Ἀρισταγόρας ὁ Μιλήσιος (575 a. K. - 497 a. K.) | |||||
---|---|---|---|---|---|
Brulado de Sardeso dum la Ionia Ribelo, kie Aristagoro estis unu el la ĉefaj instigantoj.
| |||||
Persona informo | |||||
Αρισταγόρας ο Μιλήσιος | |||||
Naskiĝo | 575 a. K. en Mileto, Turkio | ||||
Morto | 497 a. K. en Myrcinus, Trakio, Grekio | ||||
Lingvoj | antikva greka vd | ||||
Ŝtataneco | Mileto vd | ||||
Profesio | |||||
Okupo | politikisto vd | ||||
| |||||
vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Aristagoro de Mileto estis tirano de Mileto, filo de Molpagoras, bofilo de la tirana Histieo de Mileto (565 a. K. - 493 a. K.) al kiu la persoj estis metintaj kiel reganton de la Ionia urbo. Aristagoro prenis kontrolon de la urbo kiam Histieo estis promociita kiel konsilisto de la aĥemenida reĝo Dario la 1-a. Aristagoro aktivis kiel unu el la instigantoj de la Ionia Ribelo, kiam la grekaj urboj de Ionio, sur la okcidenta bordo de la Egea Maro unuiĝis por ribeli kontraŭ la Persa Aĥemenida Imperio.
Li estas la filo de Molpagoras kaj bofilo kaj nevo de Histieo, kiun la persoj instalis kiel tirano de Mileto. Aristagoro prenis kontrolon de la grandurbo kiam lia onklo iras al la kortego de Dario la 1-a kiel konsilisto. Dum la Naksosa ribelo en 502 a. K., la Naksosanoj petis lian helpon, kiun Aristagoro donis sub la kondiĉo esti poste rekonita kiel reganto de la insulo. Li alianciĝis kun la satrapo de Lidio, Artaferno, kaj al li estis konfidita floto. Aristagoro batalas kontraŭ la admiralo Megabates, kiu perfidas lin informante Naksoso-n pri la proksimiĝanta floto.
La invado estas fiasko, kaj la alianco kun Artaferno estis rompita. Por protekti sin kontraŭ la venĝo de la persoj, Aristagoro provis komenci ribelon kun la loĝantoj de Mileto kaj la aliaj ionianoj. En la sama tempo, Histieo enscenigis alian ribelon ĉe Mileto, esperante ke la persoj ilin forpelus kaj reinstalos lin kiel tirano.
Aristagoro estis apogita de la plimulto el la civitanoj, kun la escepto de la historiisto Hekateo el Mileto. Li establis izonomion, kaj baldaŭ la aliaj ioniaj grandurboj aliĝis al li en lia ribelo kontraŭ la persoj.
Aristagoro vojaĝis al kontinenta Grekio por kolekti subtenon por la ribelo. En Sparto, li renkontis reĝon Kleomeno la 1-a (547 a. K. - 488 a. K.), kaj asertis ke preventa invado de Persio estus facila; la lando estas riĉa, kaj la ĉefurbo, Suzo, estas "nur" tri monatojn for. Kleomeno malaprobas la oferton, sed Aristagoro atingas pli da sukceso en Ateno; tiel, laŭ la historiisto Herodoto, estis pli facile konvinki asembleon de tridek mil atenanoj ol ununura sparta reĝo.
Kun la helpo de la atenanoj, Aristagoro gvidis la atakon kontraŭ Sardeso, la persa ĉefurbo de Lidio. La fina fiasko de la ionia ribelo devigis Aristagoron fuĝi al Trakio ĉirkaŭ 497 a. K. dum Histieo reakiris kontrolon de la grandurbo. Li fondis kolonion tie laŭlonge de la Strimono, en la loko de la estonta atena kolonio de Amfipoliso. Li mortis tie en la atako kontraŭ najbara trakia urbo.