιορίζονται τα διόδια. (Οι κόροι καθ. χωρητ. Χ 23% περίπου!).
δ) "Χωρητικότητα συνολική" κράτους: Το άθροισμα της "ολικής" χωρητικότητας όλων των πλοίων που φέρουν τη σημαία ενός κράτους. Κατ΄ επέκταση ακολουθούν και άλλοι φορείς όπως Ε.Ε., Νηογνώμονες κ.ά. που αφορούν περισσότερο στατιστικές παρακολουθήσεις.