Arakia lingvo
| Arakia lingvo | |
| Raki | |
| lingvo • moderna lingvo | |
|---|---|
| nord-centra vanuatua lingvaro | |
| Parolata en | Vanuatuo |
| Regiono | Araki |
| Parolantoj | 8 |
| Skribo | Latina |
| Lingvistika klasifiko | |
| Aŭstronezia | |
| Lingva statuso | 5 krize endanĝerigita |
| Lingvaj kodoj | |
| Lingvaj kodoj | |
| ISO 639-3 | akr |
| Glottolog | arak1252 |
| Angla nomo | Araki |
| Franca nomo | araki |
La arakia lingvo (propra nomo Raki [ɾaki]) estas lingvo parolata en Vanuatuo, pli precize en la insulo Araki. Ĝi estas en danĝero pro sia malgranda parolantaro.
Parolantaro
[redakti | redakti fonton]La arakia lingvo estas en danĝero: ĝi ne plu estas parolata publike kaj nur kelkaj familioj plu uzas ĝin. La nombro da parolantoj rapide malkreskas: oni taksis 15 en 1999[1], kaj en 2010 nur 8 homoj scipovis paroli ĝin flue[2], kaj eble dudeko da homoj havas pasivan konon. La arakian iom post iom anstataŭas la tangoa lingvo de la najbara insulo Tangoa[3].
Skribo
[redakti | redakti fonton]La arakia ne havas tradician skribsistemon, sed lingvistoj kreis alfabeton surbaze de la latina alfabeto kun supersignoj[4].
| Litero | a | e | h | i | j | k | l | m | m̈ | n | ng | o | p | p̈ | r | r̄ | s | t | u | v | v̈ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Elparolo | /a/ | /e/ | /h/ | /i/ | /t͡ʃ/ | /k/ | /l/ | /m/ | /n̼/ | /n/ | /ŋ/ | /o/ | /p/ | /t̼/ | /ɾ/ | /r/ | /s/ | /t/ | /u/ | /β/ | /ð̼/ |
Pli frua ortografio uzis ‹c› por /t͡ʃ/, ‹d› por /ɾ/, ‹r› por /r/ kaj ‹g› por /ŋ/[5].
Elparolo
[redakti | redakti fonton]Konsonantoj
[redakti | redakti fonton]La arakia lingvo estas unu el la tre malmultaj lingvoj en la mondo, kiuj havas lang-lipajn konsonantojn[6].
| Dulipaj | Lang-lipaj | Alveolaj | Velaj | Glota | |
|---|---|---|---|---|---|
| Senvoĉaj ŝtopaj | p | t̼ | t | k | |
| Senvoĉaj ekfrotaj | t͡ʃ | ||||
| Senvoĉaj frotaj | s | h | |||
| Voĉaj frotaj | β | ð̼ | |||
| Nazaj | m | n̼ | n | ŋ | |
| Flanka | l | ||||
| Frapeto | ɾ | ||||
| Trilo | r |
Nur vere fluaj parolantoj daŭre distingas /r/ kaj /ɾ/ kaj la lang-lipajn konsonantojn[3].
La fonemo /t͡ʃ/ povas esti elparolata [t͡s] aŭ [t͡ɕ] antaŭ /i/ kaj [t͡ʃ] aŭ [t͡ɕ] antaŭ /a/ kaj /e/[7].
Vokaloj
[redakti | redakti fonton]La arakia lingvo konservis la kvin praoceaniajn vokalojn.
| Antaŭaj | Centra | Malantaŭaj | |
|---|---|---|---|
| Malvastaj | i | u | |
| Mezvastaj | e | o | |
| Vasta | a |
La arakia ne havas diftongojn; du sinsekvaj vokaloj kutime apartenas al du malsamaj silaboj[8].
Notoj kaj referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Corpus araki (france). LACITO-CNRS. Arkivita el la originalo je 2015-06-07. Alirita 2014-04-24 .
- ↑ Alexandre François. Terrains et langues (france). Alirita 2014-04-24 .
- ↑ 3,0 3,1 François 2002, paĝoj 5–8
- ↑ 4,0 4,1 Alexandre François. An online lexicon of Araki (angle). Alirita 2014-04-25 .
- ↑ François 2002, p. 20
- ↑ Alexandre François. L’araki (france). Sorosoro. Alirita 2014-04-24 .
- ↑ François 2002, paĝoj 14–18
- ↑ François 2002, p. 19
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- François, Alexandre. (2002) Araki: A disappearing language of Vanuatu (PDF) (angle), p. 375. ISBN 0-85883-493-6.
