Baltrum

Baltrum
Baltrum (Germanio) DEC
coastal spa • neurba komunumo de Germanio • senaŭta loko
Administrado
Federacia lando	Malsupra Saksio
Distrikto	Distrikto Aurich
Urborajtoj	–
Telefona antaŭkodo	04939
Poŝtkodo	26579
Aŭtomobila kodo	AUR, NOR
Oficiala Municipokodo	03452002
Politiko
Komunumestro	Berthold Tuitjer (sendependa)
Titolo de komunumestro	Bürgermeister
Adreso de la administrejo	Nordseeheilbad Insel Baltrum Postfach 1355 26574 Baltrum
Demografio
Loĝantaro	599 (stato 2022-12-31) [fonto: landa statistika oficejo (tabelo A100001G)]
Geografio
Geografia situo	53° 44′ N, 7° 22′ O (mapo)53.7288888888897.3683333333333Koordinatoj: 53° 44′ N, 7° 22′ O (mapo)
Alto super la marnivelo	22 m
Areo	6,5 km²
Oficiala retejo	https://www.baltrum.de/
v • d • r

Baltrum estas insulo – kaj sur ĝi komunumo – en la nordokcidento de Germanio. La insulo geografie apartenas al la orientfrisaj insuloj, la komunumo sur ĝi administre estas parto de la distrikto Aurich de la federacia lando Malsupra Saksio. Fine de decembro 2022 la komunumo havis 599 konstantajn loĝantojn. Dum la somero tiu nombro dumtempe multobliĝas, kiam someraj feriantoj inundas la insulon.

Geografio

Baltrum situas en la mezo de la konata kiel la orientfrisa insularo kaj estas la plej malgranda permanente loĝata insulo en la ĉeno laŭ areo kaj nombro de loĝantoj. La profundejo Wichter Ee [VIHta E:] en la okcidento apartigas ĝin de Norderney kaj la profundejo Accumer Ee [Akuma E:] en la oriento apartigas ĝin de Langeoog. Ekzistas du vilaĝoj sur la insulo - Ostdorf (orienta vilaĝo) kaj Westdorf (okcidenta vilaĝo), kvankam ili esence kunfalis en unu. La pramo por Baltrum forveturas de la malgranda haveno proksime de la vilaĝo Neßmersiel (en la urba komunumo Dornum) kun ligo ĝis la fervoja stacidomo de Norden. La insulo havas sian propran pramterminalon kaj malgrandan startvojon^[1].

La insulo estas proksimume 5 kilometrojn longa kaj 1,5 kilometrojn larĝa. Ĝi kovras areon de 6.5 kvadrataj kilometroj kaj havas populacion de proksimume 600 homoj, ŝveliĝante al proksimume 3 500 dum la someromonatoj pro turismo. Turistoj (plejparte de la Ruhr-regiono en Nordrejn-Vestfalio) vojaĝas al Baltrum por ĝui la kamparon de la Nacia parko Vadmaro, la strando kaj altiroj kiel ekzemple la endoma naĝejo plenigita kun marakvo aŭ miniaturgolfejo. La plej alta punkto sur la insulo estas centra marborda duno kun rigarda platformo sur pinto nomita Aussichtsdüne kaj situas 19,3 metrojn super la marnivelo^[2].

Etimologio

La origino de la nomo Baltrum ne plene klaras. En 1398, la insulo estis menciita por la unua fojo en dokumento de dotado kiel Balteringe signifo aŭ "paŝtejo" aŭ "la loko de la filoj aŭ anoj de Balter" en la malnovfrisa. Alia supozo estas ke la nomo estas derivita de la norda dio Baldr - filo de Odino kaj Frigg. En la lastatempa pasinteco ironia versio ekestis, oni estus bald 'rum (baldaŭ ĉirkaŭe) dum ĉirkaŭado de la insulo, ĉar la insulo estas malgranda ĝi ne prenus longan tempon ĉirkaŭpromeni Baltrum. Tamen la cirkonferenco sumiĝas al proksimume 15 kilometroj^[3].

Historio

Loko de Baltrum ene de la Orientfrisaj insuloj

Mapo de Baltrum de Karl Ludwig von Lecoq 1805 kun la vilaĝo

La geografiistoj Strabono kaj Plinio la Maljuna disponigas indikon ke la insulo ekzistis ekde la unua jarcento a.K. kaj AD. Dum la epoko de la orientfrisaj ĉefuloj, de 1350 ĝis 1464, la Orientfrisaj insuloj apartenis al la teritorio de la ĉefula familio tom Brok. En 1398 Baltrum estis menciita en dokumento la unuan fojon, kiam Widzel tom Brok asignis la insulon Balteringe kaj la najbarajn insulojn al duko Albert la 1-a de Bavario kaj ricevis ilin reen kiel feŭdo^[4].

En la 17-a jarcento Baltrum havis longan formon similan al la nuna formo de la barieroinsuloj Norderney kaj Juist. Tra la jarcentoj Baltrum perdis enorman kvanton de tero ĉe ĝia okcidenta marbordo kun la certeco bobeni kaj markondiĉojn kiujn la etendaĵo ĉe la orienta marbordo ne povis kompensi. Inter 1650 kaj 1960 la insulo moviĝis proksimume 5 kilometrojn ĉe ĝia okcidenta flanko orienten, dum la orienta marbordo moviĝis nur 1,5 kilometrojn orienten. Vojaĝo de komisiono en 1650 raportoj ke la 14 loĝantoj sur la insulo de tiu tempo estis en danĝero proksime de la maro. En 1737 ekzistis vilaĝo kun preĝejo kiu povis esti prirezignita pro ŝlimigado de drivsablodunoj en 1800. La nova vilaĝo, nomita okcidenta vilaĝo, estis trankviligita proksimume 800 metroj en la okcidento de la aktuala okcidenta marbordo (proksime de la nuntempa svarmo Othelloplatte inter Baltrum kaj Norderney) kaj en la oriento ekzistis la orienta vilaĝo. Diluvo en 1825 interrompis la insulon en pluraj pecoj kaj ĝi iĝis plejparte neloĝebla, sekvita forlasante la okcidentan vilaĝon.

Ekde 1870 pluen la insulo estis protektita kontraŭ la potenco de la maro kun bunoj, lignaj palisaĵoj kaj paneloj. Krome estas digoj protektanta la surkonstruitan areon kontraŭ inundadoj.

Sur la insulo ekzistas neniuj oficialaj stratnomoj sed domnombroj, anstataŭe. Nuntempe (prenitaj 2009), estas proksimume 300 nombroj asignitaj al domoj. La numerado estas bazita sur la dato de la domkonstruo en suprenirado de ordo. Tiel la nombroj rivelas iun historion de la konstruaĵoj sur la insulo. Tamen la nombroj ne ŝanĝiĝas se konstruaĵo estas anstataŭigita per pli nova konstruo.

Turismo

Strando de Baltrum

Kvankam Baltrum iĝis ĉemara feriurbo en 1876, la turismo kreskis tre malrapide. Ekde 1966 Baltrum estis marborda bankuracejo aprobita fare de la stato de Germanio. Du hoteloj estis malfermitaj en la fino de la 19-a jarcento, Hotel Küper en 1892 kaj Hotel zur Post en 1895. Antaŭ ol Dua Mondmilito ekis 5,000 ĝis 6,000 homojn vizitis Baltrum ĉiujare. En 1960 preskaŭ 17,000 turistoj venis kaj ekde la 1970-aj jaroj ekzistas pli ol 30,000 homoj igante feriojn ĉiu jaro dum la ĉefsezono. Krom la ĉirkaŭ 500 loĝantoj proksimume 3,000 gastoj konstante vivas sur la insulo dum la ĉefsezonoj elĉerpante la akceptokapaciton de la du malgrandaj vilaĝoj^[5][6][7][8].

Interesaj lokoj

Ekzistas multaj interesaj lokoj en Baltrum^{[9][10][11][12][13]}:

• Malnova preĝejo de la insulo: En 1826 la eklezio estis konstruita kiel lutera preĝejo, poste utiligite kiel katolika preĝejo, poste kiel kadavrodeponejo. En nuntempoj ĝi estas nur uzita por nuptocceremonioj, baptoj kaj kulturaj okazaĵoj.
• Granda lutera preĝejo de la insulo: Tiu preĝejo estis konstruita en la jaroj de 1929-30-a ambaŭ navoj estis alkroĉitaj en 1959, la turo estis levita en 1964-65.
• Sanktnikolao-preĝejo: La fundamentobloko de la katolika eklezio estis metita sur Saint Nicholas Day en 1956 kaj konsekrita dum Ĉielirtago en 1957. La eklezio havas fermitan konstruaĵon uzitan dum la vintro (vintropreĝejo) kaj tegmenta superkovrita konstruaĵo uzita en la somersezono ( someropreĝejo). La vintreklezio havas sidlokojn por 50 homoj kaj la somereklezio povas ricevi ĝis 300 homojn. La konstrukciisto de la eklezio estis la arkitekto Heinrich Feldwisch-Drentrup de Osnabrück, la vitrofenestroj estis kreitaj fare de Margarete Franke.
• Historia palisaĵo por protekto: La palisaĵo por protekto (germane Historisches Pfahlschutzwerk) situas ĉe la sudokcidenta flanko. Ĝi estis poziciigita en la 1880-aj jaroj kaj renovigita en 1930-31-a Nuntempe ĝi estas nur sekcio de la origina palisaĵo intere la malgrandega haveno kaj la okcidenta parto. Ĝi estas heredaĵ-protektita kaj pro ampleksa restarigo laboras en 2008 riparita ĉe la okcidenta flanko^[14].
• Muzeo de loka historio en la malnova doganejo: La muzeo estis malfermita en la malnova doganloko fare de la unuiĝo de loka historio de Baltrum la 24-an de majo 2007. La ekspozicio kovras la lokulon kaj la naturhistorion.
• La naciaparka muzeo, fondita en 1987 en la antaŭa deponejo de la kargokompanio Baltrum Linie, temigas la geografion, flaŭron kaj faŭnon de la Nacia Parko Vadomaro.

• 
  Malnova preĝejo de la insulo
• 
  Malnova preĝejo de la insulo endome
• 
  Granda lutera preĝejo de la insulo
• 
  Sanktnikolao-preĝejo
• 
  Muzeo de loka historio en la malnova doganloko
• 
  Historia palisaĵo por protekto
• 
  Lernejo
• 
  Koro de la okcidenta vilaĝo de Baltrum

Trafiko

Aŭt-libera Baltrum

Baltrum estas tute aŭt-libera insulo, pro la trafikmalpermeso de ĉiu speco de motorveturiloj. La nuraj esceptoj estas veturiloj de la volontula fajrobrigado, ambulanco, kelkaj ŝovel-kamionoj kaj kelkaj maŝinoj bezonitaj por la marborda protekto. De 1949 ĝis 1985 ekzistis unu malgranda trako Inselbahn Baltrum^[15], kiu estis unelektrifita etŝpura fervojo por bagaĝo kaj kargotransportado. Ĉar la loĝantoj malŝatas la ĉeeston de bicikloj kiujn neniu biciklo dividanta sistemon ekzistas sur Baltrum kaj la turistoj estas petitaj ne por alporti siajn proprajn biciklojn sur la insulon. La pasaĝero kaj frajtotransportado estas plenumitaj per veturiloj. La bagaĝo estas transportita per duradaj aŭ kvarradaj ĉaroj aŭ ankaŭ ĉaroj.

Ekzistas neniuj stratnomoj pri Baltrum, kaj poŝtaj adresoj estas rilatitaj al la kronologio de la evoluo de la areoj signifante ke la numerado estas geografie sendependa.

Ekzistas serĉo kaj sav stacio aktuale sur Baltrum kiu estas funkciigita fare de la germana Deutsche Gesellschaft zur Rettung Schiffbrüchiger.

Transportado

Startvojo de Baltrum

Pramadoj

Baltrum estas tajda sendependa metita per pramoj posedataj fare de la kargokompanio Baltrum Line, fondita en 1928, komencante en Neßmersiel. La vojaĝo daŭras proksimume 30 minutojn kaj depende de la sezono kaj turistsezono unu pramo unufoje foriras ĝis kvar fojoj al ĉiu direkto ĉiutage. La bagaĝo estas kontenerigita kaj transportita en la sama pramo kiel la feriantoj. La kulminaĵoj de la trairejo estas fokoj sur la svarmoj antaŭ Norderney preterpasita la pramo. La kargokompanio administras buskonekton al la fervoja stacidomo de Norden, Malsupra Saksio. Ĝis 2006 la vartrafiko estis plenumita kun la pramo Baltrum II per la haveno en Norddeich, Malsupra Saksio, sed ekde tiam estas realigita per la haveno en Neßmersiel. La haveno de Neßmersiel estis inaŭgurita en 1970 kaj etendigita per kargovarfo kun 35 metroj en longo de aprilo ĝis aŭgusto 2008 pro la translokado de la frajtotransportado.

Flughaveno

La startvojo sur Baltrum atingas la ligon per aviadilo al Norddeich.

Piediro

Ĉe la okazaĵo de malfluso Baltrum estas atingebla de la haveno de Neßmersiel kiel gvidita piediro trans la vadoj daŭranta 2.5 horojn.

Eksteraj ligiloj

• Kategorio Baltrum en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

• Oficiala reto germane

Literaturo

• Gerhard Canzler germane, Baltrum. Die Geschichte der Nordseeinsel. Verlag A. H. F. Dunkmann, Aurich 1986.
• Heidi Gansohr-Meinel germane, Baltrum. Eine kleine Insel und ihre Bewohner. Ein Rundgang. Brune-Mettcker-Verlag, Jever 2001.
• Richard Pott (1995) germane, Farbatlas Nordseeküste und Nordseeinseln: Ausgewählte Beispiele aus der südlichen Nordsee in geobotanischer Sicht, Stuttgart: Verlag Eugen Ulmer, ISBN 3-8001-3350-4

Referencoj

En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Baltrum en la angla Vikipedio.

1. Niedersachsen Karte – Stadtplan 1:25.000 für exakte Planungen. Behörde für Geoinformation, Landentwicklung und Liegenschaften (GLL) des Bundeslandes Niedersachsen. Alirita 2009-03-25.
2. Niedersachsen Karte – Stadtplan 1:25.000 für exakte Planungen (germane). Behörde für Geoinformation, Landentwicklung und Liegenschaften (GLL) des Bundeslandes Niedersachsen. Arkivita el la originalo je 2009-03-26. Alirita la 25-an de marto 2009.
3. Zur Herkunft des Namens unserer Insel. Heimatverein Baltrum e.V.. Arkivita el la originalo je 2015-05-06. Alirita 2012-08-23. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2015-05-06. Alirita 2016-06-10.
4. Gerhard Canzler: Baltrum. Die Geschichte der Nordseeinsel. Verlag A. H. F. Dunkmann, Aurich 1986, paĝo 14.
5. Vorstellung Museum Arkivigite je 2011-10-14 per la retarkivo Wayback Machine, abgerufen am 16. Juli 2011.
6. bund-niedersachsen.de: Nationalpark-Haus Baltrum Arkivigite je 2016-01-02 per la retarkivo Wayback Machine, abgerufen am 2. Januar 2016.
7. Jugendbildungsstätte Baltrum, abgerufen am 25. Juli 2011.
8. Baltrum-Online: Sommerreise Baltrum Arkivigite je 2012-07-22 per Archive.today, abgerufen am 25. Juli 2011.
9. KSV Baltrum, abgerufen am 13. Juli 2011.
10. Vorstellung Heimatverein Baltrum e.V. Arkivigite je 2013-02-26 per la retarkivo Wayback Machine, abgerufen am 13. Juli 2011.
11. Mitglieder Heimatverein Baltrum e.V. Arkivigite je 2013-02-26 per la retarkivo Wayback Machine, abgerufen am 13. Juli 2011.
12. Vereine auf Baltrum: Baltrumer Bootsclub e.V. Arkivigite je 2011-09-03 per la retarkivo Wayback Machine, abgerufen am 16. Juli 2011.
13. Baltrum Aktiv e.V., abgerufen am 28. Februar 2016.
14. Deckwerkssanierung Baltrum (germane). Niedersächsischer Landesbetrieb für Wasserwirtschaft, Küsten- und Naturschutz (NLWKN) (la 15-a de januaro 2009). Alirita la 22-a de marto 2009.
15. Zustand und Zukunft des Bahnverkehrs in Niedersachsen (germane) (PDF). Niedersächsisches Ministerium für Wirtschaft, Arbeit und Verkehr, Niedersächsischer Landtag (la 2-a de septembro 2008). Arkivita el la originalo je 2011-07-19. Alirita la 20-a de junio 2011.

Leginda artikolo

Ĉi tiu artikolo estis je la 2-a de julio 2016 akceptita en la liston de legindaj artikoloj.

Tiu ĉi artikolo estis artikolo de la semajno en la 30-a semajno de la jaro 2016.

Tiu ĉi artikolo estis artikolo de la semajno en la 40-a semajno de la jaro 2018.