Reĝlando Kartli-Kaĥetio
| Reĝlando Kartli-Kaĥetio | |||||||||
| |||||||||
|
|
| ||||||||
| historia lando • suverena ŝtato | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Geografio
| |||||||||
| Ĉefurbo: | Tbiliso • Telavi
| ||||||||
| Loĝantaro | |||||||||
| Ŝtat-strukturo | |||||||||
| |||||||||
La Reĝlando Kartli-Kaĥetio (kartvele: ქართლ-კახეთის სამეფო, kartl-kaĥetis samepo) (1762–1801) estis kreita en 1762 per la unuiĝo de du orientaj kartvelaj reĝlandoj Kartli kaj Kaĥeti. De la frua 16-a jarcento, laŭ la Amasja Paco en 1555 , ĉi tiuj du reĝlandoj estis sub irana rego. En 1744, Nader Ŝaho donis la reĝecon de Kartli al Teimuraz la 2-a kaj tiun de Kaĥeti al sia filo Irakli la 2-a, kiel rekompenco por ilia lojaleco. Kiam Nader Ŝaho mortis en 1747, Teimuraz la 2-a kaj Irakli la 2-a profitis la regantan malstabilecon en Iranon mem, kaj deklaris faktan sendependecon. Post kiam Teimuraz la 2-a mortis en 1762, Irakli sukcedis lin kiel reganto de Kartli, tiel unuigante la du[1][2].
Irakli povis, post jarcentoj da irana regado super Kartvelio, garantii la aŭtonomion super sia reĝlando tra la kaoso, kiu eksplodis post la morto de Nader Ŝaho. Li fariĝis la nova kartvela reĝo de politike unuiĝinta orienta Kartvelio la unuan fojon en tri jarcentoj. Kvankam Irakli ofertis sian laŭjuran submetiĝon al la lastatempe establita zanda dinastio tuj post la unuiĝo en 1762, la reĝlando restis vere sendependa dum la venontaj tri jardekoj[3]. En 1783, Irakli subskribis la Traktaton de Georgijevsk kun la Rusa Imperio, per kiu li formale metis la investituron de Kartli-Kaĥetio en la manojn de la rusa monarko, kaj igis la reĝlandon rusa protektorato. Inter aliaj, ĉi tio provizis la nominalan garantion por protekto kontraŭ novaj iranaj provoj, aŭ de iuj aliaj, rekonkeri aŭ ataki orientan Kartvelion. De la 1790-aj jaroj, nova forta irana dinastio, la kaĝaroj, aperis sub Agha Mohammad Ĥan, kiu montriĝus pivota en la historio de la mallongdaŭra reĝlando[3].
En la sekvaj jaroj, sekurigante kontinentan Iranon, la nova irana reĝo ekrekonkeris Kaŭkazon kaj reimponis ĝian tradician superregadon super la regiono. Post kiam Irakli la 2-a rifuzis kondamni la traktaton kun Rusio kaj libervole reakcepti la superregadon de Irano kontraŭ paco kaj prospero por sia reĝlando, Agha Mohammad Ĥan invadis Kartli-Kaĥetion, kaptis kaj prirabis Tbilison, efike revenigante ĝin sub iranan regon. Ĉi tio tamen estis mallongdaŭra, ĉar Agha Mohammad Ĥan du jarojn poste estis murdita. Irakli la 2-a mem mortis jaron post tio[3].
La sekvaj jaroj pasis en konfuzo kaj kulminis en 1801 per la oficiala aneksado de la reĝlando fare de Aleksandro la 1-a en la rusa imperio dum la nominala foriro de la filo de Irakli, Georgo la 12-a al la trono Kartli-Kaĥetio. Post la rusa-persa milito de 1804-1813, Irano oficiale cedis la reĝlandon al Rusio, markante la komencon de rus-centrigita ĉapitro en kartvela historio[3].
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Eur, Imogen Bell. (2002) Eastern Europe, Russia and Central Asia 2003. Taylor & Francis, p. 170. ISBN 1-85743-137-5.
- ↑ Encyclopædia Britannica, "Treaty of Georgievsk", 2008, retrieved 2008-6-16
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Hitchins 1998, pp. 541-542.