Με τον όρο ψηφιακά δικαιώματα περιγράφονται τα ανθρώπινα δικαιώματα που επιτρέπουν στα άτομα να έχουν πρόσβαση, να χρησιμοποιούν, να δημιουργούν και να δημοσιεύουν ψηφιακά μέσα, ή να έχουν πρόσβαση και να χρησιμοποιούν υπολογιστές, άλλες ηλεκτρονικές συσκευές και δίκτυα επικοινωνίας. Ο όρος σχετίζεται με την προστασία και την εφαρμογή των υπαρχόντων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η ελευθερία έκφρασης, η προστασία δεδομένων, το δικαίωμα στην προστασία της ιδιωτικής ζωής στο διαδίκτυο, στην ελευθερία έκφρασης, στην ανάπτυξη και στην εκπαίδευση, στο πλαίσιο των νέων ψηφιακών τεχνολογιών, κυρίως του Ίντερνετ.[1] Η πρόσβαση στο Ίντερνετ αναγνωρίζεται ως δικαίωμα των πολιτών από πολλές χώρες.[2]
Πολλές χώρες έχουν θεσπίσει νόμους οι οποίοι διασφαλίζουν πως η πρόσβαση στο Ίντερνετ είναι ευρέως διαθέσιμη ή/και αποτρέπουν το κράτος από το να περιορίζει χωρίς λόγο την πρόσβαση των ατόμων στην πληροφορία και το Ίντερνετ.
Ο Χάρτης Διαδικτυακών Δικαιωμάτων APC ιδρύθηκε από την APC (Association for Progressive Communications) σε συνέδριο που έγινε στην Πράγα το Φεβρουάριο του 2011. Αναφέρεται σε επτά θέματα: πρόσβαση στο διαδίκτυο για όλους, ελευθερία της έκφρασης, πρόσβαση στη γνώση, υποστήριξη του δωρεάν και ανοιχτού κώδικα λογισμικού και της τεχνολογικής ανάπτυξης, προστασία της ιδιωτικής ζωής στο διαδίκτυο, επιτήρηση και κρυπτογράφηση, διακυβέρνηση στο διαδίκτυο, ευαισθητοποίηση, προστασία και εφαρμογή των δικαιωμάτων.[9][10] Το APC δηλώνει πως "η δυνατότητα της ελεύθερης διανομής πληροφοριών και επικοινωνίας είναι ζωτικής σημασίας για την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως έχουν κατοχυρωθεί από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και τη Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών διακρίσεων κατά των Γυναικών."[11]
To 2005, το Open Rights Group του Ηνωμένου Βασιλείου δημοσίευσε ένα υπόμνημα για τα ψηφιακά δικαιώματα, που παραθέτει το σύνολο των οργανισμών και των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται με σκοπό τη διατήρηση των ψηφιακών δικαιωμάτων. Το διάγραμμα συσχετίζει ομάδες, άτομα, και ιστοτόπους με περιοχές ενδιαφέροντος.[12]
Η Δυναμική Συμμαχία για τον Χάρτη των Δικαιωμάτων του Διαδικτύου (Dynamic Coalition for an Internet Bill of Rights) προέκυψε στην προετοιμασία για την Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής για την Κοινωνία της Πληροφορίας (WSIS) του 2008 στο Ρίο, στο πλαίσιο της οποίας η Συμμαχία οργάνωσε ένα μεγάλο προπαρασκευαστικό φόρουμ διαλόγου για τα δικαιώματα του Διαδικτύου στη Ρώμη, το Σεπτέμβριο του 2007. Το φόρουμ διαλόγου καθόρισε ότι ο στόχος δεν ήταν να αναπτύξουν μια νέα νομική διακήρυξη των δικαιωμάτων, αλλά να εργαστούν σε ένα σύνολο οδηγιών εφαρμόζοντας τα υπάρχοντα ανθρώπινα δικαιώματα στις ανάγκες και τις προκλήσεις της κοινωνίας της πληροφορίας. Η Συμμαχία σκοπεύει να αναλάβει ένα κατάλογο των υπαρχόντων διεθνών οργάνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και να χρησιμεύσει ως μια πλατφόρμα δέσμευσης για να επεξεργαστεί το περιεχόμενο της διακήρυξης των δικαιωμάτων του διαδικτύου.[13]
Στις 29 Οκτωβρίου 2008 η Global Network Initiative (GNI) ιδρύθηκε επάνω στις «Αρχές της Ελευθερία στην Έκφραση και της Ιδιωτικότητας». Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε στην 60ή επέτειο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (UDHR) και βασίζεται σε διεθνώς αναγνωρισμένους νόμους και πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα που αφορούν στην ελευθερία της έκφρασης και την ιδιωτικότητα, τα οποία καθορίστηκαν από την UDHR, στο διεθνές σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα (ICCPR) και στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα (ICESCR).[14] Participants in the Initiative include the Electronic Frontier Foundation, Human Rights Watch, Google, Microsoft, Yahoo, other major companies, human rights NGOs, investors, and academics.[15][16] Οι συμμετέχοντες στην πρωτοβουλία αυτή περιλαμβάνουν το Ηλεκτρονικό Συνοριακό Ίδρυμα, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τη Google, τη Microsoft, τη Yahoo, άλλες μεγάλες εταιρείες, επενδυτές και ακαδημαϊκούς.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η Cisco Systems κλήθηκε στις αρχικές συζητήσεις, αλλά δεν έλαβε μέρος στην πρωτοβουλία. Η Harrington Investments, η οποία πρότεινε στη Cisco τη δημιουργία ενός συμβουλίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων, απέρριψε την GNI ως εθελοντικό κώδικα συμπεριφοράς που δεν έχει κανένα αντίκτυπο. Ο διευθύνων σύμβουλος John Harrington αποκάλεσε την GNI "ανούσιο θόρυβο" και απαιτεί αντ' αυτού να εισαχθούν εσωτερικοί κανονισμοί που θα αναγκάσουν τα διοικητικά συμβούλια να αποδεχθούν τις ευθύνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα.[17]
Μια δημοσκόπηση 27.973 ενηλίκων σε 26 χώρες, συμπεριλαμβανομένων 14.306 χρηστών του Διαδικτύου,[18] εκπονήθηκε για την υπηρεσία BBC World από τη διεθνή εταιρεία δημοσκοπήσεων GlobeScan με χρήση τηλεφωνικών και προσωπικών συνεντεύξεων μεταξύ 30 Νοεμβρίου 2009 και 7 Φεβρουαρίου 2010. Ο πρόεδρος της GlobeScan Doug Miller δήλωσε: “Παρά τις ανησυχίες σχετικά με το απόρρητο και την απάτη, οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θεωρούν την πρόσβαση στο διαδίκτυο ως θεμελιώδες δικαίωμα. Νομίζουν ότι ο ιστός είναι μια δύναμη για το καλό, και οι περισσότεροι δεν θέλουν να ρυθμίζεται από τις κυβερνήσεις.”[19]
Ευρήματα από την δημοσκόπηση περιλαμβάνουν:
Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2012 η Κοινωνία του Διαδικτύου (ISOC) πραγματοποίησε συνεντεύξεις μέσω διαδικτύου σε περισσότερους από 10.000 χρήστες του διαδικτύου σε 20 χώρες. Μερικά από τα αποτελέσματα που αφορούν τα ψηφιακά δικαιώματα και την πρόσβαση στο Διαδίκτυο συνοψίζονται παρακάτω.[21]
Ερώτηση | Αριθμός Απαντήσεων | Απαντήσεις |
---|---|---|
Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο πρέπει να θεωρείται βασικό ανθρώπινο δικαίωμα. | 10.789 | 83% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα,
14% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 3% δεν ξέρουν |
Κάθε χώρα έχει δικαίωμα να θέτει τους δικούς της νόμους σχετικά με το Διαδίκτυο. | 10.789 | 67% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα,
29% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 4% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |
Το Διαδίκτυο περισσότερο βοηθά παρά βλάπτει την κοινωνία. | 10.789 | 83% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα,
13% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 4% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |
Ο αυξημένος έλεγχος του Διαδικτύου από την κυβέρνηση, θα οδηγούσε σε μείωση της χρήσης του Διαδικτύου. | 9.717 | 57% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα,
39% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 5% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |
Ο αυξημένος έλεγχος του Διαδικτύου από την κυβέρνηση θα αύξανε τον αριθμό τον χρηστών. | 9.717 | 40% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα,
52% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 8% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |
Οι κυβερνήσεις θα έπρεπε να θέσουν μεγαλύτερη προτεραιότητα στην ανάπτυξη του Διαδικτύου και των οφελών του στη χώρα μου. | 10.789 | 83% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα,
11% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 5% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |
Προκειμένου το Διαδίκτυο να φτάσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του στη χώρα μου, οι άνθρωποι θα πρέπει να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτό, χωρίς περιορισμούς δεδομένων και περιεχομένου. | 10.789 | 79% συμφωνούν μερικώς ή απόλυτα,
17% διαφωνούν μερικώς ή απόλυτα, 4% δεν ξέρουν/δεν εφαρμόζεται |