Malgrandazia pino
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) Malgrandazia-pinaj foliaro kaj strobiloj
| ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Pinus brutia Tenore | ||||||||||||||
| Konserva statuso | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
 Natura arealo (ruĝe)
| ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||
La malgrandazia pino (Pinus brutia), estas pinospecio, indiĝena en la orienta Mediteranea regiono. La plejparto de ĝia arealo situas en Turkujo, sed ĝi ankaŭ etendiĝas al la Orientaj Egea-Maraj Insuloj de Grekujo, Krimeo, Irano, Kartvelujo, Azerbajĝano, norda Irako, okcidenta Sirio, Libano, kaj Kipro [1]. Ĝi ĝenerale troviĝas ĉe malaltaj altitudoj, plejparte de marnivelo ĝis 600 m, ĝis 1 200 m en la sudo de ĝia arealo. Tiu pino unue estis priskribita en Kalabrio, antikve nomita Brutium, tial la scienca nomo. Tamen en tiu ĉi regiono, la specio ne estas indiĝena sed enmetita.
Priskribo
[redakti | redakti fonton]Ĝi estas mezgranda arbo, atinganta altecon de 20–35 m kaj trunkodiametron ĝis 1 m, escepte 2 m. La arboŝelo estas oranĝruĝa, dika kaj profunde sulkigita apud la grundo, kaj maldika kaj deskvamiganta en la supra krono. La folioj ("pingloj") estas pare aranĝitaj, sveltaj, plejparte 10–16 cm longaj, brile verdaj ĝis iomete flavece verdaj.
La strobiloj estas dikaj, pezaj kaj malmolaj, 6–11 cm longaj kaj 4–5 cm larĝaj ĉe la bazo se fermite, verdaj komence, maturiĝante brile ruĝbrunaj kiam 24 monatojn aĝaj. Ili malfermiĝas malrapide dum la unua aŭ la dua postsekvantaj jaroj, malfermiĝante al larĝeco de 5–8 cm. La semoj longas 7–8 mm, havas flugilon kiu grandas 15–20 mm, kaj estas ĉefe vente dissemitaj.
Subspecioj
[redakti | redakti fonton]Tiu palearktisa specio estas proksime afina al la halepa pino, la pinastro kaj la kanaria pino, kiuj ĉiuj samhavas multajn ecojn kun ĝi. Kelkaj verkintoj traktis ĝin kiel subspecion de la halepa pino, sed ĝi estas kutime rigardata kiel diferenca specio. Ĝi estas modere variema specio, kaj jenaj subspecioj kaj varioj estas nomitaj:
- Pinus brutia subsp. brutia var. brutia (tipa vario; plimulto de la arealo)
- Pinus brutia subsp. brutia var. pityusa (Kartvelujo kaj najbara rusa nigra-mara marbordo; apenaŭ diferenca de la tipa vario)
- Pinus brutia subsp. brutia var. stankewiczii (Krimeo; apenaŭ diferenca de la tipa vario)
- Pinus brutia subsp. brutia var. pendulifolia (suda marborda Turkujo; pingloj 20–29 cm, malsuprenpendantaj)
- Pinus brutia subsp. eldarica (Eldar-pino; Azerbajĝano; Kartvelujo; pingloj 8–14 cm, strobiloj 5–9 cm ).
La Eldar-pino estas konsiderata kiel specion (Pinus eldarica) fare de kelkaj verkintoj; ĝi estas adaptita al pli seka klimato kun somera pluvokvanto-maksimumo, dum subsp. brutia estas adaptita al klimato kun plejparte vintra precipitaĵo.
Ekologio
[redakti | redakti fonton]La turka sito, malofta sito, estas plejparte limigita al arbaroj de malgrandazia pino kaj tre dependas de ĝi por sia nutrado; la arealoj de la du specioj estas kvazaŭ kongruantaj.
Uzado
[redakti | redakti fonton]
La malgrandazia pino estas gastiganto al suk-suĉanta afido Marchalina helenica. Sub normalaj cirkonstancoj, tiu insekto ne kaŭzas signifajn difektojn al pinoj, sed gravegas por la eksceso de sukero kiun ĝi sekrecias. Tiu sukero, "mielroso", estas kolektita per abeloj kiuj faras el ĝi riĉe gustadaptitan kaj valoran mielon, "pinomielon" (Turke : çam balı), kun laŭdiraj kuracilaj avantaĝoj.
- Memorarbo
La "Sola Pino", fama memorarbo pri la unu-mondmilita batalo ĉe Kalipolis, estis tiu specio. Konusoj de la batalkampo estis prenitaj hejme al Aŭstralio, kaj plantoj, kultivataj el ties semoj estis plantitaj kiel vivantaj monumentoj
- Forstumado
Ĝi estas vaste plantata por ligno, kaj en sia indiĝena arealo (ĝi estas la plej grava arbo en forstumado en Turkujo) kaj aliloke en la Mediteranea regiono oriente ĝis Pakistano.
Kultivado
[redakti | redakti fonton]Ĝi ankaŭ estas populara ornama arbo, vaste plantita en parkoj kaj ĝardenoj en varmaj sekaj regionoj (kiel ekzemple suda Kalifornio, Arizono, kaj okcidenta kaj centra Teksaso en Usono), kie ĝia konsiderinda toleremo pri sekeco kaj varmeco estas altagrade aprezita. La subspecio eldarica estas la plej arid-eltena formo, utiligita en Afganujo, Irano kaj pli ĵuse en Arizono, Kalifornio, kaj Teksaso. En Usono, la subspecio eldarica estas kutime referita kiel aŭ "Eldar-pino" aŭ "afgana pino".
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ GRIN Arkivigite je 2010-05-28 per la retarkivo Wayback Machine . accessed 4.14.2011
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- angle Conifer Specialist Group (1998). Pinus brutia. Internacia Ruĝa Listo de Endanĝeritaj Specioj, eldono de 2006. IUCN 2006. Elŝutita 12 May 2006.
- angle Frankis, M. P. 1999 : Pinus brutia, Curtis's Botanical Magazine, 16: 173-184.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Anatoliaj koniferaj kaj deciduaj miksarbaroj
- Egeaj kaj okcident-turkaj sklerofilaj kaj miksaj arbaroj
- Orient-mediteraneaj koniferaj-sklerofilaj-foliarbaj arbaroj
- Kaŭkaza biodiverseco-varmpunkto
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]
- angle NPGS/GRIN - Pinus brutia information Arkivigite je 2010-05-28 per la retarkivo Wayback Machine
- angle Photos of trees in Turkey (scroll down page)
- france Finlayson W. 1971 : Les fôrets de Chypre et la sylviculture chypriote, Revue Forestière Française, XXIII(3), 345-352. Arkivigite je 2018-06-02 per la retarkivo Wayback Machine