Abraham Lincoln uzis sian duan inaŭguran alparolon de 4a de Marto, 1865, por tuŝi la demandon pri Dia providenco. Li scivolis kiel la volo de Dio estis permesanta la militon kiu venis kaj kial ĝi kreskiĝis tiel terure. Li klopodis trakti ĉi tiujn dilemojn, uzanta aludojn prenitajn de la Biblio.
Lincoln ripete tuŝis la kialon de la milito, nome sklaveco, dirante "sklavoj konsistigas strangan kaj potencan intereson. Ĉiu sciis ke tiu intereso estis iel la kialo de la milito".
La kredo de Lincoln, ke la dia volo estis nesciebla kontrastis al sentoj tiam popularaj. En la populara menso, ambaŭ flankoj de la Usona Enlanda Milito supozis ke ili povis legi la volon de Dio. Ĉiu flanko supozis, ke Dio favoris ilian kaŭzon. La verko de Julia Ward Howe nome "Batalhimno de la Respubliko" esprimis sentojn de la Unuistoj, ke la Unio batalis por la celoj de Dio. Simile, la Konfederacio elektis Deo vindice kiel ĝian moton, ofte tradukita kiel "Dio pravigos nin."[1] Lincoln, respondanta al komplimentoj de Thurlow Weed en la parolado, diris ke "... Mi kredas, ke ĝi ne estas tuj populara. Viroj ne estas flatitaj montri ke estas diferenco de celo inter la Plejpotenca, kaj ili."[2]
Miaj Samlandanoj:
Ĉe ĉi tiu dua apero por preni la ĵuron de la Prezidenta oficejo estas okazo por malpli longa parolado ol estis la unua.
Tiam deklaro detala de sekvejo ŝajnis taŭga kaj ĝusta.
Nun, ĉe la fino de kvar jaroj, dum kiu publikaj deklaracioj estis konstante vokitaj pri ĉiu momento kaj fazo de la granda konkurso kiu daŭre absorbas la atenton kaj okupas la energiojn de la nacio, malmulto kiu estas nova povus esti prezentita.
La progreso de niaj armiloj, sur kiu ĉiu ĉefe dependas, estas same konate al publiko kiel al mi mem, kaj ĝi estas, mi fidas, sufiĉe kontentiga kaj esperiga al ĉiuj.
Kun alta espero por la estonteco, neniu prognozo pri ĝi estas kuraĝita.
Sur la samokazo ke ĉi tiu antaŭ kvar jaroj, ĉiuj pensoj estis maltrankvile direktitaj al urĝa enlanda milito. Ĉiuj timis ĝin, ĉiuj volis eviti ĝin. Dum la inaŭgura alparolo estis liverinta ĉi tie, dediĉita entute al savado de la Unio sen milito, ribelantaj agentoj estis en la urbo klopodante detrui ĝin sen milito—klopodante dissolvi la Union kaj dividi efikojn per negociado. Ambaŭ partioj evitinda milito, sed unu el ili farus militon prefere ol lasi la nacion pluvivi, kaj la aliaj akceptus milito prefere ol lasi ĝin perei, kaj la milito venis.
Unu okono de la tuta loĝantaro estis koloraj sklavoj, ne distribuitaj ĉie en la Unio, sed lokalizita en ĝia suda parto. Tiuj sklavoj konsistigita strangan kaj potencan intereson. Ĉio sciis ke tiu intereso estis iamaniere la kialo de la milito. Fortigi, eternigi, kaj etendi tiun intereson estis la objekto por kiu la ribelantoj disŝirus la Union eĉ per milito, dum la Registaro asertis ne rajtas fari pli ol limigi ĝian teritorian vastigon. Nek partio atendita por la milito la grandeco aŭ la tempodaŭro kiun ĝi jam ekhavis. Nek anticipis ke la kialo de la konflikto eble ĉesi samtempe aŭ eĉ antaŭ la konflikto mem ĉesus. Ĉiu serĉis pli facilan triumfon, kaj rezulton malpli fundamenta kaj miriga. Ambaŭ legis la sama Biblio kaj preĝas al la sama Dio, kaj ĉiu alvokas Lian helpon kontraŭ la alia. Ĝi povas ŝajni stranga, ke iuj ajnaj homoj kuraĝus demandi helpon de justa Dio por tordi sia pano de la ŝvito de la vizaĝoj de aliaj viroj, sed lasu nin ne juĝu, por ke ni ne estu juĝataj. La preĝoj de ambaŭ ne povus esti responditaj. Tiu de neniu estis respondita plene.
La Ĉiopova havas Sian propran celoj. "Ve al la mondo pro deliktoj; por deliktoj devas veni, sed ve al tiu viro, de kiu la delikto venas" Se ni devas supozi ke Amerika sklaveco estas unu el tiuj deliktoj kiujn, en la providenco de Dio, devas veni, sed kiu, daŭris tra Lia elektita tempo, Li nun volas forigi, kaj ke Li donas al kaj Norda kaj Suda tiun teruran militon kiel la aflikto pro tiuj kiun la delikto venis, ĉu ni perceptas en ĝi iun ajnan foriron de tiuj diaj atributoj kiujn la kredantoj en vivanta Dio ĉiam atribuas al Li? Ŝate ni esperas, bultenon ni preĝas, ke tiu potenca plago de milito povas rapide forpasas. Ankoraŭ, se Dio volas ke ĝi daŭras ĝis la tuta riĉaĵo amasigita de la du cent kaj kvindek jaroj de senreciproka laboregi de la sklavo estos perdita, kaj ĝis ĉiu guto de sango tirita per la vipo estos pagita per alia tirita per la glavo, kiel estis dirita antaŭ tri mil jaroj, tiel ke daŭre ĝi devas esti dirita "ke la juĝoj de la Sinjoro estas veraj kaj justaj entute."
Kun malico direkte al neniu, kun bonfarado por ĉio, kun firmeco en la justeco kiel Dio donas nin por vidi la justeco, ni klopodu fini la laboron kiu daŭras, por vindi la vundoj de la nacio, por prizorgi lin kiu estos portita la batalon kaj por sia vidvino kaj lia orfo, por fari ĉion kiu povas atingi kaj ami justan kaj daŭrantan pacon inter ni mem kaj kun ĉiuj nacioj.[3]