Luko (arĥitekturo)

Luko super halo en Kulturdomo Centro Cultural Banco do Brasil en Rio-de-Ĵanejro.
Granda lukeca elemento, en pramejo Star Ferry Pier, Hongkongo.
Malkutima luko en formo de malferma okulo ĉe la Panteono de Romo.

Luko estas apertureto aŭ speco de fenestro en tegmento aŭ plafono de konstruaĵo por allasi la lumon en la internon plej ofte kovrita per vitro kiu permesu tion. Tiu povas okupi la tutan surfacon de la tegmento aŭ plafono aŭ nur parton. En arkitekturaj konstruaĵoj lukoj estas gravaj elementoj kiuj povas montri kolorajn ornamaĵojn kiuj nuancigu la lumon allasitan ene de la interno.

Tipoj

[redakti | redakti fonton]

Fakte PIV klasigas tri tipojn de lukoj, nome la jenajn:

  • ordinare vitrita aŭ kradita, en tegmento, plafono aŭ kelo, por enlasi lumon: mansarda luko. Sin. lumluko. Similaj terminoj estus bovokulo, vazistaso.
  • fermebla per pordo aŭ tabuloj, en la ferdeko de ŝipo, por ebligi penetron en la holdon (pli precize: holdluko).
  • fermita per kovrilo el giso, kiu en la strato, sur trotuaro kaj simile ebligas al metiisto malsupreniri en kloakon, aŭ subteran galerion.

Laŭ Francisko Azorín luko estas Aperturo, ĉe la tegmento, ĉe la plafono, ĉe la mursupro de konstruaĵo por allasi la lumon en la internon.[1] Li indikas etimologion el la latina lux. lucis (lumo).[2]

Aliaj lukoj

[redakti | redakti fonton]
  • Luko estas vertikala malplenaĵo sub strato, kiu donas aliron al la subtera parto de akvoproviza sistemo aŭ al subtera kloakokanala sistemo.
  • Keloluko ebligas rektan eniron en kelon.
  • Ŝiplukoj estas likimunaj grandaj aŭ malgrandaj aperturetoj sur ŝipoj.
  • Kosmoŝiplukoj estas tre rezistemaj por preventi malfermiĝon al ekstera spaco.

En literaturo

[redakti | redakti fonton]
  • La luko ("El tragaluz", 1967) estas fama teatraĵo de la hispana verkisto Antonio Buero Vallejo, kiu rakontas historion de familio kiu loĝas en duonkela loĝejo el kiu oni vidas traluke nur la krurojn de la preterpasantoj surstrate.
  • Claraboia (Luko) estas la deksepa romano de la portugala verkisto José Saramago kaj lia unua postmorta libro, publikigita fare de liaj familianoj ĉirkaŭ unu jaron kaj tri monatoj post lia morto (2011). La libro de Saramago montras la vivon de familioj kiuj loĝas en konstruaĵo kvazaŭ li rigardus tra luko tion kio okazas al ĉiuj tieaj loĝantoj.

Notoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Francisko Azorín, arkitekto, Universala Terminologio de la Arkitekturo (arkeologio, arto, konstruo k. metio), Presejo Chulilla y Ángel, Madrido, 1932, paĝo 130.
  2. ↑ Azorín, samloke.

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]