Cherdadùra

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn Emiliàn

Soquànt chèrd sichê in dal prê
Dimostrasiòun dla cherdadùra, dla filadùra e dla lavurasiòun ai fêr da Irrel in dl Ecomuśèo Roscheider Hof (vìdeo in tedèsch).
Un pèra 'd cardàs ch'i àn apèina finî 'd cardèr un matasèin 'd fîbri
Na màchina cherdadóra mèinter ch'la vin carghèda

La cherdadùra l'è cla manóvra 'd pulidùra, 'd deśgumbiadùra e 'd mìsa in drìta dal fibri têsil, ch'a s cumpìs prìma 'd andèr-i a filèr. Al só nòm al deśvìn dala pianta dal chèrd, perchè in dal pasê i lanaiōl i druèven i só fior sichê, pin ed tant e-spèin tut in cla diresiòun, per deśgumbièr e drisèr el fibri dla lana.

La cherdadùra tradisiunèla

Prìma ch'a gnìs l'industrialiśasiòun, la cherdadùra la s fèva a màṅ cui cardàs, na còpia 'd spasèti piati ch'i deśgumbièven, da mèś ai só ciòld el fibri grèśi, petnènd-i.

La cherdadùra industrièla

Cun l'invensiòun dal 1760 ed Lewis Paul dal machinàri per cardèr in manéra industriêl, al prosedimèint per 'rivèr ala produsiòun dal stupèin tèsil, premèsa p'r avér-'gh al filê, 'l è dvintè 'n avtomatìśem tùt pugê in sìm'a di rùl ch'i prìlen, e che tulènd ség la fibra, i la deśgumbìen, fènd-la girèr anca stremnèda da mèś a di piulèin, ch'i van da na finèsa piò urdinària in sù sù fin a dal finèsi superiōr, infin a la destacadùra di naster cardê e ala produsiòun di stupèin.

Colegamèint estèren