Muntèc
Artécol in dialèt arzân
Evoluzione demografica
Muntèc (Montecchio Emilia in italiân) l'é un cmûn ed 8.737 abitânt ed la pruvîncia ed Rèz pôst a 15 km a sîra ed Rèz
Stòria
[modifica | mudéfica la surzéia]Muntèc in di tèimp antîgh l'êra ciamê Monticulo, per la natûra dal trèin dóve l'é gnû só al paèiṣ, més insèm cun al culmêdi purtêdi dal j aluviòun dal j âcvi dal fióm Èinsa che gnîven zò da l 'Apenèin. Sōvra a chi muntarôt în gnûdi só al prémi abitasiòun ed quî che a ritgnîven al pôst sicûr dal j âcvi e i trèin aluvionêl dimòndi grâs e bòun pr' al cultûri agrécoli. Al teritôri l'é stê da préma sòta j etrósch e pó i rumân, època che, d'ed l'à ed 'na sitê di môrt, l'à lasê sègn in pcòun 'd uṣvéj, vêṣ, munèidi, i rèst ed 'na lâpida pr'arcurdêr un' ôvra póblica dal I e II sècol, 'na cruslèina petorêla laminêda in ôr ch'a's cuṣîven atâch al vistî i prém cristiân o suldê int al V e VI sècol. Al testimuniânsi pió antîghi in fâti da pugnêl da manarèin ed prêda particulêr ed la préma etê ed la prêda pó bagâj in brónz. I rèst dal séngi d'ed sôvra a fân vèder un cêr ṣvilóp dal brónz finêl a l' etê dal fèr. Muntèc medievêla cun al só furtificasiòun (bastiòun, mûri e rôchi) dimòndi difensîvi e ufènsîvi, mó ânca per la só puṣisiòun geogrâfica e stratègica, l'é stêda pó per sècol ambîda e cuntèiṣa, pasând cun vicèndi sfalsêdi dal pusès ed la Cēṣa a còl di Visconti, di Barbiani, di Sforza, di Gonzaga, di Farnese, di spagnôl, di francèiṣ, segvènd pó, in etê modêrna, al vicèndi dal Duchêt ed Mòdna e Rèz. Muntèc l'é numinêda in dimòndi ducumèint ch' în tgnû ind i archévi ed Rèz e Pèrma: ûn ed quî, un privilèg imperiêl, al pôrta la dâta ed l' 8 zógn 781. Al tôṣ pêrta a la Repóblica Cispadâna e còla Ciṣalpèina, per andêr a fêr pêrta ed l'Itâlia unîda, cme Cmûn cun al nòm "Montecchio Emilia" per arcgnósrel da di êter Muntèc, per mèz 'd un decrêt dal ditadōr Farini al 27 dicèmber 1859, dâta còsta ch' la cumbîna cun al prém cunséli cumunêl ed Muntèc.
Materiêl pr'andêregh in fònda
[modifica | mudéfica la surzéia](manca):
- Guido Bronzoni - Contributi alla stesura della storia più antica di Montecchio Emilia - Reggio Emilia : Tecnograf
- Guido Bronzoni - Dal pago romano alla chiesa romanicain Montecchio Emilia. - Parma : L. Battei,1976.
- Francesco Spaggiari - Montecchio Emilia : il Santuario della B. V. dell'Olmo 1484-1984 : Comitato promotore, 1984
- Francesco Spaggiari - Montecchio Emilia : segni del tempo, segni della storia - Montecchio Emilia : Comune, 1995
Albinèa · Bagnōl in Piân · Baîṣ · Bibiân · Bresèl · Burèt · Buṣâna · Cadelbôsch ed Sōver · Campagnōla · Campéṣen · Canòsa · Carpnèida · Caşalgrând · Caṣîna · Castelnōv di Mûnt · Castelnōv ed Sòt · Castlarân · Culâgna · Curèz · Fâbrich · Gatâtich · Gualtēr · Guastâla · Ligûnchi · Lusêra · Muntèc · Nuvalêra · Puvî · Quâter Castē · Queriêgh · Ramṣèit · Ré Salṣêr · Rèz · Rezōl · Rôl · Rubēra · Sân Martèin · Sânt'Ilâri · Sân Pôl · Scandiân · Toân · Véla Mnôs · Vèt · Viân · Vsân