Natria telurito

Natria telurito
Kemia strukturo de la Natria telurito
3D Kemia strukturo de la Natria telurito
Blankaj kristaloj de natria telurito
Kemia formulo	Na2TeO3
CAS-numero-kodo	10102-20-2
ChemSpider kodo	23309
PubChem-kodo	24935
Fizikaj proprecoj
Aspekto	Blankaj kristaloj
Molmaso	221,57774 g mol^−1
Smiles	[Na+].[Na+].[O-][Te]([O-])=O
Denseco	6,245 g/cm^3
Fandopunkto	710 °C (1,310 ℉; 983 K)
Bolpunkto	malkonata (tre alta)
Solvebleco	Akvo:100 g/ml
Mortiga dozo (LD50)	83 mg/kg (muso, buŝa)
Merck Index	14,8685 15,8814
Sekurecaj Indikoj
Risko	R23 R24 R25
Sekureco	S9 S20 S22 S36 S37 S39 S45
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero T Toksa
GHS etikedigo de kemiaĵoj[1]
GHS Damaĝo-piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝa substanco
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H300, H301, H311, H330, H331
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P260, P261, P264, P270, P271, P280, P284, P301+310, P302+352, P304+340, P310, P311, P312, P320, P321, P330, P361, P403+233, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Natria telurito, telurito de natrio aŭ Na₂TeO₃ estas neorganika oksokombinaĵo de natrio kaj teluro, blanka solido akvosolvebla kaj tre malforta reduktagento.^[2] Ĝi estas peraĵo kaj antaŭaĵo en la ekstraktado de la elementa teluro per elektrolizo. Kiam hejtata ĝis malkomponiĝo, ĝi eligas toksajn telurajn fumojn kaj natrian oksidon.

Sintezoj

Sintezo 1

• Telurito de natrio prepariĝas sub alta temperaturo per interagado de arĝenta telurido kaj natria karbonato kune kun gasa oksigeno:

${\displaystyle \mathrm {Ag_{2}Te\ +\ Na_{2}CO_{3}\ +\ O_{2}\ \longrightarrow \ 2\ Ag\ +\ Na_{2}TeO_{3}\ +\ CO_{2}\uparrow } }$

Sintezo 2

• Dissolvado de telura duoksido en diluita solvaĵo da natria hidroksido:

${\displaystyle {\mathsf {TeO_{2}+2\;NaOH\ {\xrightarrow {}}\ Na_{2}TeO_{3}+H_{2}O}}}$

Sintezo 3

• Fando de telura duoksido kaj natria oksido:

${\displaystyle {\mathsf {TeO_{2}+2\;Na_{2}O\ {\xrightarrow {}}\ Na_{2}TeO_{3}}}}$

Sintezo 4

• Dissolvado de teluroza acido en koncentrita solvaĵo da natria hidroksido:

${\displaystyle {\mathsf {H_{2}TeO_{3}+2\;NaOH\ {\xrightarrow {}}\ Na_{2}TeO_{3}+2\;H_{2}O}}}$

Reakcioj

Reakcio 1

• Ĝi malkomponiĝas en akva medio laŭ neinversigebla maniero:

${\displaystyle {\mathsf {2\;Na_{2}TeO_{3}+H_{2}O\ {\xrightarrow {}}\ {\underset {natria\;pirotelurito}{Na_{2}Te_{2}O_{5}}}+2\;NaOH}}}$

Reakcio 2

• Kun diluita acido ĝi estigas teluritan acidon:

${\displaystyle {\mathsf {2\;Na_{2}TeO_{3}+2\;HNO_{3}\ {\xrightarrow {0^{o}C}}\ H_{2}TeO_{3}+2\;NaNO_{3}}}}$

Reakcio 3

• Per hejtado kaj diluita acido ĝi estigas teluran duoksidon:

${\displaystyle {\mathsf {2\;Na_{2}TeO_{3}+2\;HNO_{3}\ {\xrightarrow {80^{o}C}}\ TeO_{2}\downarrow +2\;NaNO_{3}+H_{2}O}}}$

Reakcio 4

• Sub la atmosfera oksigeno ĝi oksidiĝas al natria telurato:

${\displaystyle {\mathsf {2\;Na_{2}TeO_{3}+O_{2}\ {\xrightarrow {450^{o}C}}\ 2\;Na_{2}TeO_{4}}}}$

Reakcio 5

• Interagado kun natria peroksido ĝi estigas natrian ortoteluraton:

${\displaystyle {\mathsf {2\;Na_{2}TeO_{3}+4\;Na_{2}O_{2}\ {\xrightarrow {700^{o}C}}\ {\underset {natria\;ortotelurato}{2\;Na_{6}TeO_{6}}}+O_{2}}}}$

Reakcio 6

• La sama reakcio kun natria peroksido en akvomedio rezultas en formado de dunatria kvarhidrogena telurato:

${\displaystyle {\mathsf {Na_{2}TeO_{3}+Na_{2}O_{2}+3\;H_{2}O\ {\xrightarrow {90^{o}C}}\ Na_{2}H_{4}TeO_{6}\downarrow +2\;NaOH}}}$

Reakcio 7

• Ĝi aktivas kiel oksidigagento:^[3]

${\displaystyle {\mathsf {Na_{2}TeO_{3}+2\;Na[Sn(OH)_{3}]+3\;H_{2}O\ {\xrightarrow {NaOH}}\ Te\downarrow +{\underset {natria\;ortotelurato}{2\;Na_{2}[Sn(OH)_{6}]}}}}}$

Reakcio 8

• Tamen, ĝi povas reakcii kiel reduktagento:

${\displaystyle {\mathsf {Na_{2}TeO_{3}+Cl_{2}+2\;NaOH+H_{2}O\ {\xrightarrow {}}\ Na_{2}H_{4}TeO_{6}\downarrow +2\;NaCl}}}$

Strukturo

Teluro havas proprecojn similajn al sulfuro kaj seleno. En la anhidra formo, la teluratomoj en la molekulo havas 6 koordinatoj, tri Te-O kun 1,87 Å, kaj tri 2,9 Å kun distordaj okedraj dividantaj ekstremaĵoj, En la kvinhidrata modelo, Na₂TeO₃.5H₂O, ekzistas diskretaj teluritaj anjonoj, TeO₃²⁻, kiuj estas piramidaj.

La interatomaj distancoj Te-O estas 1,85 Å kaj angulo O-Te-O proksima al 99,5°. La telurita anjono estas malforta bazo. Natria telurito strukture estas simila al natria selenito kaj natria sulfito. Telurito de natrio estas malforta oksidigagento kaj same malforta reduktagento.

Uzo

Telurito de natrio plibonas la reziston al korodaĵo sur metaldeponitaj nikel-tavoloj. Solvaĵoj de natria telurito uzatas por nigra kaj blua-nigraj elfinaĵoj sur fero, ŝtalo, aluminio kaj kupro. En mikrobiologio, natria telurito povas aldoniĝi en la kresko-medio por izolado de bakterio kun propra fiziologia rezisto al ĝia tokseco.

Literaturo

• Sigma Aldrich
• American Elements
• Toxnet
• Cameo Chemicals
• Chemical Book
• Tellurite Glasses Handbook: Physical Properties and Data, Raouf A.H. El-Mallawany
• The Relation of Selected Trace Elements to Health and Disease

Referencoj

1. PubChem
2. Tellurium in Organic Synthesis: Second, Updated and Enlarged Edition, Nicola Petragnani, Hélio A. Stefani
3. Hazardous Metals in Human Toxicology, A. Vercruysse

Portalo pri Kemio

• Kategorio Natria telurito en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri kemio. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).