Χωροταξία
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η χωροταξία (γαλλικά: Aménagement du Territoire, γερμανικά: Raumordnung), είναι μια διαδικασία επέμβασης του πολιτικού στοιχείου στις διάφορες βαθμίδες ενός κοινωνικού σχηματισμού που έχει ως στόχο να ρυθμίσει τις αντιθέσεις στο χώρο. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του βασικού νόμου για τον χωροταξικό σχεδιασμό (Ν.2742/1999), ο σκοπός του χωροταξικού σχεδιασμού είναι «η θέσπιση θεμελιωδών αρχών και η θεσμοθέτηση σύγχρονων οργάνων, διαδικασιών και μέσων άσκησης χωροταξικού σχεδιασμού, που προωθούν την αειφόρο και ισόρροπη ανάπτυξη, κατοχυρώνουν την παραγωγική και κοινωνική συνοχή, διασφαλίζουν την προστασία του περιβάλλοντος στο σύνολο του εθνικού χώρου και στις επί μέρους ενότητες του και ενισχύουν τη θέση της χώρας στο διεθνές και ευρωπαϊκό πλαίσιο».
Ο όρος εμφανίστηκε μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο και προήλθε από την απαίτηση εξισορρόπησης των ολοένα αυξανόμενων αναγκών της κοινωνίας και του ατόμου με τα δεδομένα του υπάρχοντος χώρου. [εκκρεμεί παραπομπή] Ως όρος είναι αρκετά αφηρημένος γι’ αυτό και έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς αρκετοί διαφορετικοί ορισμοί ανάλογα με τη σημασία που δίνεται στον τεχνοκρατικό ή κοινωνικό της χαρακτήρα.
Σε συνάρτηση με τον Σχεδιασμό ή Προγραμματισμό (Planification) η χωροταξία, ορίζεται ως η επιστήμη που έχει αντικείμενό της την κατανομή, διάρθρωση και ανάπτυξη των φυσικών πόρων, των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και δημογραφικών δεδομένων, δραστηριοτήτων και λειτουργιών και την εφαρμογή των προγραμμάτων Ανάπτυξης στο δεδομένο χώρο.[εκκρεμεί παραπομπή] Η χωροταξία δηλαδή αφορά στο Φυσικό σχεδιασμό αλλά έχει κοινωνικοοικονομική βάση. Ακριβώς επειδή η χωροταξία διαμορφώνει το παρόν και προγραμματίζει το μέλλον, εντάσσεται στους πρωταρχικούς σκοπούς του σύγχρονου κοινωνικού κράτους.
Έτσι πέρα από την ευρεία αυτή αντίληψη της χωροταξίας, δηλαδή της εναρμόνισης του δεδομένου χώρου (φυσικού περιβάλλοντος) και του κοινωνικοοικονομικού γίγνεσθαι, υπάρχει και μια άλλη διεθνής αντίληψη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση την αντιμετωπίζει ως μια από τις μεθόδους για την χάραξη πολιτικής πάνω στην προετοιμασία της αυριανής κοινωνίας.[εκκρεμεί παραπομπή]
Χωροταξική πολιτική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Χωροταξική πολιτική θεωρείται το σύνολο των ενεργειών που αποσκοπούν στην ανάπτυξη και διαχείριση των συγκεντρώσεων των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. Η χωροταξική πολιτική είναι στενά συνδεδεμένη με το χωροταξικό δίκαιο και τους κανόνες του οι οποίοι έχουν ως σκοπό να διευκολύνουν την πρώτη προσδιορίζοντας νομικά εργαλεία για την άσκησή της. Κύριος στόχος της χωροταξικής πολιτικής είναι ο συντονισμός όλων των ενεργειών που επιδρούν στο χώρο και προέρχονται από τους φορείς άσκησής της όπως το κράτος και οι Ο.Τ.Α από τη μια και τους ιδιώτες από την άλλη, στους οποίους μάλιστα απευθύνεται και τους οποίους επηρεάζει άμεσα η πολιτική αυτή. Έτσι, η χωροταξική πολιτική συντονίζοντας με τα μέσα που της παρέχει το χωροταξικό δίκαιο τις κρατικές παρεμβάσεις και την ιδιωτική δραστηριότητα στα πεδία της πολεοδομίας, της περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης, της αγροτικής πολιτικής, της διαμόρφωσης και επέκτασης των συγκοινωνιακών δικτύων, της προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος ουσιαστικά διαμορφώνει το ανθρωπογενές και το φυσικό περιβάλλον και ενσωματώνει τις αναγκαίες δράσεις για μια βιώσιμη-ολοκληρωμένη ανάπτυξη.
Χωροταξικά Σχέδια στην Ελλάδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Χωροταξικός Σχεδιασμός σε εθνικό επίπεδο ασκείται με βάση τις κατευθύνσεις του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης το οποίο δημοσιέυτηκε σε ΦΕΚ το 2008. Τα Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης εξειδικεύουν και συμπληρώνουν τις κατευθύνσεις που ορίζει το Γενικό Πλαίσιο και έχουν συνταχθεί για τους τομείς των υδατοκαλλιεργειών, του τουρισμού, της βιομηχανίας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των καταστημάτων κράτησης. Σε Περιφερειακό Επίπεδο για όλες τις Περιφέρειες της χώρας πλην της Αττικής έχουν θεσπιστεί τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης τα οποία εγκρίθηκαν το 2003 και στην παρούσα φάση (2014) βρίσκονται σε διαδικασία αναθεώρησης. Στην συνέχεια για τις Μητροπολιτικές Περιοχές Αθήνας και Θεσσαλονίκης υπάρχουν το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (Νόμος 1515/1985) και το Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης (Νόμος 1561/1985). Το 2014 οι μελέτες επικαιροποίησης των δύο Ρυθμιστικών Σχεδίων τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση (όχι για πρώτη φορά) με σκοπό την τελική ψήφιση τους και την προώθηση τους σε Νόμο.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αραβαντινού Αθαν., Πολεοδομικός σχεδιασμός, για μια βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου, Συμμετρία, Αθήνα 1997.
- Internationale Sittuationiste, 1958-1969, Χωροταξία, Εκδ. Άκμων, Αθήνα 1979.
- Σκουρή Βασ., Χωροταξικό και Πολεοδομικό Δίκαιο, Β΄ Έκδοση, Σάκκουλας, Θεσσαλονίκη 1991.
- ΥΠΕΧΩΔΕ, Έκθεση-Εισήγηση για το Γενικό πλαίσιο του Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, Ιανουάριος 2000.
- Χριστοφιλόπουλου Δημ. Γ. Αστικός και Χωροταξικός Σχεδιασμός-Προγραμματισμός. Εκδ. Αφοι Σάκκουλα, Αθήνα 1990.
- Χριστοφιλόπουλου Δημ. Γ., Χωροταξία-Πολεοδομία, Β΄, Θεσμοί, Εκδ. Αφοι Σάκκουλα, Αθήνα 1984.